سالروز تولد سیمین دانشور

تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه انگلیسی مهرآیین انجام داد و در امتحان نهایی دیپلم شاگرد اول کل کشور شد. سپس برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات فارسی به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت. وی تحصیلات خود را تا مقطع دکترای زبان و ادبیات فارسی در ایران (1327 )و فوق دکترای زیبا شناسی در دانشگاه استنفرد کالیفرنیا ادامه دارد. وی در سال های مختلف چون مدیریت مجله ی نقش و نگار تدریس دروسی چون زیبا شناسی،باستان شناسی وتاریخ هنر را در دانشگاه تهران تجربه کرد. سیمین دانشور مدتی نیز در اداره ی هنرهای زیبای کشور با زنده یاد سهراب سپهری همکار بود. کار این اداره انتخاب نقوش ظریف ایران بهترین آنها سفارش دادنشان به کارگاه های هنری آن اداره بود.در همین دوره است که دکتر دانشور مدیر مجله نقش نگار بود و خاطرات فراوانی از دوران همکاری با سپهری دارد.

سیمین دانشور همسر زنده یاد جلال آل احمد بود که گویا در سال (1327)  با هم آشنا شده و ازدواج کرده بودند .وی کتاب خواندنی از اولین روزهای آشنای اش با جلال،ازدواج شان و مرگ آل احمد با عنوان غروب جلال دارد که در دو بخش تنظیم شده است. دکتر دانشور از همسرش چنین یاد می کند:

«در جلال و من یکی شدن دو روح هم مطرح بوده و این بر می گردد به روانشناسی. اگر ارتعاش های دو روح با دو نفر یا دو قلب هم آهنگ باشد؛ یعنی گیرنده پیام عشق و معشوق را به صورت امواجی مطبوع و ادراکی سرشار از تفاهم دریافت دارند و منتقل کند عشق کامل به وجود می آید که پیوندی است میان دو روح، دو جسم .»

خاطره خواهر سیمین دانشور(ویکتوریا دانشور) هم از ماجرای ازدواج سیمین و جلال شنیدنی است:« ما عید رفته بودیم اصفهان و در اتوبوسی که می‎خواستیم به تهران برگردیم، آقایی صندلی کنارش را به خانمْ سیمین تعارف کرد. آن دو کنار هم نشستند. بعد آمدیم خانه. صبح دیدم خانمْ سیمین دارند آماده شوند بروند بیرون. من هم می‎خواستم بروم خرید. وقتی در را باز کردم، دیدم آقای آل‌ احمد مقابل در ایستاده است. نگو این‌ها روز قبل قرار مدارشان را گذاشته‎اند. روز نهم آشنایی‌شان هم قرار عقد گذاشتند. بعد همه را دعوت کردیم و در مراسم‎شان فامیل و همه‌ی نویسندگان بودند. صادق هدایت هم بود. بعد آن‎ها خانه‌ای اجاره کردند و رفتند سر زندگی‎شان.»

آثار سیمین

آثار سیمین دانشور  را می‌توان در چند گروه داستان کوتاه، رمان، ترجمه و آثار غیر داستانی تقسیم‌بندی کرد که از بین داستان‌های کوتاه این نویسنده می‌توان به آتش خاموش (1327)، شهری چون بهشت(1340)، به کی سلام کنم (1358) و از پرنده های مهاجر بپرس (1376)، از بین رمان‌هایش به سووشون (1348) و جزیره سرگردانی (1372) اشاره کرد. ترجمه آثاری نظیر سرباز شکلاتی( برنارد شاو) ،دشمنان( آنتوان چخوف )،باغ آلبالو( آنتوان چخوف) ،بنال وطن( آلن پیتون )،کمدی انسانی (ویلیام سارویان)، داغ ننگ (ناتانیل هالوژن هاثورن)، همراه آفتاب و ماه عسل آفتابی( منتخبی از نویسندگان جهان)، چهل طوطی به همراه جلال آل احمد( بئاتریس آرتور شنیسد) و … نیز از کارهای مرحوم دانشور در این زمینه است. شاهکار‌های فرش ایران هم یکی از آثار غیر داستانی و خوب سیمین دانشور است.

سیمین دانشور را می توان نویسنده ای متعهددانست که فارغ از دغدغه های اجتماع پیرامونش نیست. وی در دو مجموعه داستان به کی سلام کنم و شهری چون بهشت که هر یک شامل ده داستان است، به وضعیت زنان ایران و رویا رویی آنها با تحولات جامعه می پردازد. در رمان سووشون نیز که شامل بیست سه فصل است ،تمام وقایع از دیدگاه یک ناظر روایت می شود. در این رمان واکنش آدم ها در برابر حوادث بیرونی و تعارض‌شان با حاکمیت بیگانه و شخص شاه در قالب گفت و گوها و تک گویی ها به زیبایی و متعهدانه بیان می‌شود. رمان جزیره سرگردانی که بیست فصل دارد نیز رمانی است که حتی خود نویسنده نیز در آن حضور دارد و زندگی سیاسی- اجتماعی تیپ های مختلفی از جامعه ی دوره شاه بخصوص قشر دانشجویی باز نموده می شود.  نویسنده این رمان را نه حدیث نفس می‌داند و نه بیوگرافی. بلکه به اعتقاد او متنی است که در آن تخیل و واقعیت در قالب شخصیت های خیالی و حقیقی ،هم عنان یکدیگرند و رویدادهای عین واقعیت، داستان را پیش می برند. نام این رمان هم از دید پدیده آورنده‌اش در بردارنده ی اشاره و استعاره‌ای جالب است: «جزیره سرگردانی اسمی بود که از همان ابتدای کار در مقاله با جزیره ثبات و آرامش که شاه ازش دم می زد انتخاب کرده بودم.» با این نقل قول، نکته دیگری بر ما روشن می شود و آن این است که طرح این رمان و حتی نگارش بخش هایی از آن پیش از انقلاب و با فاصله بسیاری از تاریخ انتشارش1372 آماده بود است دکتر یعقوب آژند معتقد است که دانشور در رمان جزیره سرگردانی، سنت داستان نویسی خود را تحت ضابطه درآورده و به مرتبه ممتازی دست یافته است.

مهرداد نصرتی

No tags for this post.