حفظ پایداری در سایه تنوع زیستی

 امسال نیز همچون سالهای پیش، دوستداران و فعالان محیط زیست در سراسر جهان 2 خرداد، این روز را گرامی داشته و با برنامه های متنوع به استقبال این رویداد ارزشمند می روند.

تنوع زیستی ، پایه و اساس زندگی و بن مایه خدمات ضروری ارائه شده توسط زیست بوم ها است. بنابراین تنوع زیستی معیشت مردم و توسعه پایدار را در کلیه حوزه های فعالیت از جمله بخش های اقتصادی همچون کشاورزی، جنگلداری، شیلات و گردشگری پایه ریزی می کند با ممانعت از،ازدست رفتن تنوع زیستی ما در حفظ مردم، معیشت آنها و رفاهشان سرمایه گذاری می کنیم.

دکتر اصغر مبارکی مدیر کل موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست در این خصوص به خبرنگار سیناپرس گفت: تنوع زیستی ،اشکال مختلف حیات روی سیاره زمین و مفهومی است که امروزه در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم بررسی می شود. اما این واژه در سطح گونه شناخته شده ‌تر بوده و کاربرد بیشتری دارد. در شرایط کنونی، سیاره ما زیستگاه چندین میلیون گونه در قالب حدود یکصد شاخه است.

وی افزود: با وجود این تنوع وسیع و غنی در کشور، عوامل متعددی مانند رشد جمعیت، بهره برداری ناپایدار از منابع پایه و فعالیت های انسانی مخرب به ویژه در نواحی روستایی، تنوع زیستی کشور را به شدت تهدید می کند.به همین دلیل کنوانسیون تنوع زیستی امسال را با شعار " تعمیم و جریانسازی تنوع زیستی، حفظ پایداری مردم و معیشت آنها"و با تکیه بر اهداف و استراتژی حفاظت از تنوع زیستی انتخاب کرده است.

مدیر کل موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: مسئله ای که امروزه به آن توجه زیادی نشده است بحث تنوع زیستی در پایداری مردم و معیشت آنهاست که کنوانسیون با انتخاب این شعار بر این موضوع صحه گذاشته است.

مبارکی عنوان کرد: اعتقاد عمومی براین است که معیشت مردم در سطوح و اشکال مختلف وابسته به تنوع زیستی است. تنوع زیستی ، پایه و اساس زندگی و بن مایه خدمات ضروری ارائه شده توسط زیست بوم ها است.این موضع به حفظ پایداری مردم و استفاده هایی که از تنوع زیستی می شود، برمی‌گردد.

تنوع زیستی ،اشکال مختلف حیات روی سیاره زمین و مفهومی است که امروزه در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم بررسی می شود

دکتر اصغر مبارکی  در ادامه خاطر نشان کرد: خدمات ارایه شده توسط زیست بوم ها، فرآیندهای بیولوژیک طبیعی بوده که  تداوم حیات انسان را پشتیبانی می کند. این نوع خدمات شامل تجزیه پسماندها، گرده افشانی، تصفیه طبیعی آب، مهار کردن سیلاب ها، تجدید حاصلخیزی خاک و بسیاری موارد دیگر است. اما متاسفانه این فرآیندهای زیست بومی اغلب نادیده در نظر گرفته می شود و تا هنگامی که غیر فعال باشد، عموماً به ارزش های آنها توجه نمی شود. اما هنگامی که ارزش اقتصادی اینگونه خدمات برآورد شود، مقادیر بزرگی را به خود اختصاص می دهد.

وی با اشاره به وضعیت تنوع زیستی دریایی در ایران ، گفت:متاسفانه برداشت هایمان از دریاها زیاد است هرچند که این ها به صورت قاچاق و غیرمجاز بوده است اما قوانین نیز نتوانسته اند سد راه این برداشت ها باشند،زیرا در دریا ها محدودیت های برداشتی وجود ندارد.

وی در پاسخ به اینکه آیا علت این برداشتهای زیاد از دریا نبود قوانین سخت گیرانه است ؟افزود: قانون وجود دارد اما این وظیفه هگانی ماست. به خصوص در قسمت آموزشی نیز ضعیف عمل کرده ایم.هرچند که در این چند سال تاکیدرئیس سازمان محیط زیست بر آموزش،اطلاع رسانی و همکاری با رسانه هابوده است.

مبارکی تاکید کرد: در واقع آنچه که مانیاز داریم تغییر نگرش به صورت علنی نسبت به اهمیت تنوع زیستی است.

وی خاطر نشان  کرد: بشر در هر قمستی به تنوع زیستی ومنابع وابسته است اما متاسفانه در سطوح ملی و بین المللی با یک سری عوامل تهدید کننده در تنوع زیستی مواجه هستیم. پاک تراشی جنگل ها به منظور توسعه کشاورزی، صدمات وخیمی را به تنوع زیستی وارد کرده است.همچنین  ورود و استقرار گونه های مهاجم، جمعیت های گیاهان را به طور جدی تضعیف و شکننده کرده و چرای مفرط دام ها و تولید ذغال، صدمات زیادی را به زیست توده گیاهی وارد کرده است. انحراف مسیرهای آبی و تداوم خشکسالی، در حال خشک کردن تالاب ها و رودخانه هاست که تأثیرات آن بر تنوع زیستی آبی نیز نامشخص است. از سوی دیگر شکار بی رویه و تله گذاری برای پرندگان آبزی در تالاب ها و نیز سایر پرندگان در دیگر زیستگاهها، جمعیت آنها را کاهش داده و بسیاری از این پرندگان در فهرست گونه های در معرض خطر واقع شده اند.

بنابراین برای ارزیابی دقیق تنوع زیستی ایران، لازم است شاخص های ملی تنوع زیستی مشخص شوند، اما آنچه که از گزارشات، اطلاعات و آمارها آشکار شده، آن است که تنوع زیستی در ایران در تمام زیست بوم ها و در کلیه سطوح در حال کاهش است.

مدیر کل موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست درباره استراتژی های ملی که دراین خصوص در نظر گرقته شده است،گفت:مدیریت و کنترل تهدیدات  اولین اولویت است تا بتوانیم آسیب ها را کنترل کنیم و عوامل دیگری نیز وجود دارد  که اینها هزینه های سرسام آوری را بردوش کشور می‌گذارد.

به عنوان مثال وجود گونه تیلاپیا یک زیستگاه مهم اقتصادی ،فرهنگی،اجتماعی  تالابی به نام شادگان را به از هرنظر اهمیت زیادی دارد را به خطر انداخته است.اما متاسفانه بقای این تالاب زیرسایه معرفی گونه تیلاپیا رفته است واین خطر کم لطفی متولی این کار است.

وی در پاسخ به اینکه متولی این موضوع کیست واین دست مشکلات از عدم همکاری و تعامل بین سازمان ها نشات میگیرد ،خاطرنشان کرد:‌متولی این امر سازمان شیلات است.همچنین این نکته که هماهنگی بین لایه های جامعه بسیار اهمیت دارد نیز نباید نادیده گرفت.

مبارکی در پایان عنوان کرد: در نهایت باید به این بیاندیشیم که ما ایرانی یک شکل و با یک گونه خاص از شمال تا جنوب نمی‌خواهیم بلکه ایرانی با تنوع زیستی بالا و زیبایی های خاص خود در هرنقطه را باید نگه داریم. همچنین بالابردن سطح آگاهی مردم ،هماهنگی دستگاه ها و تغییر نگرش مردم نسبت به تنوع زیستی می تواند آن را حفظ کند.از سوی دیگر نقش رسانه ها به خصوص رسانه های علمی در این میان بسیار مهم و پررنگ است.

 

گزارش :فرگل غفاری

 

 

No tags for this post.