در این بین خلیج فارس علاوه بر اهمیت اقتصادی به لحاظ منابع انرژی، سواحل زیبا و منابع زیستی مهمترین حوضه دریایی کشور در بین دریاهای پیرامونی محسوب می شود.
دهم اردیبهشت روز ملی خلیج فارس( مصادف با اخراج پرتقالی‌ها از تنگه هرمز) بهانه ای شد تا گفت و گویی با دکتر سعید مظاهری، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، عضو هیات مدیره انجمن علوم دریایی انجام دهیم تا بیشتر در خصوص اهمیت خلیج فارس و سهم ایران از تولید نا خالص ملی از فعالیت های دریایی به بحث بپردازیم.
چرا خلیج فارس از اهمیت زیادی برخوردار است؟
خلیج فارس مهم ترین حوضه دریایی کشور در بین دریاهای پیرامونی است. این آبراهه مهم جنوبی سرشار از منابع نفتی و گازی بیشمار است که صادرات عمده این منابع از ترمینال های خلیج فارس انجام می شود. همچنین از دیدگاه دریانوردی بزرگترین بنادر بازرگانی کشور مانند بندر امام و شهید رجایی در خلیج فارس واقع شده اند.علاوه بر اهمیت اقتصادی، خلیج فارس منابع زیستی فراوان و جزیره های تفریحی و سواحل زیبا و جاذبه‌های گردشگری بیشماری دارد. از سوی دیگر ذخایر ماهی و پرورش ماهی اهمیت این آبراهه را دو چندان کرده است.
چه عاملی می تواند حیات این خلیج زیبا را تهدید کند؟
خلیج فارس مهم ترین حوضه دریایی کشور در بین دریاهای پیرامونی است. این آبراهه مهم جنوبی سرشار از منابع نفتی و گازی بیشمار است که صادرات عمده این منابع از ترمینال های خلیج فارس انجام می شود.
آلودگی آب یکی از مهمترین خطرهایی است که حیات این خلیج را تهدید می کند زیرا خلیج فارس دریایی نیمه بسته است که توسط مجاری ورودی- خروجی تنگه هرمز به دریای عمان و اقیانوس هند اتصال پیدا می کند. این آلودگی ها بنابر دلایل مختلفی به وجود آمده است. بخشی از این آلودگی ها مربوط به فعالیت های انسانی مانند ریختن زباله و فضولات انسانی و پساب های صنعتی به آب های کم عمق و شکننده و همچنین تردد بیش از حد شناورها و کشتی های تجاری، نظامی و مسافرتی و ریزش نفت به بستر دریا است. قطعا این آلودگی ها می تواند محیط زیست و حیات جانداران و گونه های آن و منابع غذایی خلیج فارس را تحت شعاع خود قرار دهند. اگر راهکاری برای این مساله پیدا نشود می تواند در آینده تبعات جبران ناپذیری به بار بیاورد. کنترل این آلودگی به پایش و مونیتورینگ دقیق و پروتکل قوی نیاز دارد.
جدا از تمام ویژگی های خاص و منحصر به فرد این خلیج، به نظر می رسد که ما هنوز نتوانسته ایم به نحو شایسته از ذخایر دریایی مان استفاده کنیم! این طور نیست؟
بله هرچند که ما در حوزه دریا فعالیت هایی داشته ایم اما نتوانسته ایم به نحو شایسته از منابع دریایی و موهبت های آن بهره بگیریم. اخیرا دو اتفاق مهم ( تشکیل ستاد صنایع دانش بنیان دریایی معاونت علمی ریاست جمهوری، تصویب شدن سند جامع توسعه دریایی کشور از سوی شورای انقلاب فرهنگی) روی داده است. این دو رویداد مهم باعث شده تا حداقل برنامه های اولیه برای توسعه دریایی و استفاده بهتر و بهینه و پایدار از دریا برای مجموعه کشور ما روشن شود. البته چنین اقدامی کافی نیست و حتما باید فعالیت های دیگری در کنار آن انجام شود تا بتوانیم از منابع دریایی خیلی بیشتر از چیزی که تا به حال به کار می بردیم داشته باشیم.
در حال حاضر سهم ما از دریاها چقدر است؟
هم اکنون طبق آمارهای مختلف سهم ما از دریا تنها یک دهم تا سه دهم درصد است. برنامه ریزان معتقدند سهم دریایی ما در سند چشم انداز 20 ساله باید به ده دهم درصد افزایش پیدا کند؛ قدر مسلم سهم تولید نا خالص ملی ما از فعالیت های دریایی بسیار ناچیز است.
نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و خاورمیانه ای از چه جایگاهی برخورداریم؟
در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند قطر، کویت و امارت خیلی بیشتر از ما در حوزه دریا کار کرده اند. اکثر فعالیت های این کشورها به حوزه دریایی مربوط می شود. در کشورهای خاورمیانه ای نیز ترکیه در حوزه فناوری نسبت به کشور ما پیشگام تر است. بر اساس چشم انداز 1304 ما باید در منطقه سرآمد باشیم . تحقق این امر نیاز به یک حرکت جدی و اختصاص بودجه بیشتر دارد.
برای رسیدن به جایگاه مطلوب چه باید بکنیم؟
کلا در حوزه توسعه دریایی منابع مالی تزریق نشده است و ما شدیدا در این حوزه با کمبود منابع مالی مواجه هستیم. در سند توسعه کشور پیش بینی شده است که حمایت مالی و سرمایه گذاری بیشتری از یک سری حوزه ها مانند حوزه دریایی انجام بشود. این نوع حمایت ها کافی نیست. لازم است یک سری اصلاح هایی نیز در قوانین و مقررات انجام بشود. همچنین لازم است نیروهای متخصص فعال در این حوزه (متخصصان علوم دریایی، عمرانی و اقتصادی) تشویق شوند. از دیدگاه توسعه جمعیتی نیز نیاز است یک سری زیرساخت هایی برای شهرهای ساحلی به وجود آید.همچنین از بعد گردشگری نیز ما نیاز به سرمایه گذاری زیادی داریم. متاسفانه تاکنون به شایسته سرمایه گذاری هایی لازم پیرامون این مساله در کشورمان انجام نشده است.
گفتگو: فرزانه صدقی
No tags for this post.