پیوند ماهیان، رودخانه ها و مردم
یکم خردادماه مصادف با روز جهانی مهاجرت ماهیان است که امسال با شعار 'پیوند ماهیان، رودخانه ها و مردم' و به منظور افزایش آگاهی عموم مردم و رسانه ها با مسائل مربوط به ماهیان مهاجر و رودخانه های باز، با اجرای برنامه هایی از سوی سازمان های مختلف گرامی داشته می شود.
به گزارش سازمان حفاظت محیط زیست، اصغر مبارکی مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی در یادداشتی به مناسبت روز جهانی مهاجرت ماهیان نوشت: روز جهانی مهاجرت ماهیان سال 2016، یک رویداد یک روزه برای ایجاد آگاهی از اهمیت ماهیان مهاجر آب شیرین و رودخانه های باز برای عموم به ویژه دانش آموزان و آموزگاران آنها، مدیران منابع، مهندسان، ماهیگیران تفننی، شاغلان حرفه ماهیگیری و همچنین افراد تاثیرگذار بر سیاست های عمومی مرتبط با رودخانه ها و ابتکاری جهانی با فعالیت های برنامه ریزی شده برای رسیدن به این هدف مهم است.
در این روز، سازمان های مختلف فعالیت هایی را برای افزایش آگاهی و درگیرکردن عموم مردم و رسانه ها با مسائل مربوط به ماهیان مهاجر و رودخانه های باز برنامه ریزی می کنند.
رویدادهای محلی در این روز شامل گستره وسیعی از فعالیت ها از جمله بازدیدهای میدانی، رویدادهایی در مدرسه یا آکواریوم ها، بازکردن مسیرهای عبور ماهیان، برگزاری مسابقات مختلف و جشنواره های غذایی است.
پیام اصلی روز جهانی مهاجرت ماهیان، که 'پیوند ماهیان، رودخانه ها و مردم' است، برای ارتباط سایت های سراسر جهان به کار گرفته می شود.
برنامه های پیش بینی شده برای این روز تحت نظارت 'روز جهانی ماهی ها WFMD ' برگزار می شود و فرض بر این است که با برگزاری بیش از 450 برنامه در سراسر جهان در این روز که با طلوع آفتاب در نیوزلند آغاز شده و با غروب آفتاب در هاوایی به پایان می رسد، روز جهانی مهاجرت ماهی ها در سال 2016 نیز مانند دو سال پیش به یک روز ماندگار تبدیل شود.
** چشم انداز
روز جهانی مهاجرت ماهیان سال 2016 توجه جهانی را به لزوم احیا و ترمیم اتصالات رودخانه ای برای ماهیان مهاجر به منظور دستیابی به ذخایر ماهی سالم تر و رودخانه های مولدتر جلب می کند.
این روز، در سراسر جهان درک عموم مردم و افرادی را که در سیاست های مربوط به مدیریت آب و ماهیگیری موثر هستند، در مورد مسائل مربوط به ماهیان مهاجر افزایش می دهد. ارتقای سطح آگاهی و ایجاد تعهدات در سطوح مختلف در خصوص بهبود سلامت رودخانه هایمان برای تغییر رفتارها، پیشرفت در احیای رودخانه ها و پیشگیری از اشتباهات فاجعه بار در هنگام توسعه منابع جدید ضروری است.
ما انسان ها طی هزاران سال برای بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی خود، رودخانه ها را مورد استفاده قرار داده و دستخوش تغییر کرده ایم، رودخانه ها خدمات فراوانی را فراهم می کنند؛ از جمله این خدمات می توان به تامین آب، آبیاری، ناوبری، کنترل سیل، برق آبی و ماهیگیری اشاره کرد.
هر چند تمام این فعالیت ها اغلب با صرف هزینه زیست محیطی بالا به انجام می رسد و این هزینه هنگفت عبارت است از فرسایش رودخانه ها و ذخایر ماهیان، ما باعث قطعه قطعه شدن رودخانه ها، زوال کیفیت آب، تغییر رژیم جریان و تغییر و تخریب زیستگاه شده ایم که در مجموع منجر به کاهش ذخایر ماهی می شود، ما همچنین موانعی از جمله سدها، بندها و دریچه های آب بند را برای مدیریت آب، تولید برق آبی و زه کشی در مسیر آب ایجاد می کنیم.
اینگونه موانع در رودخانه ها و سواحل مانع مهاجرت ماهیان برای تولیدمثل، تغذیه و دیگر اهدافشان می شود، در حال حاضر ماهیان مهاجری که نیاز به دستیابی به زیست بوم های آب شیرین و مسیرهای ارتباطی آنها دارند، در سراسر جهان در معرض تهدید بوده و بخش عمده ای از ذخایر ماهی بومی تجاری و تفریحی به سرعت رو به کاهش است.
بسیاری از گونه ها از جمله ماهی آزاد، شگ ماهی ها و مارماهی ها برای تکمیل چرخه تولیدمثلی خود بین دریا و رودخانه ها مهاجرت می کنند، مسیرهای آزاد مهاجرت برای بقای ماهیان ضروری است. اگر این گونه ها به محل تولید مثلشان نرسند، تعداد آنها کاهش یافته و در نهایت در سطح محلی و جهانی منقرض می شوند، این سرنوشت در حال حاضر برای بسیاری از گونه های ماهی در سطح جهان اتفاق افتاده است.
میلیون ها نفر در سطح جهان به ماهی های مهاجر آب شیرین به عنوان ماده غذایی اولیه و جهت تامین معاش وابسته اند، به عنوان مثال در حوضه آبریز رودخانه مکنگ 50 میلیون نفر برای تغذیه و کسب درآمد به رودخانه و غذایی که تامین می کند، وابسته هستند.
در دیگر مناطق، ماهیان مهاجر و فرزندانشان منابع تغذیه ضروری برای دیگر گونه های ماهی آب شور و شیرین دارای اهمیت بوم شناختی و اقتصادی محسوب می شوند، اضمحلال ذخایر فراوان ماهی، تاثیر ویرانگری بر امنیت غذایی این افراد دارد که میلیون ها نفر از فقیرترین افراد جهان را شامل می شوند.
** چه کاری می توان انجام داد؟
حافظان محیط زیست، مهندسان و مدیران منابع طبیعی با همکاری هم مسیرهای انتخابی مهاجرت ماهیان را در رودخانه ها و دلتاها بهبود می بخشند، این مسوولیت مشترک ما است که به دنبال راه حل باشیم و مهاجرت آزاد ماهیان را احیا کنیم؛ با همکاری هم رودخانه های سالم را احیا می کنیم و مانع فرسایش در آینده و انقراض گونه ها می شویم، ما این کار را برای بهبود شرایط اکولوژیک که مدیون نسل های آینده هستیم و تضمین بقای میلیون ها انسان که زندگیشان وابسته به رودخانه ها است، انجام می دهیم.
برای دستیابی به آینده ای روشن تر، باید از آموزش همگانی و افزایش آگاهی از شرایط کنونی و همچنین ارائه راه های حل مشکلات شروع کنیم.
روز جهانی مهاجرت ماهیان 2014 ثابت کرد که می تواند یک راهبرد موثر برای افزایش آگاهی عمومی در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی باشد. ما درنظرداریم که این راهبرد را بسط و گسترش داده و تعداد افراد بیشتری را درگیر کنیم.
امید است ایران نیز با شرکت فعال در این رویداد بزرگ، دین خود را به این موجودات دوست داشتنی که بخشی جذاب از تنوع زیستی کشور محسوب شده و در تغذیه نیز نقش مهمی را ایفا می کنند، ادا کند.
** اهداف و پیام های کلیدی روز جهانی مهاجرت ماهیان WMFD
فعال کردن شهروندان و همکارانمان در سراسر جهان برای شرکت در جشن و اقدام لازم پیوند ماهی ها، رودخانه ها و مردم، ایجاد تعهداتی برای جریان آزاد رودخانه ها و مسیرهای شنای باز برای ماهیان مهاجر ماهیان مهاجر آب شیرین منبع اولیه تأمین پروتئین و معاش میلیون ها نفر در سراسر جهان هستند.
ایجاد آگاهی از اهمیت ماهیان مهاجر و رودخانه های مولد سالم برای عموم مردم، متخصصان، دست اندرکاران مدیریت رودخانه ها، شیلات و سیاستمداران سراسر جهان و موانعی همچون سدها، بندها و دریچه های آب بند که مهاجرت ماهیان را مورد تهدید قرار می دهد.
توسعه مشارکت، گفت و گو و همکاری در زمینه مهاجرت ماهیان هنگامی که مسیر مهاجرت ماهیان مسدود می شود، ذخایر ماهی تخلیه شده و این مساله منجر به از دست رفتن منابع تامین پروتئین میلیون ها نفر و کاهش کیفیت رودخانه ها و زیست بوم های دریایی نزدیک به آنها می شود، از دیگر مواردی است که نیاز به اطلاع رسانی در مورد آنها وجود دارد.
شناساندن سازمان های محلی، ملی و بین المللی که در زمینه حفظ و احیای ماهیان مهاجر فعالیت دارند. برانگیختن توافقات در زمینه بهبود بخشیدن و یا کاهش اثرات منفی روی منابع رودخانه ای کلیدی بین سازمان های مردم نهاد، دولت ها و شرکت های تجاری از دیگر اهداف این روز است.
