ما انسان‌ها در مسیر حیات روی کره زمین کارهایی انجام می‌دهیم که می‌تواند به بی‌نظمی و ایجاد اختلال در یک سیستم منجر شود. در دورانی که بشر روی کره زمین زیست کرده است یکی از دغدغه‌ها و چالش‌هایی که اکنون با آن مواجه شده کمبود آب و منابع دیگر بر روی کره زمین بوده است. سیاوش صفاریان پور در چرخ پانزدهم اردیبهشت با دکتر رضا مکنون استاد زیست شناسی درباره این بحران که این روزها با نگرانی‌هایی برای ساکنان زمین همراه بوده گفت‌وگو کرده است.
ما هرچند وقت یک بار در برنامه چرخ درباره موضوع آب صحبت می‌کنیم. پیش از این با دکتر کاوه مدنی گفت‌وگو کرده‌ایم. با شما نیز پیش از این درباره آب‌های مجازی گفت‌وگو کرده‌ایم. درباره نقش فناوری در حفظ منابع آب نیز در این برنامه صحبت‌هایی مطرح شده است. آیا واژه بحران برای مسئله آب و انسان و کل موجودات زنده زمین واژه درستی است یا این که تاحدی اغراق‌آمیزاست؟ ما در ایران با بحران آب مواجه هستیم. جهان نیز معتقد است بحران آب یک مسئله جهانی است. آیا آنچه ما تحت عنوان بحران آب با آن مواجه هستیم با بحران آب در سطح جهانی متفاوت است؟
تغییر اقلیم اتفاق افتاده است و ما آن را پذیرفته‌ایم. یعنی امروز همه پذیرفته‌اند که گازهای گلخانه‌ای موجب تغییر اقلیم اتمسفر شده است و این پدیده موجب گرم شدن زمین و تغییراتی در سیستم آب و هوایی شده است. در بعضی مناطق وقوع سیل افزایش یافته است و در مناطقی دیگر خشکی افزایش یافته است. کشور ما از جمله مناطقی است که متاسفانه بیشتر رو به خشکی رفته است. کشورهای ایران و عربستان از جمله کشورهایی هستند که در تغییرات اقلیم با کاهش باران و افزایش دما مواجه شدند. در این شرایط میزان تبخیر افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر باران کمتری داریم. در کانادا این تغییرات به افزایش مدت زمان فصل کشت منجر شده است و منافعی را برای آن ها به همراه داشته است. بنابراین همه به یک نسبت از این تغییرات اقلیم بهره نبرده اند. علاوه بر این شکل بارش ها نیز تغییر کرده است. ما همزمان که با پدیده خشکی و خشکسالی مواجه هستیم همان طور که هفته گذشته دیدید شاهد وقوع سیل در بعضی مناطق نیز هستیم. افزایش بارندگی ها موجب وقوع سیل می شود.
آیا می توان این شرایط را نامساعد توصیف کرد؟
بله. شرایط متعادل به هم ریخته است. بارش های کمتر از ده میلی متر افزایش یافته است که ارزش چندانی ندارد. از سوی دیگر تراکم بارش ها به وقوع سیل منجر می شود. در این شرایط سدهای کشور باید آمادگی داشته باشند تا بتوانند شرایط را مدیریت کند.
شما پیش از این برنامه در فرهنگستان علوم با صاحب نظران این حوزه صحبت هایی را مطرح کردید. این روزها بیشتر درباره چه موضوعی صحبت می کنید؟
ما با گروه عمران فرهنگستان علوم جلسه داشتیم. بحث اصلی بر سر موضوع توسعه پایدار و مسکن بود.
آیا آب نیز در این مسئله دخیل است؟
یکی از اجزای مسکن آب است. یکی از اجزای مسکن انرژی است. خانه های آینده باید مصرف آب و انرژی را به حداقل برسانند. بعضی کشورها استراتژی های عجیبی برای خودشان طراحی کرده اند تا در خانه های آینده میزان مصرف آب بسیار کمتر از میزان مصرف آب در خانه های امروزی باشد.
آیا این روزها ساختمان سازی در کشور ما اصولی پیش می رود که بخواهیم چنین انتظار بزرگی داشته باشیم؟ به نظر می رسد دستگاه هایی که برای تخریب ساختمان های قدیمی و احداث ساختمان های جدید به کار می رود بسیار قدیمی است. آیا این ایده ای که شما مطرح کرده اید بلندپروازانه نیست؟
این ایده آنچنان هم بلندپروازانه نیست. از نظر تکنولوژی این امکان وجود دارد. اکنون از سیستم های روشویی استفاده می شود که در قسمت زیر آن توالت قرار دارد. یعنی می توانیم از همین جا به طور محدود در جهت صرفه جویی در مصرف آب قدم برداریم تا آب را جدا کنیم. به عبارت دیگر آبی که مصرف بهداشتی دارد باید از آبی که برای نوشیدن و تهیه غذا استفاده می شود جدا شود. آب مصرفی در آشپزخانه را می توان به راحتی برای آبیاری باغچه بازیافت کرد. در این شرایط به سیستم های بزرگ انتقال فاضلاب در شهرها نیازی نیست. افرادی که در حوزه توسعه پایدار کار می کنند تصفیه فاضلاب را در سطح محلی امکان پذیر می سازند. یا باید بتوان آب مصرفی را در همان ساختمان بازیافت کرد یا این که آب مصرفی را همان جا به شکل منطقه ای تصفیه کرد و مورد استفاده مجدد قرار داد. در سطح تهران ساختمان هایی ساخته شده است که این ابعاد در آن ها رعایت شده است و از آن ها تحت عنوان ساختمان های سبز نام برده می شود. آیین نامه ها و مقرراتی در این زمینه تدوین شده و از سیاست های تشویقی نیز بهره گرفته می شود. در کشورهای دیگر از 15 تا 20 سال پیش احداث چنین ساختمان هایی مدنظر قرار گرفته است و جوایزی نیز با هدف تشویقی به این ساختمان ها تعلق می گیرد. اما در مناطقی مانند کالیفرنیا احداث چنین ساختمان هایی اجباری شده است. کالیفرنیا از نظر شرایط خشکی مشابه کشور ما است. اما دستورالعمل های خوبی در کالیفرنیا اجرایی شده است. برای مثال کاشت چمن در این ایالت منسوخ شده است و جریمه های سنگینی برای کاشت چمن در نظر گرفته شده است. در ایالت می توانند به جای چمن طبیعی چمن مصنوعی بکارند. دولت نیز در این زمینه حمایت می کند. عزم آن ها جدی است . برنامه های 10 تا 15 ساله ای برای رسیدن به اهداف خود در نظر گرفته اند که در مدت زمان 3 تا 4 سال به بسیاری از این اهداف نزدیک شده اند.
برخی منتقدان که به نقش شهروندی ما در مسئله بحران آب توجه داشته اند معتقدند در این سال ها آدرس اشتباهی به مردم داده شده است. به گفته این افراد این که آب کمتری مصرف کنیم آدرس دقیقی نیست. این در حالی است که در شبکه آب رسانی اصل اتلاف را داریم و احداث ساختمان های سبز یا صرفه جویی مردم نمی تواند نقش تاثیرگذاری داشته باشد و بهتر است از سیستم توزیع آب این مسیر را آغاز کنیم. نظر شما درباره این موضوع چیست؟
درست است. سیستم شبکه های ما بیش از 20 درصد تلفات آب دارد و بعضی جاها که لوله ها پوسیده تر است میزان تلفات آب به 30 درصد هم می رسد. بنابراین فرض کنید اگر ما 10 میلیون متر مکعب آب منتقل کنیم 20 درصد آن مصرف نشده هرز می رود. این محاسبات بر اساس آمار رسمی تحویل آب از تصفیه خانه ها تا آب مصرفی در خانه ها که بر اساس کنتورها ثبت می شود محاسبه شده است. بر این اساس لازم است شبکه های آب اصلاح شود. این کار هزینه دارد. در مصرف کل آب در سطح کشور سهم بخش خانگی خیلی زیاد نیست و عمده آب در بخش کشاورزی مصرف می شود. اما با این اوصاف صرفه جویی یک فرهنگ است و ما می توانیم با استفاده از شیرآلات مناسب که امروزه با حمایت وزارت نیرو در اختیار مردم قرار می گیرد این فرهنگ را به سمتی ببریم که بتوانیم میزان تلفات آب را کاهش دهیم. در این شرایط میزان مصرف آب در بخش خانگی تا 5 درصد کاهش پیدا می کند. در این دوش ها آب با هوا ترکیب می شود. دولت ها و دستگاه های تخصصی قدم فراتر از این گذاشته اند. نباید آبی که مصرف بهداشتی دارد را از همان آب شیرین آشامیدنی تامین کنیم.
این خیلی مهم است. هربار که سیفون دستشویی کشیده می شود حداقل 2 لیتر آب مصرف می شود.
ما سیفون هایی داریم که 7 تا 8 لیتر آب مصرف می کنیم. باید اندازه فلاش تانک ها کاهش پیدا کند.
به این اشاره کردید که باید در بخش مصرف آب کشاورزی نیز اقداماتی انجام شود. اگر کشاورزی مکانیزه و مدرن شود هم کشاورزی ما باقی می ماند و نیازی به واردات نخواهیم داشت هم این که در زمینه اتلاف آب و استفاده از آب های زیرزمینی وضع بهتری خواهیم داشت. در بحث آب کشاورزی اکنون چه شرایطی داریم؟
میزان آب قابل برنامه ریزی از سوی وزارت نیرو تصویب و ابلاغ شده است. بر این اساس مشخص می شود از چه میزان از آبی که خداوند برای کشور نازل می کند حق استفاده داریم. ما اکنون از 85 درصد از این آب تجدیدپذیر استفاده می کنیم. در دنیا برای حفظ امنیت طبیعت این رقم به 20 درصد رسیده است. 40 درصد مرز بحران آب قابل برنامه ریزی است که در کشور ما میزان آب قابل برنامه ریزی 60 تا 62 درصد تصویب شده است و ما باید این 85 درصد را به 60 تا 62 درصد کاهش دهیم. بنابراین آب قابل برنامه ریزی از این بعد مجموع بارش ها در ایران را شامل نمی شود. اگر ما بخواهیم 85 درصد بارش ها را مصرف کنیم زاینده رود خشک خواهد شد. همه مسیرهایی که از این مقدار آب تغذیه می شده است از بین خواهد رفت. اکنون این مورد قبول قرار گرفته است که باید سهم جدی از بارش ها به محیط زیست اختصاص داده شود تا بتوانیم دوام و بقای ایران را تضمین کنیم. برای میزان آب قابل برنامه ریزی شده نیز باید با دقت عمل کنیم. در بخش کشاورزی باید به سراغ شیوه هایی برویم که به آب کمتری نیاز دارد. می توانیم صیفی جات را گلخانه ای کشت کنیم. اگرچه این راهکار برای گندم کاربردی نیست. باید استراتژی هایی تعیین شود و بر این اساس از شیوه هایی استفاده شود که آب کمتری نیاز دارد و با ارزش افزوده بیشتری همراه است. در ارومیه گلخانه هایی به طور محدود ایجاد شده است که به کشت گوجه فرنگی های بزرگ به رنگ سیاه و ارگانیک اختصاص دارد و به روسیه صادر می شود. این گوجه فرنگی به آب بسیار کمی نیاز دارد.
گوجه فرنگی سیاه؟
بله. این گوجه فرنگی ها ارگانیک است و قیمت آن کیلویی 40 هزار تومان است. اما در محصولات گلخانه ای باید مراقب باشیم که بازار فروش محصول را پیش بینی کرده باشیم. ممکن است نتوانیم همه محصول را در داخل کشور مصرف کنیم. این گوجه فرنگی ها به روسیه صادر می شود که پیش از این از کشور ترکیه صادر می شد.
پس اشاره کردید که وزارت نیرو به دنبال برنامه ریزی آب در سطح کشور است. اما باید در نظر گرفت کشاورزان مجبور هستند آب موردنیاز مزارع خود را تامین کنند. حتی اگر قوانینی در این زمینه تصویب شود و محدودیت هایی اعمال شود کشاورزان مجبور هستند هر طور شده و از طریق چاه های مجاز یا غیرمجاز آب موردنیاز مزارع را تامین کنند. به نظر شما ما اکنون ما این آمادگی را داریم و عزم ما جزم است یا این که این اقدامات در حد قانونگذاری است؟ آیا چشم اندازی دارید که میزان آب قابل برنامه ریزی را تا 20 درصد کاهش دهیم؟
خوشبختانه اکنون عزم ملی در سطوح بالا جدی است. وزارت نیرو با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و رییس جمهور محترم که شعار نجات دریاچه ارومیه را عنوان کرده اند در این زمینه تلاش هایی انجام داده اند. تحقق این کار به آب زیادی نیاز دارد. اما طبیعت این منطقه بسیار ارزشمند است و اگردریاچه ارومیه خشک شود ما با پدیده ریزگردهای نمکی مواجه می شویم که تبریز و ارومیه را با مشکلاتی رو به رو می کند. ما اکنون سهم طبیعت را به رسمیت شناخته ایم. روش ها نیز روشن شده است و اکنون به مرحله اجرایی رسیده ایم. ما قبول داریم که ایجاد دگرگونی به طور ناگهانی ممکن نیست. کشاورزانی که خودشان به این میدان قدم گذاشته راه نجات خود را پیدا کرده اند که بتوانند با آب کمتر درآمد بیشتری کسب کنند و به حفظ محیط نیز کمک کنند. اما دولت باید در این مسیر به کشاورزان کمک کند.
در این مسیر کشاورز ضعیف ترین بخش را تشکیل می دهد. کشاورز در این شرایط ترجیح می دهد کارش را تعطیل کند و زمینش را بفروشد و یک پراید بخرد و در جاده ها با سرعت حرکت کند. البته کشاورز حق دارد و باید به روشی خانواده اش را تامین کند. وقتی کشاورز نادیده گرفته می شود و فقط قوانینی وضع می شود که به موجب آن حق ندارد چاه غیر مجاز بزند در این شرایط کشاورز آسیب می بیند و ما هم مجبور می شویم به واردات روی آوریم. چون امکان کشاورزی وجود نخواهد داشت. آیا این برنامه ریزی ها به کشاورزی ما لطمه نمی زند؟
اکنون در کشاورزی ما تولید به ازای هر مترمکعب آب مصرفی که تحت عنوان آب مجازی از آن نام برده می شود یکصد تن نسبت به دنیا پایین تر است. اگر دنیا به ازای یک متر مکعب آب مصرفی5/2 کیلوگرم محصول تولید می کند در کشور ما این رقم 9/0 تا یک کیلوگرم است. ما به طور کلی در بخش کشاورزی ضعیف هستیم و این باید ارتقا پیدا کند. بنابراین با نصف زمین قبلی و آبیاری اصولی و درست و بهره گیری از فناوری کشاورز همان درآمد را خواهد داشت. حتی زحمت کمتری می کشد. بنابراین اگر حساب شده باشد این کار عملی است.
این اگر حساب شده باشد بسیار مهم است اما اگر بشود. اکنون در دانشگاه صنعتی امیرکبیر مجموعه زیادی از دانشجویان با شما کار می کنند که گروهی از آن ها از مهندسان کشاورزی هستند. نمی توان برای مثال مکانیزه کردن و صنعتی کردن و مدرن کردن سیستم کشاورزی را در 20 تا 30 درصد زمین های کشاورزی ایران به دانشگاه های کشور سپرد که در زمینه صنعتی فعالیت می کنند؟
این ایده خوبی است. در وزارت نیرو نیز قصد دارند دانشگاه ها را بیشتر درگیر کنند. اکنون یکی از کارهای پیشنهاد شده که شروع شده این است که هر استانی یک دانشگاه معین برای بخش آب و فاضلاب داشته باشد. این طرح نهایی شده و در بعضی استان ها نیز دانشگاه های معین تعیین شده اند. از این پس دانشگاه معین باید گزارشی ارائه کند که روش های کار و برنامه ها در هر استان با آخرین دستاوردهای علمی تا چه اندازه ارتباط دارد. یعنی کم کم از دانشگاه ها به طور مستقیم دعوت به همکاری می شود. در چند طرح از جمله دریاچه ارومیه دولت تصویب کرد دانشگاه صنعتی شریف با همکاری دانشگاه ارومیه و دانشگاه تبریز محور مطالعات باشند. در زمینه مشکلی که در گتوند پیش آمد بررسی کار به دانشگاه تهران واگذار شد. دانشگاه ها بی طرف عمل می کنند و همه واقعیت ها به طور شفاف بیان می شود. راهکارهای مطرح شده در یک مجمع عمومی یا در یک برنامه تلویزیونی به بحث گذاشته می شود تا راهکار مناسب انتخاب شود. ما در زمینه مسائل آب بعد اجتماعی را کمتر مورد توجه قرار داده ایم.مهندسان برنامه هایی را ارائه می کنند اما فردی که از طریق کشاورزی امرا معاش می کند حاصر نیست ریسک کند. این نکات جدی است. باید مسائل اجتماعی و اقتصادی در کنار مسائل مهندسی مورد توجه قرار گیرد. ما در دانشگاه امیر کبیر در زمینه های مختلف ابعاد فنی را مورد بررسی قرار داده ایم. برای مثال در ایران میزان ضایعات غذایی حدود 30 درصد برآورد می شود.
30 درصد؟
بله این در حالی است که همراه غذا، آب و برقی که در این فرایند صرف شده نیز دفن می شود. این حجم غذا معادل 30 میلیارد متر مکعب آب مصرفی است.
این 30 درصد از غذایی است که ما می خوریم؟
بله . این 30 درصد مواد غذایی از مرحله برداشت تا مصرف و سطل زباله خانه ما را شامل می شود.
آیا گوشت و مرغ را هم شامل می شود؟
بله شامل همه اینهاست. تولید یک کیلوگرم گوشت به 16 مترمکعب آب نیاز دارد. اگر صد گرم گوشت دور انداخته شود به این معنی است که ده درصد آب مصرفی برای تولید یک کیلوگرم گوشت هدر رفته است. استراتژی دنیا این است که باید ضایعات را تاحد امکان کاهش داد. بنابراین بسته بندی از مزرعه، برداشت درست و اصولی، انتقال درست، جلوگیری از فساد موادغذایی و نگهداری از آن در یخچال و مصرف غذا به اندازه کافی می تواند به ایجاد انقلاب بزرگی در کشور منجر شود. جهاد کشاورزی در تلاش است به این هدف بزرگ دست پیدا کند و اداره ای با عنوان اداره کل ضایعات غذایی وجود دارد که در این زمینه فعالیت می کند. به نظر من باید تجارت در این زمینه دخیل شود. مردم این روزها از فروشگاه های بزرگ نیازهای خود را تهیه می کنند که در این فروشگاه ها موادغذایی به شکل بسته بندی شده عرضه می شود که صحت و سلامت آن تایید شده است.
برای رسیدن به این هدف باید رفتار و سلیقه اجتماعی ما هم تغییر کند. چرا من باید به عنوان یک شهروند نسبت به مصرف آب نگران باشم؟
باید به شهرهایی فکر کنیم که به اجبار با مشکل کمبود آب و قطعی آب مواجه شدند. ممکن است ما هم به زودی با چنین مشکلی رو به رو شویم. جمعیت در حال افزایش است.
آیا ممکن است ما هم این مشکل را ببینیم یا این که نسل بعدی را تهدید می کند؟
چند سال پیش در تهران نیز قطعی آب داشتیم. مشکل ما بسیاری جدی است. وزارت نیرو همیشه بررسی می کند و بر این اساس برای قطعی آب در فصل تابستان برنامه ریزی می کند. البته خوشبختانه در ماه های اخیر بارش های خوبی را شاهد بوده ایم اما نباید خیلی دلمان را به بارش های امسال خوش کنیم. وزارت نیرو برآورد کرده است ما 11 میلیارد مترمکعب از آب های زیرزمینی اضافه برداشت داشته ایم و قرار است بر اساس طرح جدیدی که تحت عنوان تعادل بخشی از آن نام برده می شود کمتر آب مصرف کنیم تا آب های زیر زمینی برای روز مبادا حفظ شود. ما همه آب ها را مصرف می کنیم و اگر روزی به خشکی برسیم نمی توانیم برای کوتاه مدت چاره ای بیاندیشیم و خود را نجات دهیم. ناگهان با این حقیقت رو به رو خواهیم شد که زیر زمین هم آبی وجود ندارد. در این شرایط رودخانه هم آب ندارد و گرمایش جهانی هم اتفاق افتاده است. در این شرایط به اجبار باید آب را قطع کنیم. این خیلی دور نیست.
آیا می توانیم ردپای این مسائل و دردسرها که در کشور ایران وجود دارد، در دیگر کشورهای دنیا بیابیم؟ دنیا چطور می تواند در برابر شرایط موجود خود را ایمن نگه دارد؟
همان طور که اشاره شد در مناطقی که در محدوده خشکی قرار دارند این شرایط وخیم تر است. در کشورهایی مانند دانمارک و فنلاند و کشورهای پرآب استراتژی هایی که در این زمینه اعمال می شود به مراتب سختگیرانه تر است. این ها می خواهند آب را در طبیعت حفظ کنند و در ضمن یک الگوی تولید و مصرفی در نظر دارند و انسانی که بر اساس این الگو پیش می رود در همه رفتارها از آن تبعیت می کند. تربیت آن ها در همه ابعاد درست است. این طور نیست که کشورهای پرآب ریخت و پاش زیادی داشته باشند. برای مثال ژاپن با وجود این که منابع آب بیشتری دارد در مقایسه با کشور ما محتاطانه تر عمل می کند. ما هوای طبیعت را نداشته ایم و فکر کرده ایم همیشه آب هست. در سال های اخیر شاهد مهاجرت های گسترده ای از استان سیستان و بلوچستان به استان گلستان بوده ایم. این اتفاق رخ داده است. در سیستان و بلوچستان به علت خشکی و خشکسالی مردم توان ادامه زندگی نداشته اند. در کرمان استراتژی دیگری برای مقابله با پیامدهای کم آبی در نظر گرفته شده و با مشورت استانداری یک سوم تا یک چهارم باغات پسته جمع شده است تا بتوانند به بقیه باغ ها آب برسانند و اگر چنین راهکارهایی اتخاذ نشود ممکن است با مشکلات متعددی رو به رو شویم. دیگر آب زیرزمینی وجود ندارد و انتقال آب نداریم.
این روزها از انتقال آب از خزر به سمنان و انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به نوارهای شمالی تر صحبت می شود. آیا این راهکارها می تواند ما را نجات دهد؟
در دریای خزر محدودیت هایی وجود دارد. پنج کشور در مرز ساحلی این دریاچه قرار دارند. بنابراین ملاحظات قانونی وجود دارد که باید در سطح بین المللی رعایت شود. شهری مانند سمنان برای توسعه به آب نیاز دارد. ما چند استراتژی داریم که یکی از آن ها انتقال آب از خزر به سمنان است که هزینه زیادی دارد و محیط زیست را نیز تا حد زیادی تحت تاثیر خود قرار می دهد. اما در خود سمنان یک میلیارد متر مکعب آب کشاورزی مصرف می شود. اگر 10 تا 20 درصد در این زمینه صرفه جویی شود معادل همین آب انتقالی یا حتی بیشتر از آن خواهد بود. باید همه جوانب به طور کامل بررسی شود.
اما رییس جمهور خیلی جدی درباره انتقال آب دریای خزر صحبت کرده اند.
ملاحظات زیست محیطی باید انجام شود. بخشی از مطالعات در این زمینه انجام شده است. در جلسات برگزار شده به این نتیجه رسیده اند که باید گزینه های دیگر هم بررسی شود.
نظر شما به عنوان یک کارشناس چیست؟ به نظر شما کدام به صرفه تر است این که مصرف آب در سمنان سیستماتیک و مکانیزه شود و سهم مصرف آب کاهش پیدا کند یا این که از یک راه آبی طولانی برای انتقال آب استفاده کنیم؟
این راه آبی بررسی شده است. بر اساس آمارهای اولیه هر سال باید آب را پمپاژ کنیم و این انتقال به 2200 متر پمپاژ آب نیاز دارد. تقریبا برای انتقال آب به یک نیروگاه نیاز خواهیم داشت. باید به اجبار آب شرب را برای همه تامین کنیم. بنابراین در تامین آب شرب موردنیاز حرفی وجود ندارد. باید ببینیم آیا می توانیم در داخل حوزه مصارف را مدیریت کنیم و نیازهای جدید در زمینه توسعه صنعتی را پاسخگو باشیم. باید بررسی های جامعی انجام شود. قطعا در بخش آخر شاید به این نتیجه برسیم برای تامین بخشی از نیازها باید انتقال آب انجام شود.
صحبت از این بود که قرار است این اتفاق قطعی باشد. آیا هنوز مطالعاتی در این زمینه انجام می شود یا این که به مرحله عملیاتی رسیده است؟
در آخرین جلسه ای که با حضور مسئولین و وزرا انجام شده است گزارشی ارائه شد. در دولت قبلی این طرح تصویب و تاحدودی نیز این عملیات آغاز شده بود. اما سازمان محیط زیست بحث هایی در زمینه از بین رفتن جنگل ها در این مسیر و همچنین ایجاد پیامدهای زیست محیطی در دریا مطرح کرده است.سازمان محیط زیست مکلف است همه این مسائل را مورد بررسی قرار دهد و گزینه های دیگر را نیز بررسی کند. دیدگاه من این است که هنوز تا در مقصد خانه تکانی نکرده ایم درست نیست آبی را انتقال دهیم و 30 درصد آن را دور بریزیم.
یعنی شما معتقدید که می توان این شبکه داخلی را اصلاح کرد؟
بخصوص اگر در زمینه کشاورزی کار کنیم. وزارت جهاد کشاورزی نیز استقبال می کند. استراتژی کلی دولت این است که کشاورزی در مسیر صنعتی و گلخانه ای پیش رود و در جاهایی که این امکان وجود داشته باشد درآمد کشاورزان هم افزایش پیدا می کند.
ما در بخش آخر برنامه سراغ پرسش هایی می رویم که شاید از نظر شما کارشناسان بدیهی باشد اما برای مردم سوالاتی اساسی است. اشاره کردید به این که نسل امروز هم از بحران آب آسیب می بیند. آیا اکنون در آستانه این بحران هستیم؟
من فکر می کنم کم آبی قطعی است و بر اساس استانداردهایی که اکنون در دنیا مطرح است ما زیاده روی کرده ایم.
آیا جنگ آب معنی درستی دارد و جنگ های آینده بر سر آب خواهد بود؟
هم در داخل کشور ممکن است بین استان ها برای انتقال آب با جنگ مواجه شویم و هم در مرزها برای بدست آوردن آب های بین المللی کشورها ادعاهایی را مطرح می کنند که می تواند به جنگ منجر شود.
بحران آب جدی است . باید مراقب باشیم و از مسئولان و دانشمندان مطالبه ای داشته باشیم و البته سهم خودمان را هم نادیده نگیریم.
No tags for this post.