موزه ملک از ابتدا همین طور بود یا به تدریج نو نوار شد و به شکل امروزی درآمد. آیا شما آنجا را استاندارد میدانید؟
حسینی- دقیقا 7 سال و 7 ماه و 2 روز پیش مسئول کتابخانه و موزه ملک شدم.
فکر میکنید چه مدت در این سمت خواهید ماند؟
حسینی -هر چند روزی که لازم باشد. کتابخانه موزه ملک هم وضع بهتری از بقیه موزه ها و کتابخانه ها نداشت اما آنچه که مسلم بود من مامور بودم که تلاش کنم آنجا وضع قابل قبولی پیدا کند و برای وضع قابل قبول آن ،نقشه حرکتی طراحی شد که توفیق ما در این بود که بر اساس آن برنامه از پیش تعیین شده حرکت کردیم و آهسته و پیوسته قدم برداشتیم.
اطلاع رسانی به موقعی که دارید حتی روز های تعطیلی موزه را اعلام میکنید چیزی است که در جای دیگری حتی برای موزه ایران باستان هم مشاهده نمیکنیم.
حسینی-شاید سختی ماجرا این بود که در طول این مدت باید ساختمان را هم مرمت میکردیم بنابراین بخشی از فضا تعطیل میشد و باید در آن عملیات عمرانی در آن انجام میشد و بخش دیگری باز و پاسخگو بود.
اگر بخواهید موزه ملک را در یک جمله تعریف کنید چه میگوئید؟ و اینکه ماهیتا در آن چه اتفاقی رخ میدهد. آیا موزه تاریخ یا اسناد تاریخی محسوب میشود؟
حسینی-کتابخانه و موزه ملک چند وجهی است به دلیل اینکه واقف (مرحوم حاج حسین ملک) در چیزی که با خط خودش نوشته است و مقدمه ای که در وقف نامه های خویش مرقوم کرده اند نوشته اند که من آبادی ایران را منحصرا در دو چیز تشخیص دادم یکی در ترقی معارف و یکی در حفظ و صحه، برای ترقی معارف در منزل پدریم در تهران کتابخانه و موزه ای بنا کردم و برای رعایت حفظ و صحه در چناران بیمارستانی بنا کردم. این ترقی معارف در عبارت امروزی توسعه فرهنگی است و چنان که مستحضر هستید فرهنگ در ایران ترکیبی از علم و هنر بوده است.
در یک جمله بگویید در موزه ی ملک چه میگذرد؟
حسینی- انفاس قدسی حضرت امام رضا (ع) و عشق حاج حسین آقای ملک نمیگذارد که آنجا بی حرکت و ساکن بماند و عاشقی از آن برکنده شود.
داخل آن کتاب مبینیم؟ یا اشیاء موزه ای مبیینیم؟ اینها مربوط به تاریخ علم است یا تاریخ فلسفه است؟
حسینی- ترکیبی بین علم و فرهنگ و هنر است.
یعنی نقاشی و آثار هنری؟
حسینی- 19 هزار عنوان کتاب خطی ارزشمند در آن گنجینه وجود دارد و بیش از 100 هزار کتاب قابل استفاده چاپی و نزدیک 100هزار قطعه تمبر، بیش از 10هزار سکه تاریخی از اژین تا به امروز ، 500 قطعه خوشنویسی،500 قطعه نقاشی و نگار گری، آثار فلزی، فرش ها و منسوجات، بافته ها یک گنجینه رنگین از فرهنگ و هنر ایران و علم عالمان ایرانی را برای مردم به یادگار گذاشتند.
برویم به سوی دیگر که در آن مجموعه زیادی از آثار تاریخی در آن وجود دارد و آن را به عنوان موزه حیات وحش داراباد میشناسیم البته اخیرا یک مرکز علم هم در مجاورت آن ساخته میشود لطفا اندکی راجع به این موزه بفرمایید .
نواییان -در یک جمله آن چیزی که علاقمندان به طبیعت و حیات وحش ایران دوست دارند را میتوانند در موزه داراباد ببینند.
به نظر میرسد که موزه ای راه افتاده و تا الان باقی مانده است یعنی یک میراث دیرینه است .آیا این موزه به روز شده است ؟
نواییان -اهمیت موزه ها به قدمت آنهاست. نباید کارهای گذشتگان را کنار بگذاریم.
موزه داراباد بیش از 3 الی 4 دهه قدمت دارد؟
نواییان – سال 1372 به همت شهرداری تهران ایجاد شد اما ساختمان آن از کاخ های سلطنتی بوده است به طور کلی یکی از معضلات و مشکلات تمام موزه های ایران به این صورت است که ابنیه دیگری کاربری موزه دارد یعنی ابنیه برای موزه ساخته نشده است .در موزه تاریخ طبیعی ایران و حیات وحش ایران که اثر مارهای سمی و غیر سمی و نیمه سمی ایران رو به صورت زنده خواهید دید و همچنین اکثر پرنده های مهاجر را به صورت زنده میبینید. واقعا چیزهایی که بچه ها دوست دارند یکسری نمونه ها تکسیدرمی شده است و یک سری از نمونه ها هم زنده هستند و بخش های جدیدی را مخصوصا در یک سال گذشته خیلی خوب اضافه کردیم. مثل بخش گیاه شناسی که 760 گونه اندک گیاهان ایران را در معرض دید بازدید کنندگان گذاشته ایم و همین طور بخش پروانه های ایران را اضافه کردیم. از اساتید بنام همین حوزه استفاده کردیم من برای اولین بار از رسانه ملی اعلام میکنم که برای اولین بار در تاریخ ایران زمین از ابتدا تا کنون اولین زرافه تمام بدن به طول تقریبی 5 متر و 80 سانت در موزه داراباد تکسیدرمی شده و برای هفته موزه ها آماده بازدید است.
یعنی از فردا آماده بازدید است؟
نواییان-فردا به طور رایگان پذیرای هموطنان عزیزمان هستیم.
مگر در ایران زرافه وجود داشته است یا این زرافه باستانی است و دیرینه شناسان آن را آورده اند؟
این زرافه مربوط به قاره افریقاست. دکتر هدایت الله خان تاجبخش، پدر علم تکسیدرمی ایران توانستند این زرافه را تکسیدرمی کنند که در دنیا چهارمین است.5 متر و 80 سانت تکسیدرمی به نوبه خود در دنیا بی نظیر است.
چرا به سراغ زرافه رفتید؟
یک روز داشتم با دقت خیلی زیاد برای یکی از مدیران خودمان توضیح میدادم که این زاغ بور بسیار زیبا است.
پرنده کوچک؟
بله پرنده کوچک نمونه اندمیک ایران و بسیار باذوق برای رییسم توضیح میدادم و بعد ایشان گفتند که مردم عام دوست دارند کنار یک زرافه و فیل عکس بگیرند هر چقدر که بگوییم که این موش به این کوچکی مثلا زباب کوچکترین پستاندار دنیا در استان گلستان زندگی میکند یا کلاغ بور کلاغ بسیار خاصی است مردم قسمت بسیار تخصصی آن را نمیدانند و این یک تلنگری شد که موزه را عام پسندتر کنیم.
آقای دکتر جلیلی به سراغ موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران برویم. اشاره ای بکنید که هیات امنا همه وزرا هستند از مجلس و شخص شهردار تهران در آن حضور دارند یک عنوان عریض و طویل از افراد بسیار بسیار صاحب نفوذ هستند ولی در یک جای بسیار کوچک تحت عنوان موزه علوم و فناوری. به نظر می آید بیشتر یک ماکتی از آن باشد. شما از چیزی که دارید راضی هستید؟
جلیلی- در مورد سوال قبلی که اشاره ای به موزه علوم کردید یک نکته خدمتتان بگویم که بین موزه علوم و موزه های سنتی دوستان در مورد آن صحبت میکنند تفاوت بسیار زیادی است. هدف موزه های سنتی نمایش اشیاء تاریخی است یعنی اشیائی که نمیشود به آنها دست زد و فقط میشود آنها را تماشا کرد و از این تیپ موزه ها در کشور زیاد است و تنوع زیادی دارند مثل موزه هنرهای معاصر، موزه ملی، موزه سعد آباد و غیره. ولی هدف و کارکرد موزه های علوم با موزه های سنتی تفاوت دارد هدف موزه علوم آموزش و تعاملی بودن است یعنی اشیاء و امکاناتی که در آنجا وجود دارد در دسترس همگان باشد تا بتوانند با آنها کار کنند و ما برعکس جاهای دیگر که میگویند لطفا دست نزنید ما میگوییم لطفا دست بزنید وتجربه کنید و غیر از این موزه علوم و فناوری محسوب نمیشود و مثل موزه های سنتی میشود که اشیاء مختلف را تاکسیدرمی میکنند و درآنجا قرار میدهند تا مردم آنها را تماشا کنند. در واقع میشود گفت یکی از هدف های موزه علوم کمک به آموزش رسمی است و در کنار آموزش رسمی نقش آموزش غیر رسمی را ایفا میکنند.
زمانی که به موزه علوم مراجعه میکنیم بیشتر از هرچیز پوستر میبینیم.
جلیلی -موزه ی علوم هنوز جای مناسبی ندارد زیرا میشود گفت ساختمان کتابخانه ی ملی سابق در اختیار ما است و شرایط سختی دارد.
یعنی موزه ی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران که فکر میکنم سال 71 راه اندازی شده است مکان مناسبی برای آن تعبیه نشده است.
5 سال است که راه اندازی شده
مگر شهردار تهران در آن مجموعه نیستند؟ خیلی عجیب به نظر می آید.
یکی از مشکلات اساسی که در موزه ی علوم و فناوری وجود دارد مساله ی فضا است در واقع الان 5 سال از تاسیس این موزه میگذرد ولی هنوز فضای مناسبی که بتوان به عنوان فضای نمایشگاهی از آن استفاده کرد در اختیار نداریم.
مصوبه ی دولت هم داریم؟
جلیلی-مصوبه ی دولت در مورد در اختیار قرار دادن ساختمان هم داریم همانطور که شما اشاره کردید هیات امنا موزه ی علوم و فناوری اعضای کابینه است که اگر دقت بفرمایید خودش هیات دولت است. در نامه ای که به تصویب هیات دولت قبلی رسیده است سازمان میراث فرهنگی موظف شده است زمین در اختیار موزه ی علوم و فناوری قرار دهد و وزارت علوم و تحقیقات فناوری هم وظیفه ی ساخت آن را به عهده داشته است که تقسیم وظایف 50، 50 بوده است.
میگویند شخصی به خواستگاری رفت و بعد از برگشت از آن شخص پرسیدند که چطور بود؟گفتند که 50% موفق بودیم و ما هم راضی بودیم الان وزارت علوم راضی است ولی میراث فرهنگی باید کاری کند.
جلیلی – نکته ای که باید در نظر بگیریم وزارت علوم هم شخص وزیر و معاونین واقعا توجه ی ویژه ای به موزه ی علوم و فناوری دارند.
اینکه بعد از 5 سال هنوز جا ندارند به نظر شما توجه کرده اند؟
این یک مساله ی فرا وزارت خانه ای است یعنی اینکه وزارت علوم به تنهایی امکان ندارد بتواند این کار را انجام دهد باید در سطح هیات دولت و در سطح حاکمیتی حل شود اگر صرفا موزه ی علوم این باشد که یک اتاق باشد و یک وسیله در آن گذاشته شود که موزه ی علوم نیست. اصلا بهتر است که همچین کاری نشود بنابراین ما به یک زمین و یا یا ساختمان بسیار مناسب نیاز داریم کما اینکه در حال حاضر در تهران ساختمان های بسیار مناسب برای موزه ی علوم وجود دارد ولی متاسفانه در اختیار ما قرار داده نمیشود. یعنی این مساله باید صرفا از طرف هیات دولت حل شود گرچه ما با همکاری بسیار خوب شهرداری داریم و شخص جناب شهردار بسیار همکاری میکند و امیدواریم به زودی زمینی که مناسب موزه ی علوم و فناوری باشد را به موزه ی علوم ارائه دهند.
یعنی شما از میراث فرهنگی ناامید شده اید و به سراغ شهرداری رفتید ولی ما تجربه ی موفقی چون موزه ی ملک داریم.
جلیلی- نکته ای که باید دقت کنید که این قیاس اصلا صحیح نیست ساختمان موزه ی ملک وقفی است.
تعداد بازدید کنندگان شما چقدر است؟
حسینی -در سال 94 قریب به 150 هزار نفر بوده است.
جلیلی- ما در سال 94 بیش از 300 هزار نفر بازدید کننده داشته ایم.
علویان-ما 264 هزار نفر بازدید کننده داشته ایم.
این نشان میدهد موزه ی علوم و فنون مخاطب زیادی دارد.
جلیلی – همین ساختمانی که شما اول صحبتتان ذکر کردید این تعداد مراجعه کننده دارد.
به نظر شما آیا آن ساختمان و مجموعه ای که راجع به آن صحبت میکنید عنوان موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران آیا این ارگان میتواند در بالا جای بگیرد؟
جلیلی-با موزه های علوم دنیا مقایسه کنم ما فقط کمی از صفر بالاتر هستیم. موزه های علوم فناوری از قرن19 در دنیا شروع به تاسیس کردند ولی ما تازه شروع کردیم و قطعا چالش های خودش را دارد و تنها مشکلی که داریم مساله ساختمان و زمین است که اگر حل شود پیشرفت انفجاری خواهد داشت و امیدواریم که حل شود.
حسینی- اینکه موزه را بر اساس تعداد داشته های آثارش وتعداد مخاطبین آن بسنجیم قدری کهنه است.
با چه چیزی باید بسنجیم؟
با بیان موزه، در جهان جدید زمانی که ماموریت جذب مخاطب و کشف خلاقیت ها به عنوان ماموریت تکمیلی بر عهده موزه ها قرار داده شده دیگر نمیتوان گفت که اهمیت این موزه بر این است که مملوتر است و یا مخاطب بیشتری دارد به این دلیل که جذب مخاطب به شکل سنتی کار خاصی ندارد و میشود تفاهمی با مدارس برقرار کرد در سال 1 میلیون دانش آموز را به زور وارد یک موزه کرد و صدای باز شدن بسته پفک ها را شنید.
یعنی شما معتقدید که این آمار و عدد مخاطب الزاما به معنی یک شرایط مطلوب نیست؟
حسینی – دقیقا، آنچه که در جهان و موزه داری جدید مورد توجه قرار میگیرد بیان موزه ای است.
آقای نواییان در موزه ملک هم که اشاره کردند مکتوبات وجود دارد تعامل مخاطب با آثار موزه ای وجود دارد اما در داراباد هم چنان ما از دور ناظر هستیم آیا تغییری برای ایجاد تعامل برقرار خواهد شد؟
نواییان- ما بخش لمس حیوانات زنده را راه اندازی کرده ایم و واقعا افرادی که از دست زدن به حیوانات میترسند میتوانند آنها را لمس کنند و تفاوت پوست ها را با دست کشیدن متوجه شوند در قاب هایی که برای اینکار طراحی شده است.
دکتر جلیلی شما جملات آخرتان را بیان کنید.
جلیلی-نباید موزه های مختلف را با هم مقایسه کنید موزه علوم و فناوری شاید اصطلاح موزه برای آنها جالب نباشد در واقع آنها مراکز علم هستند و هدف آنها ساده سازی علوم به زبان ساده برای تمام مردم است نباید دوستان با این دید نگاه کنند که همان انتظاری که از موزه دار آباد داریم از اینجا هم داشته باشیم.
No tags for this post.