دکتر داریوش نسبی تهرانی متخصص مغزو اعصاب وعلوم رفتاری در این خصوص گفت:هر اتفاقی که بتواند سیستم عصبی خودکار افراد را دچار فشار کند شوک تلقی می‌شود. سیستم عصبی افراد در طی شبانه روز فشارخون،ضربان قلب ،گوارش وهورمون‌های بدن را به صورت خودکار کنترل می‌کند.هر رخدادای که منجر به تحت تأثیر قرار گرفتن این سیستم شود می‌تواند منجر به شوک شود واین شوک بسته به عوامل مختلف از جمله میزان تأثیر پذیری بدن افراد قادر است بر فشار خون،ضربان قلب ویا بر نحوه گردش خون به سمت مغز اثر مستقیم داشته باشد وفرد را از حالت عادی خارج کند. در مواردی فرد دچار بیهوشی ،عدم کنترل ،حالات بیرون روی،تپش قلب ،تنگی نفس وبی قراری می‌شود که در واقع هریک از این علائم بر حسب شدت شوک تظاهر می‌یابند.از طرف دیگر شدت شوک در مواقعی باعث طولانی شدن علائم می‌شود به طوری که مدت زمان طولانی فرد درگیر این علائم می‌ماند وبعد از اینکه این حالت برطرف شد اگر ضربه عمیق باشد فرد دچار علائم پس از شوک خواهد شد. این نشانه ها ممکن است ماه‌ها وحتی سال‌ها به طول انجامد ومنجر به بروزعوارضی نظیر کاهش حافظه وبروز رفتارهای غیر عادی شود که در این حالات فرد نیاز به مصرف داروهای اعصاب دارد.
علائم ونشانه‌های متفاوت در افراد مختلف
وی در ادامه افزود: عاملی که باعث ایجاد شوک در افراد می‌شود قدرت متفاوتی داشته ومضاف بر اینکه تأثیر پذیری بدن افراد مختلف در این زمینه متفاوت است.عاملی که در یک فرد منجر به شوک می‌شود در فرد دیگر ممکن است شوک محسوب نشود واین مسأله به دلیل قدرت انطباق وصبوری افراد است لیکن اگر شوک به مرحله ای برسد که سیستم اعصاب خودکار را تحت تأثیر قرار دهد علائم اولیه ای از خود نشان می‌دهد؛ تپش قلب،حالات بی‌قراری،تنگی نفس،حالت تهوع وبیرون روی معمولا از جمله این نشانه‌ها هستند که بسته به شرایط ایمنی بدن متفاوت ظاهر می‌شوند. در این شرایط فردی ممکن است رفتار فرار گونه اختیار کند وفرد دیگر حس پرخاشجویی مضاعف به خود گرفته ومبارزه کند.مواردی از انکار بیماری وبروز رفتارهای غیر عادی در این شرایط دیده شده است که بسته به شدت شوک متفاوت است. در اغلب موارد این اطرافیان فرد هستند که متوجه تغییر رفتار وخلق وخوی بیمار می‌شوند وممکن است که فرد خود این حالات را درک نکند وحتی در مواردشدید تر بخشی از حافظه فرد دچار اختلال شود. معمولا افرادیکه بر اثر دریافت خبر ناگهانی وتأسف بار دچار کاهش حافظه می‌شوند،مجدد حافظه خود را به دست می‌آورند زیرا این مساله یک واکنش طبیعی برای عبور از استرس وارده است که با مشاوره وحمایت‌های لازم برگشت پذیر است وکمتر پیش می‌آید که از دست دادن حافظه کوتاه مدت تبدیل به بلند مدت شود.
اختلالات روانی در سایه شوک عصبی
دکتر نسبی تهرانی در پاسخ به این پرسش خبرنگار سیناپرس که کدام اختلالات روانی ممکن است به دنبال بروز یک شوک عصبی شدید نمود پیدا کنند اظهار کرد: بعد از وقوع ترومای عصبی وشوک شدید ممکن است فرد دچار حالت های مداوم در سیستم عصبی شود واین مسأله اختلال حاد را برای او بوجود آورد. وارد شدن به فاز افسردگی ،عصبانیت شدید،اختلال خلق ویا ورود به فاز سرخوشی از این جمله هستند که در این حالات نیاز به مداخلات دارویی بوده وفرد در درازمدت مجبور به مصرف داروهای ضد اعصاب است. دلیل آن هم ماندگاری یک عارضه طولانی مدت در سیستم عصبی فرد است ودر مواردی نیاز به استفاده از روش‌های غیر دارویی نظیر جلسات مشاوره وروان درمانی است تا فرد بهبود خود را به دست آورد.
هر اتفاقی که بتواند سیستم عصبی خودکار افراد را دچار فشار کند شوک تلقی می‌شود.
وقتی شوک دلیلی بر مرگ ناگهانی است
وی در خصوص این موضوع که "شوک عصبی می‌تواند یک دلیل عمده مرگ ومیرهای ناگهانی باشد" عنوان کرد: بخشی از این مسأله وابسته به فیزیولوژی فردی است به این معنی که فرد بیمار از ابتدا حائز نقصی در سیستم ایمنی بدن باشد ودر واقع زمینه خطر را داشته باشد که این شوک منجر به مرگ ناگهانی در او شود.لیکن موارد دیگری وجود دارد که افراد علی رقم داشتن پیش زمینه به دلیل فشار بالای استرس به ایست قلبی مبتلا شده وفوت کرده‌اند ویا حتی دچار مرگ مغزی شده‌اند. بهترین راهکار آموزش افراد نسبت به روش‌های مهار استرس است تا به راحتی از مسائل عبور کنند بی آنکه سلامتی خود را به خطر بیفکنند.بالا بردن سطح آگاهی مردم ونقش ایمان واعتقادات قلبی بسیار کمک کننده است ومعمولا افرادی که با ایمان هستند واعتقادات دینی قوی دارند کمتر دچار این حالات می‌شوند. افرادی که وابستگی‌های زیاد داشته واعتقادات کمتری دارند بیشتر در معرض خطرات شوک وپیامدهای ناشی از آن هستند.
اقدامات موثر در شرایط خطر
این متخصص علوم رفتاری ضمن اشاره به نقش موثری که اطرافیان فردی که دچار شوک می‌شود در کاهش عوارض وپیامدهای ناگوار بیماری بر عهده دارد گفت:مهمترین اقدام پرهیز از تشدید استرس وکاستن بار نگرانی بیمار است.انتقال بیمار به فضای آرام وامن بسیار موثر است وقطعا اضطراب اطرافیان از علائم مخرب در این وضعیت است وتوصیه می‌شود در این شرایط اطرافیان مضطرب از بیمار دور باشند ؛نوشاندن لیوان آب یخ به فرد سیستم عصبی را آرام تر می‌کند که موجب آرام سازی بیشتر بیمار می‌شود ودر آخر اگر شوک بسیار شدید باشد انتقال فرد به مراکز درمانی اهمیت ویژه‌ای دارد.
وی در انتها در خصوص روش‌های درمانی شوک عصبی افزود: استفاده ازروش های دارویی ومداخلات روان درمانی پس از آن کمک بسیاری به افراد می‌کند.همانطور که گفته شد این بیماری تنها یک بیماری معمولی نیست که با مداخلات دارویی درمان پذیر باشد بلکه در موارد بسیار نیاز به مشاوره وکمک به کاهش استرس های بیمار وجود داشته واین جلسات کمک بزرگی به انطباق هر چه زودتر بیمار با شرایط پیرامون دارد .
از طرفی روش های شوک درمانی بعضا در موارد شدید بیماری استفاده می‌شود واین درمان در موارد خاصی که سایر روش‌ها جوابگو نیست کاربرد دارد ؛شوک درمانی از طریق تغییر شرایط سیستم ترشحی واسطه‌های عصبی ،فرد را از فاز بیماریهایی نظیر افسردگی که به تبع شوک‌های عصبی ایجاد می‌شوند خارج می‌کند و البته لازم به ذکر است که این روش برای تمام افراد توصیه نمی‌شود ودلیل آن هم عوارض ناخواسته‌ای است که قطعا به همراه دارد.
گفتگو :اعظم صفایی
No tags for this post.