هنوز هم سفر به اعماق زمین دست نیافتنی است

مدار گرد مریخ  به نام MRO ، 10ساله شد. کلکسیون تصاویر جدیدی از MRO منتشر شد و تولد 10 سالگی این مدار گرد که جزئیات بسیار زیادی از سطح مریخ و از سمت بالای آن می گیرد را جشن گرفتند.

اطراف مریخ 4 الی 5 ماهواره وجود دارد که با دقت بالا و به وسیله دوربین های خود که بعضا در طیف مرئی و یا طیف فرا بنفش و یا در طیف مادون قرمز در حال اکتشاف مریخ هستند. خاک و سطح مریخ را با جزییات دقیق مشاهده می کنند. مشاهده طولانی مدت یک نقطه نشان می دهد تغییراتی که رخ می دهد تغییرات سریعی هستند و منجر به کشف این حقیقت شد که سیاره مریخ آب یا شلاب یا گلاب در حال حرکت است این حقیقت مهم ترین کشف حوزه اختر فیزیک در 10-12 سال اخیر بوده است که چند ماه پیش از آن رونمایی شد.

می خواهیم راجع به یک مدارگرد صحبت کنیم.

در مریخ سه نوع ماموریت وجود دارد از جمله ماموریت های سطح نشین همانند فینیکس که در سطح مریخ قرار می گرفت و همانند دوقلوهای مریخ نورد روور هستند و بر روی سطح مریخ حرکت می کنند و مدارگردها که اطراف مریخ به صورت ماهواره هایی که به دور زمین میچرخند این ها هم به دور مریخ می چرخند. یک برنامه فضایی وجود دارد که به مسافرت فضایی میروند و زمانی که وارد اطراف و جاذبه مریخ بشوند در دام افتاده و در یک مدار ثابت به دور مریخ می گردند.

این چرخش در یک مدار ثابت است یا میتوانند در نصف النهارهای دیگر هم بگردند؟

انواع و اقسام ماموریت ها وجود دارد و به ماموریت بستگی دارد معمولا چرخش ها، چرخش هایی است که اطراف محور عمودی است که بتوانیم با چرخش کره عکس های بسیاری از اطراف آن بگیریم. دقیقا نمی دانم مدار MRO به کدام حالت است اما عکس هایی از استوای مریخ دارد زیرا اسپیلیت و آپارتین در استوا هستند و عکس هایی هم از قطبین مریخ دارد زیرا مکان نشستن فینیکس را MRO انتخاب کرد و این امر اهمیت زیادی داشت. زیرا در محلی که در طی 3 الی 4 هفته ای که فینیکس در سال 2007 در قطب شمال نشست چند کشف بزرگ داشتیم ازجمله آب و یخ و بارش برف در ارتفاعات اهمیت این مدارگرد را نشان می دهد که در کنار مدارگرد ادیسه که برای سازمان ناساست و یکی هم جدید تر به نام میمن فرستاده است. مدارگرد MSR از این دو قدیمی تر بوده است. اینها مجموعه ای هستند که قرار است آرام آرام اطراف مریخ قرار بگیرند و مهم ترین کارکرد آنها پایش سطح مریخ و وضعیت جوی مریخ توسط طیف سنج هایی که دارند است. کاری که طیف سنج انجام می دهد این است که نوری که قاعدتا مرئی نیست و ما آن را نمی بینیم اما از تحلیل آن به عناصری که محل تابش نور بودند و یا نور از آنها گذر کرده بر اساس اینکه طیف تابشی یا جذبی باشد، پی میبرد. مثلا جو سیاره های فرا خورشیدی را با استفاده از طیف جذبی متوجه می شویم یعنی ستاره ای وجود دارد که نوری را ساطع می کند و از جو اینها گذر می کند و ما میبینیم که چه طول موج هایی جذب شده است و در حالت عادی وجود دارد. آنگاه متوجه میشویم سطح سیاره ی مورد بررسی، چه نوع گاز و عناصری دارد؟ آیا آب دارد یا خیر؟ علاوه بر این، MRO برای ما ستون هایی از گاز متان را کشف کرده است.

معروف ترین مسافرانی که از زمین به سیاره  مریخ می روند مریخ نوردان هستند چون فرود می آیند و روبات ها و خودروهای کوچک حرکت می کنند و خاک را ارزیابی می کنند درجه اهمیت MRO و مریخ نشینان چقدر است؟

مریخ نشین ها دقیقا بر روی خاک می نشینند ودقیقا خاک را لمس می کنند. اماMRO عمر طولانی دارد. هرچند که با سوژه خود به طور کامل در تماس نیست و فقط از طریق تابش مریخ را مطالعه می کند ولی به دلیل اینکه در فضا است و به هر حال استهلاک آن پایین است، عمر طولانی دارد. در حال حاضر 10 سال کار کرده وبعید است که به زودی از رده خارج شود اما منابع تغذیه هم بر آن تاثیر دارد. ولی سطح نشینان با وجود اینکه مستقیما با آنجا در تماس هستند و خاک را بررسی می کنند، برنامه های بعدی این است که حتی مستقیما به دنبال موجود زنده ی میکروسکوپی بگردند که عمرکمتری دارند.

وسعت نگاه مدار گردها نسبت به خودروهای سطح نشین متنوع تر است؟

مانند لنز تله و واید است که واید پهنه عظیمی دارد و برای کشف تغییرات اهمیت و کاربرد دارد و اما با تله زاویه دید کمتر اما جزئیات بیشتری همان ناحیه محدود را می بینید.

میدانستیم که در مریخ آب وجود داشته است و سوالی که مطرح شده این است که چرا ناحیه و یا پهنه ساحلی وجود ندارد؟ مثلا میدانیم که کویر مرکزی ایران در دوره ای پوشیده از دریا بوده است و هنگامی که به مرکز ایران می روید پهنه های وسیعی که از ریگ پوشیده شده است مشاهده می کنید. چرا در مریخ اینطور نیست؟ بر اساس تحقیقی که در اسپانیا روی شبیه سازی مریخ در زمانی که آب در آن وجود داشته و در حال تبخیر بوده انجام شده مشخص میشود سونامی های وحشتناکی که رخ می داده به این دلیل بوده که در مریخ تلاطم بسیاری وجود داشته است. علل سونامی ها هنوز مشخص نیست اما نتیجه مطالعات این است که سونامی های بزرگ باعث پراکندگی ذرات باقی مانده از نواحی ساحلی شده است.

مریخ سیاره نا آرامی در پایان دوره  آب بوده است اما مگر امکان دارد که همه چیز برهم ریزد؟

این یک شبیه سازی بر اساس مطالعات است که نشان می دهد آنجا مستعد سونامی بوده و اینکه سونامی باعث شده است آثاری از پهنه آب دیده نشود و البته در حد یک نظریه است. میدانیم که در مریخ طوفان های بسیار عظیمی وجود دارد امکان دارد طوفان بخش زیادی از گرد و خاک ها را جا به جا کرده باشد. باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.

به سراغ بارش شهابی می رویم که برای منجمان اهمیت بسیاری دارد و این بار بحث در رابطه با بارش شهابی مصنوعی است. میدانیم که بارش شهابی زمانی است که که از درون توده سنگ های آسمانی عبور می کند و این سنگ ها با جو برخورد می کنند فرآیندی که در جو ایجاد می شود منجر به عبور ردی در آسمان می شود که به آن شهاب می گوییم.

همانطور که گفتید معمولا به آنها دنباله دار گفته می شود و زمانی که عبور می کنند به دنبال خود یک سری اجسام باقی می گذارند که همان سنگ ها و قطعات درخشان است که شما گفتید وارد جو زمین که می شوند در اثر اصطکاک دمای آنها بالا می رود و می سوزد و ردی باقی می گذارد که البته بستگی به اندازه آنها دارد و حتی مواردی وجود دارد که به آن آذرگوی می گویند. روشنایی بسیار زیادی دارند در سال 2020 قرار است ماهواره ای شهاب سنگ های مصنوعی تولید و پرتاب کند به طوری که قطعات کوچک فلزی دایره شکل را پرتاب می کند که دقیقا مدار و محل رها کردن مشخصی دارند و گلوله ها وارد جو می شوند و پس از داغ شدن شروع به سوختن می کنند.

چرا این کار را انجام می دهند؟

صرفا برای نمایش است و قرار است روز افتتاحیه المپیک توکیو آسمان جهان با این شهاب ها به صورت مصنوعی آرایش شود. قیمت هر یک از گلوله هایی که در فضا رها میشود حدود 8 هزار و 700 دلار است و 100 دقیقه قبل از پرتاب هم می توان آن را کنترل کرد زیرا توکیو در فصل المپیک بسیار ابری می شود.

ماهواره ای به این منظور فرستاده می شود؟

بله قرار است به زودی این ماهواره فرستاده شود و در 2 الی 3 سال آینده در مدار قرار گیرد.

به اعماق زمین برویم.

در عمق 11034متر گودالی در غرب اقیانوس آرام (بین مالزی و فیلیپین و اندونزی و ژاپن) وجود دارد که به آن گودال ماریانا می گویند که عمیق ترین نقطه زمین است و اندازه گیری های اولیه که در زمان جنگ سرد صورت گرفته است عدد تایید نشده  11034 متر را نشان می دهد ولی سنجش های صوتی مانند سونوگرافی صوتی که صدا را به داخل شکم مادر می فرستند و حرکات جنین را شناسایی می کنند، در اینجا هم همان گونه عمل می کنند و به آن سونار می گویند. یکی از ابزارها برای شناخت اعماق زمین سونار است. لایه ها و درون زمین به این وسیله شناسایی می شوند. اقیانوس عظیمی در 600 کیلومتری سطح زمین پیدا شده است به طوری که صدا فرستاده می شود و بازگشت صوت مطالعه می شود چیزی که از بازگشت حاصل می شود وابسته به چیزهایی است که در سر راه خود از آن عبور و تغییر شکل پیدا کرده است و ما با مطالعه آن می توانیم پی ببریم در سر راهش چه چیزی وجود داشته که خبر آن اخیرا منتشر شد.

ما در رابطه با فضا و مريخ صحبت كرديم اما چرا رفتن به عمق اقيانوس ها و زمين در قرن ٢١ براي ما تا اين حد سخت و عجيب است؟

در اقيانوس يكي از مهمترين مسائل مساله فشار است در هر ١٠ متري كه در آب پايين ميرويم با اين فرض كه چگالي آب در همه سطح دريا يكسان است چه در سطح آب و چه در اعماق همان عدد ١ است يا همان ١٠٠٠ كيلوگرم در متر مكعب يا ١ كيلوگرم در هر ليتر است.

اگر اين عدد درست باشد تقريبا به ازاي هر ١٠متر به اندازه فشار جو روي سطح زمين به ما فشار اضافه مي شود .يعني ١٠ متر كه در آب پايين مي رويد فشار ٢ برابر مي شود و به ازاي ٢٠ متر فشار ٣ برابر سطح زمين ميشود و زماني كه ١١ هزار متر در عمق پايين برويد فشاري تقريبا ١٠٠٠برابر سطح زمين وارد مي شود. ساختن سازه اي كه بتواند چنين فشاري را تحمل كند قاعدتا خيلي زمان بر است .دستگاهي كه در اواسط جنگ سرد  به اعماق آب رفت دستگاهي نظامي و قديمي بود كه انتظار مي رفت خرد شود و دستگاهي كه اقاي جيمز كامرون با آن به اعماق زمین رفت به مراتب پيشرفته تر بود و در همان فيلم هم به عمقي مي رسند كه دستگاه به صدا ميفتد و ميترسند كه يك پيچ در برود يا سوراخ شود و آب به داخل دستگاه نفوذ كند. در مورد سطح زمين هم  مساله حرارت است و زماني كه چند كيلومتر پايين تر مي رويم به لايه مواد مذاب و ماگما مي رسيم و دسترسی به نقاط عميق تر از دست ما خارج است تنها راهي كه باقي مي ماند صداست كه همين روش سونار است.

به سراغ بحثي برويم كه ما را به فناوري نو و دنياي اتومبيل ها مي برد. ما سه هفته پيش راجع به اين مساله صحبت كرديم و گفتيم كه وضعيت در IT شكننده است عده اي startup هاي مهمی دارند.

رویکرد سرمایه گذاری ها تغییر کرده است؟

اينكه آيا IT آینده دارد و قابل سرمايه گذاريست مساله اي است كه مربوط به بيزينس است و بيزينسمن ها مي دانند كه پول خود را در كجا سرمايه گذاري كنند. راجع به سقوط اپل صحبت كرديم و از اینکه سفارشات خود را كم كرده بود خبر جديدي شنيديم كه سفارشات سال بعدش در تاريخ بي نظير است و ٧٨ ميليون آيفون سفارش داده است كه ساخته شود و مي بينيم كه در طول دو، سه هفته اميدواري بالا پايين مي شود.

علت آن چيست ؟

به اين دليل است كه محصول و كالاي ساخته شده عمر كوتاهي دارد و تصميم گيري راجع به آن كوتاهتر است ولي كسي كه قصد سرمايه گذاري در آن را دارد افق بلندتري را مي بيند. يكي ديگر از مسايل ،مساله تكنولوژي در رانندگي است صحبت هايي در زمينه خريد هاي بزرگ شده است كه ما مي خواهيم در مورد خريد تسلا توسط اپل صحبت كنيم. شايعه شده است كه ممكن است اين startup  بزرگ حوضه حمل و نقل چندين محصول داشته باشد.

ايا اپل قصد خريد تسلا را دارد ؟

اگر اپل اين كار را بكند. ايلان ماسك،تبديل به استيو جابز قرن ٢١ مي شود.

به دليل پولدار شدن؟

به دليل اينكه سهم تسلا از اپل  سهم عمده اي مي شود و صاحب اين سهم مهمترين فرد كمپاني بزرگتر مي شود مانند ماجراي لوكاس فيلم و پيكسا و والت ديزني و باز امروز خبري رسيد كه دو شركت بزرگ داروسازي مونسانتو و و باير قرار است ادغام شوند و مونسانتو صبح امروز نرخ پيشنهادي باير را اعلام كرد ولي اهميت قضيه در اين است كه دو شركت عظيم داروسازي و كشاورزي كه جزو برترين ها هستند اگر بخواهند با يكديگر ادغام شوند علاوه بر مساله مونوپول، يا اينكه يك گروه يا شركت صاحب خيلي از دارايي هاي آن حوزه در دنيا مي شود، كه اين نكته منفي است اما تجميع هزينه هاي تحقيق و توسعه منجر به اين می شود كه بتوانيم به دستاوردهاي مهمي در حوزه هاي مختلف علم و تكنولوژي مربوط به پزشكي كشاورزي و زيست شناسي مولكولي و بيو شيمي داشته باشيم.

هنوز اين اتفاق قطعي نشده است ولي امكان دارد ما تا چند روز آينده شاهد بزرگترين ادغام تاريخ در حوزه شركت هاي علم و فناوري باشيم.

اين ادغام شدن ها به چه معناست؟

بخشي از اين ماجراها ضعيف شدن يك كمپاني است كه كمپاني ديگر سعي به نجات آن دارد. يك بخش ديگر اما به نظر می آید مانند تسلا که خود قصه اي كه اتفاق مي افتد قصه موفقي است چرا اپل قصد خريد آن را دارد؟

ما دو ضريب الفا و بتا داريم كه در هم ضرب مي شوند يکي داراي الفاي قوي است و ديگري بتای قوی تری دارد.

تسلا توانسته ماشين خيلي قوي بسازد و اپل گوشي هايي مي سازد كه اين ماشين با آن گوشي كار مي كند خب حاصل ضرب اين دو خيلي بزرگ خواهد شد.

پس اين شراكت سودمندي است؟

بستگي به حوزه هاي مختلف دارد مثلا مایكروسافت، نوكيا را خريداري مي كند و كار به نابودي نوكيا مي رسد . اچ پي كه كامپك را خريد باعث نابودي اش شد. حالا بعد از ده سال ميخواهد كامپك را زنده كن.

يك خط تيره معمولا بين اين اسم ها قرار مي گيرد كه اسم دوم زير سايه اسم اول است. دايملر و كرايسلر كه با هم تركيب شدن. دايملر-كرايسلر و همچنین اريكسون زير سايه سوني قرار دارد و معمولا دومي تحت سلطه اوليست كه پتنتی دارد كه حق امتياز استفاده يك دانشي دارند كه توان ارايه آن به بازار را ندارند .

در زمينه اپل و تسلا براي اپل پتنتهاي توليد ماشين تسلا مهمتر است و اپل از مهندس هاي تسلا استفاده مي كند. ايلان ماسك چندي پيش اعلام كرد كه اپل قبرستان تسلاست و مهندسين اخراجي تسلا به استخدام اپل در مي آيند. در هر حال، براي تسلا اهميت بازار عظيم مشتريان و سود خود مطرح است.

No tags for this post.