هند در حال حاضر با بدترین بحران آب خود طی سال‌های گذشته روبرو است و تخمین زده می شود حدود 330 میلیون نفر یعنی یک چهارم جمعیت این کشور تحت تاثیر قحطی شدید قرار دارند.
کشور اتیوپی نیز با بدترین قحطی خود طی دهه‌های گذشته دست و پنجه نرم می کند و این قحطی موجب ناکامی بسیاری از محصولات کشاورزی و ایجاد کمبودهای غذایی شده که بر حدود یک دهم جمعیت این کشور تاثیر گذاشته است. تحت چنین شرایطی، خطر تنش بر سر منابع آبی بالاست. در گذشته،
قحطی‌هایی با این شدت، منجر به تنش و حتی جنگ بین کشورها و جوامع همسایه شده است. یکی از نخستین جنگ‌های از این دست حدود 4500 سال پیش رخ داد و در آن شهر لاگاش واقع بین رودهای دجله و فرات در عراق امروزی، آب را از همسایه خود Umma منشعب کرد.
همچنین رقابت بر سر آب رخدادهای خشنی را در چین باستان رقم زد و بی ثباتی سیاسی در مصر تحت سلطه فراعنه را تشدید کرد. امروزه، جنگ های واقعی بین کشورها بر سر منابع آب شایع نیست و این امر به دلیل دیپلماسی پیشرفته و همکاری بین کشورهاست.
اما در میان خود کشورها، رقابت بر سر کمبود آب به منشا رایج تری برای بی ثباتی و تنش تبدیل می شود و در این میان تغییرات اقلیمی نیز، شدت رخدادهای آب و هوایی شدید را افزایش می دهد. دسترسی محدود به آب موجب کاهش رشد اقتصادی، ترغیب به مهاجرت و ایجاد تنش‌های اجتماعی می‌شود که این امر خود باعث مهاجرت بیشتری می شود.
این چرخه برای دهه‌ها در تعدادی از مناطق وجود داشته است و به طور مثال، در کشورهای زیر صحرای افریقا بازه‌های زمانی بارش پایین باران، طی 20 سال گذشته منجر به خشونت، جنگ های اجتماعی و تغییر رژیم شده است. در بسیاری از بخش‌های روستایی افریقا و هند افت در بارش باران به عنوان عاملی برای مهاجرت درون مرزی و خارج از مرز و به مکان‌های دارای آب فراوان شناخته شده و این امر منجر به فشارهای جدید اجتماعی شده زیرا تعداد افرادی که از دیار خود دور افتاده اند را افزایش داده است.
در گزارش مجمع جهانی اقتصاد، پیش بینی شده کمبود آب می تواند به عنوان تشدیدکننده خطر تنش، تنش‌های مبتنی بر منابع آب، خشونت، جابجایی به ویژه در مناطق زیر فشار کم آبی مانند خاورمیانه و ساحل عاج در افریقا عمل کند؛ در این مکان‌ها کشاورزی منبع مهم اشتغال به شمار می‌آید.
خوشبختانه راهی برای اجتناب از چرخه فقر، محرومیت و تنش وجود دارد. چنانچه کشورها اقداماتی را برای اجرایی کردن سیاست‌های کارآمد مدیریت آب اتخاذ کنند، می‌توانند نه تنها حرکت به سمت کمبود آب را جبران کنند بلک نرخ رشد اقتصادی خود را سالانه حدود شش درصد افزایش دهند.
یکی از کشورهای دارای کمبود آب که اقدامات مهمی را برای ارتقای انعطاف پذیری خود در مقابل تغییرات جوی انجام داده، مراکش است. در سال‌های بارش پایین باران، مقامات مسئول کمترین اولویت را برای آبیاری محصولات کشاورزی قائل بودند زیرا آبیاری محصولات کشاورزی بزرگترین مصرف کننده آب یک کشور به شمار می آید.
تمامی کشورها از رویکرد یکسان برای تحقق آینده ای ایمن از لحاظ آب تبعیت نمی کنند.
اما نقش کشاورزی برای تغذیه کردن جمعیت یک کشور حیاتی است؛ بنابراین دولت مراکش در حوزه مدرنیزه کردن زیرساخت آبیاری سرمایه گذاری کرده تا خدمات آبی کارآمدتری به کشاورزان ارائه داده و آن ها را قادر سازد با تغییرات موجود در دسترسی به آب آسان‌تر کنار بیایند.
مقامات مراکشی همچنین برای ارتقادادن مدیریت آب زیرزمینی تلاش کرده اند تا از استخراج بیش از حد آن جلوگیری کنند. در این بین کشاورزان دارای کشاورزی نیازمند باران، پشتیبانی‌هایی را دریافت می کنند که به آن‌‌‌ها در استفاده بهتر از بارش باران کمک کند. این امر از طریق معرفی اقدامات انعطاف پذیر در مقابل تغییرات جوی مانند کاشت مستقیم دانه انجام می شود و تمامی این اقدامات منجر به تولیدات کشاورزی بیشتر نسبت به اقدامات سنتی در طول سال های خشک شده اند.
پیام کشور مراکش و گزارش حاضر آن است که با سیاست‌ها و مداخلات هوشمندانه، کشورها می توانند آینده‌ای ایمن تر از لحاظ آب را برای خود تضمین کنند.
در قلب استراتژی های مدیریت آب، طراحی پیشرفته برای تخصیص منابع آب، استفاده از انگیزه برای افزایش کارآیی، سرمایه گذاری در زیرساخت برای ایمنی بالای آب و طراحی شهری بهتر، مدیریت خطر و مشارکت شهروندان وجود دارند. "پنل بین المللی سطح بالای آب" که اخیرا ایجاد شده و متشکل از سران 10 کشور است، در راستای مدیریت بهتر آب در سطح جهانی عمل می کند.
باید گفت تمامی کشورها از رویکرد یکسان برای تحقق آینده ای ایمن از لحاظ آب تبعیت نمی کنند. اما با پیشرفته شدن استراتژی‌های کشورها، آن ها می‌توانند از یکدیگر برای در اختیارداشتن ایده ها و دیدگاه‌های لازم کمک بگیرند. با اجرای اقدامات محتاطانه و قوی، دولت‌های سراسر دنیا می توانند به طور کارآمدی با محدودیت‌های طبیعی که بر منابع آب تاثیر می گذارد، کنار بیایند و اطمینان حاصل کنند که شهروندان و اقتصادشان برای آنچه در آینده ممکن است رخ دهد، آماده هستند.
منبع: مجمع جهانی اقتصاد
ترجمه: شه تاو ناصری
No tags for this post.