نقش اصلی ویتامین D كمك به جذب كلسیم و فسفر از طریق روده است و تعادل آن در بدن كمك موثری به پیشگیری از بیماری ها و یا درمان آنها می كند.
زیبا كاوه یی متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اهمیت وجود ویتامین D در بدن، گفت: تنوع بیماری های گزارش شده ناشی از كمبود این ویتامین به اهمیت توجه به آن افزوده است.
**كمبود ویتامین D مشكل جهانی
كاوه یی از شیوع بیماری های ناشی از كمبود ویتامین D در سراسر جهان حبر داد و گفت: به دلیل تغییرات اقلیمی گسترده در دنیا، كمبود ویتامین D در تمام جهان افزایش یافته است.
وی با بیان این كه كمبود این ویتامین ایرانی ها را نیز تهدید می كند، گفت: براساس بررسی وضعیت ریز مغذی ها كه سال 79 در دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت صورت گرفت، مشخص شد در برخی از گروه های سنی به خصوص مادران باردار كمبود این ویتامین به 90 درصد نیز می رسد.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی یادآور شد: مطالعه ای در سال 90 13 نشان داد كه این شیوع از سال 79 تاكنون در هر دو جنس افزایش یافته است، اما زنان بیشتر از مردان در گیر این مشكل هستند.
براساس آمار رسمی، اساسا 30 تا 50 درصد جمعیت كشور با كمبود این ویتامین روبرو هستند و بیشترین میزان این كمبود در میان سالمندان، كودكان و زنان باردار است.
علی اكبر سیاری معاون بهداشتی وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشكی نیز چندی قبل گفت: با توجه به افزایش قابل توجه كمبود ویتامین D در كودكان كشور و نقش این ویتامین در سلامت كودكان و نتایج مطالعات اخیر كه نقش كمبود ویتامین D را در افزایش خطر ابتلا به بیماری های غیر واگیر مانند سرطان، دیابت نوع یك، پوكی استخوان، اختلالات خود ایمنی و ام اس در بزرگسالی، نشان می دهد، مصرف قطره هایی كه حاوی IU 400 ویتامین D باشد، ضروری است.
**كمبود ویتامین D و بیماری ها
همچنین به گفته كاوه یی، طیف گسترده ای از بیماری ها از مشكلات مفصلی و استخوانی مانند آرتروروماتویید و پوكی استخوان گرفته تا انواع بیماری های عفونی و سیستم ایمنی، همچنین انواع سرطان ها و بیماری های مزمن مرتبط با عروق از جمله بیماری های مرتبط با كمبود ویتامین D هستند.
**شكستگی های استخوانی و پوكی استخوان:
كاوه یی با بیان اینكه كمبود ویتامین D سبب شكستگی استخوانی در افراد می شود، گفت: اگر چه نقش ویتامین D در سلامت استخوان ها و پیشگیری از نرمی و پوكی استخوان به اثبات رسیده است، اما مصرف این ویتامین به تنهایی اثر مشخصی بر كاهش شكستگی ها نشان نداده است.
وی اظهار كرد: توصیه محققان این است كه مصرف ویتامین D همراه با كلسیم باشد كه بتواند تاثیر مناسبی بر پیشگیری از شكستگی های استخوانی بگذارد.
به گفته این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، كمبود این ویتامین با تحلیل استخوانی، كاهش تراكم استخوان و خطر ابتلا به زوال و شكستگی استخوان در سالمندان ارتباط دارد.
وی با بیان اینكه كمبود این ویتامین منجر به پوكی استخوان در سنین بزرگسالی خواهد شد، مصرف ویتامین D را برای پیشگیری از پوكی استخوان و نرمی استخوان مفید دانست.
كاوه یی همچنین گفت: نرمی استخوان، عارضه ای است كه اغلب در كودكان بروز می كند و باعث پرانتزی شدن پاها و تغییر شكل در اندام ها می شود. این بیماری هم به كمبود ویتامین D، كلسیم و فسفر برمی گردد.
به گفته وی، ویتامین D به بهبود عضله‌سازی بدن كمك می‌كند و ماهیچه‌ها را قدرتمند و كارا می سازد و كمبود آن به خصوص در كودكان و نوجوانان، احتمال ابتلای آنها به بیماری راشیتیسم را افزایش می دهد.
**كمبود ویتامین D و ابتلا به سرطان ها
وی با اشاره به تاثیر احتمالی كمبود ویتامین D در ابتلا به سرطان،گفت: پیشتر كمبود این ویتامین با سرطان های پروستات، سینه و لنف ها مرتبط دانسته شده بود، اما مطالعات اخیر نقش این كمبود را در بروز سرطان های پروستات و پستان دخیل نمی دانند، هر چند براساس مطالعات انجام شده، مصرف ویتامین D به همراه كلسیم در پیشگیری از سرطان های روده بزرگ موثر است.
**بیماری های مزمن عروقی
وی همچنین كمبود ویتامین D را بر احتمال ابتلا به بیماری های عروق قلب و دیابت نوع یك و دو موثر دانست و توضیح داد: براساس مطالعات انجام شده، كمبود این ویتامین می تواند موجب افزایش فشار خون یا تغییر وضعیت مقاومت به انسولین و یا بزرگ شدن قلب شود، هر چند چگونگی مكانیسم این اثر گذاری ها هنوز شناسایی نشده است.
**بیماری های خودایمنی مربوط به سیستم ایمنی بدن
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان این كه عملكرد سیتسم ایمنی مبتنی بر دو بخش ذاتی و اكتسابی است، افزود: مهمترین پروتئین دفاعی بدن 'كاتلی سیدین' نام دارد كه به عنوان اولین سد دفاعی بدن در برابر میكروب ها و ویروس ها عمل می كند. شواهدی به دست آمده است كه براساس آن، ویتامین D می تواند تولید این پپتید را افزایش دهد و از این طریق به تقویت سیستم ایمنی كمك كند.
**بیماری خودایمنی ام اس
وی همچنین با استناد به تحقیقات به عمل امده، كمبود ویتامین D را موجب بروز بیماری های خودایمنی مانند ام اس دانست و تصریح كرد كه در مناطق برخوردار از آفتاب، این بیماری كمتر دیده می شود.
كاوه یی ادامه داد: مشخص شده است كه كمبود این ویتامین میزان ترشح انسولین از پانكراس را كاهش می دهد و در نتیجه احتمال ابتلا به دیابت نوع اول بالا می رود.
**علل كمبود ویتامین D
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره علل كمبود این ویتامین گفت: در بسیاری از موارد میزان ویتامین D كه از طریق منابع غذایی در اختیار بدن قرار می گیرد، كافی نیست و از سوی دیگر، منابع غذایی غنی شده نیز محدود است و نیاز كودكان و بزرگسالان تامین نمی شود.
وی تولید ویتامین D در بدن را در مجاورت تابش اشعه ماورای بنفش خورشید، عمده ترین راه تامین آن ذكر كرد و یادآور شد: كاهش سنتز در پوست، كاهش زیست دستیابی، افزایش متابولیسم، تغذیه صرف با شیر مادر (محتوی ویتامین D شیر مادر كم است)، نارسایی كبد، بیماری های مزمن كلیه، اختلالات ارثی ، سل و پركاری تیرویید از دلایل مهم كمبود این ویتامین هستند .
**منابع غذایی ویتامین D
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی توصیه كرد: بهترین منبع ویتامین D نور مستقیم آفتاب است. اما نور آفتاب از پشت شیشه تاثیری ندارد. روغن كبد ماهی نیز كه به صورت دارو مصرف می شود، به علاوه جگر، تخم مرغ، كره، شیر و ماهی های چرب همچون ماهی آزاد، كپور، قزل آلا، ساردین منابع خوبی از این ویتامین هستند. در صورتی كه شیر غنی شده با ویتامین D در دسترس باشد، بخشی از ویتامین مورد نیاز بدن را تامین می كند.
وی حبوبات، روغن ماهی، آب پرتقال، قارچ، انواع پنیر و خاویار را از دیگر منابع ویتامین D برشمرد.
كاوه یی در عین حال توصیه كرد: مصرف قرص ویتامین D باید به تجویز پزشك معالج صورت گیرد و لازم به تاكید است كه زیاده‌روی در مصرف و افزایش سطح و میزان این ویتامین در بدن، همچون كمبود دریافت آن عوارض دارد .