رودخانه ها یکی از مهمترین بسترها برای حفظ و پایداری تنوع زیستی به شمار می روند، اما این رگ های حیات زمین که حافظ شیرازی نیز به صفای نشستن کنار یکی از آنها اشاره دارد، دیگر حالشان خوب نیست. امروزه کمتر رودخانه ای دیده می شود که آب گوارایی داشته باشد و این وضعیت به اعتقاد کارشناسان دلایل مختلفی دارد مانند سدسازی بی رویه و غیرکارشناسی، نبود مدیریت صحیح منابع آبی و رها سازی انواع آلودگی ها به این بسترهای آبی.
در واقع حاصل این عملکرد، مصیبت هایی است که گریبان ما را مثلا در دریاچه ارومیه، بختگان، زاینده رود، گاوخونی، هامون و جازموریان گرفته است که اگر به همین روال پیش رویم، دیگر نه رودخانه و نه حوضه آبی در کشور باقی خواهد ماند.
سد سازی غیرکارشناسی افیونی است که از سال ها قبل گریبان رودخانه ها را به عنوان رگ های حیاتی گرفته و به واسطه آن، انبوهی از سیمان بر سر رودخانه ها سایه افکنده است، هر چند این معضلی جهانی است، اما در کشور ما پررنگ تر است.
بر اساس اعلام وزارت نیرو ،630 سد در کشور وجود دارد که مدیریت 330 سد بر عهده این وزارتخانه و مابقی که در قالب سدهای کوچک هستند، زیر نطر وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می کنند، 150 سد از این تعداد در زمره سدهای بزرگی هستند که وظیفه تامین آب کشور را بر عهده دارند. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان، احداث سدها موجب از بین رفتن تعداد زیادی از گونه های زیستی وابسته به رودخانه ها شده است که در بسیاری موارد غیر قابل جبران هستند.
قطعا مشکل را به درستی نشناخته و عمق فاجعه را درک نکرده ایم، در غیر این صورت چه دلیلی دارد که میلیاردها دلار سرمایه ملی برای ساخت بیش از 600 سد هزینه شود که 90 درصد آب مهار شده آن در اختیار بخش کشاورزی قرار می گیرد به دلیل نبود سرمایه گذاری کافی و نبود مدیریت صحیح، بخش زیادی از آن هدر می رود و فقط راندمانی حدود 35 تا 40 درصد دارد.
با توجه به اهمیت نقش و جایگاه رودخانه ها، 9 سال پیش در چنین روزی یعنی 29 اردیبهشت برای اولین بار همایشی با عنوان 'سدهای بزرگ؛ پیامدها و جایگزین ها' در کشور برگزار شد که پس از آن، این روز به عنوان روز ملی حفاظت از رودخانه ها نامگذاری شد. اهمیت رودخانه ها به حدی است که علاوه بر این، 24 اسفند برابر با 14 مارس روز جهانی رودخانه ها نامگذاری شده است.
این که چرا سازه ای با فلسفه وجودی مدیریت و تنظیم آب، خود مهمترین عامل مرگ رودخانه ها شده، حکایت تلخی است که نشان می دهد انسان مدرن انسان امروز، بسیار کمتر از بشر سنتی دیروز از قوانین حاکم بر طبیعت سر در می آورد و یا کمتر در برابر آن سر تعظیم فرو می آورد.
در این روزها تلاش می شود مردم و رهبران جهان و دولت ها از وخامت شرایطی که بر این رگ های بی رنگ زمین حاکم است، آگاه شوند.
منبع:ایرنا
No tags for this post.