30 فروردين سالروز بزرگداشت حكيم فرزانه سيد اسماعيل جرجاني كه به عنوان روز ملي آزمايشگاهيان نامگذاري شده؛ فرصتي است تا از تلاش و زحمات سفيد پوشان گمنام عرصه هاي سلامت كشور كه با تشخيص هاي دقيق آزمايشگاهي، راهگشايان و رمزگشايان طبيبان در عرصه درمان مي باشند، تقدير و تشكر به عمل آيد.
عضو هيات مديره انجمن دكتراي علوم آزمايشگاهي روز دوشنبه در گفت و گو با ايرنا گفت: نكوداشت اساتيد و پيشكسوتان علوم آزمايشگاهي در روز 30 فروردين ماه (روز آزمايشگاهيان) ازجمله برنامه هاي جنبي نهمين كنگره كشوري ارتقاي كيفيت خدمات آزمايشگاهي تشخيص پزشكي ايران است كه امسال به منظور تقدير از تلاش هاي دكتر كازروني از اعضاي هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شيراز و بنيانگذار غربالگري نوزادان در جريان جشنواره حكيم جرجاني برگزار مي شود.
به گفته دكتر علي صادقي تبار، دكتر كازروني ابتدا طرح آزمايش هاي غربالگري نوزادان از نظر بررسي بيماري هاي متابوليك را در استان فارس اجرايي كرد كه پس از آن به برنامه غربالگري كشور تبديل شد.
حميدرضا كازروني، در دوازدهم مردادماه سال 1336 در شيراز متولد شد. اواخر دي ماه سال 1354 براي تحصيل به آمريكا رفت و در آنجا در رشته علوم آزمايشگاهي تا مقطع كارشناسي تحصيل كرد و در سال 1361 به ايران بازگشت. وي مقطع دكترا را در رشته علوم آزمايشگاهي در دانشگاه علوم پزشكي شيراز گذراند و به عضويت هيات علمي اين دانشگاه درآمد.
بسياري از بيماري ها از لحاظ ظاهري در لحظه تولد قابل تشخيص نيست اما مي توان با انجام برخي آزمايش هاي به موقع، از ابتلاي نوزادان به عوارض ناشي از بسياري از بيماري هاي مادرزادي پيشگيري كرد.
به گفته كازروني، طرح غربالگري نوزادان از سال 1376 در دانشگاه علوم پزشكي شيراز آغاز شد؛ اين طرح در ابتدا اختياري بود اما به دليل عدم استقبال برخي خانواده ها، اجباري شد.
در قالب اين طرح بيماري هاي كم كاري تيروئيد، فاويسم (حساسيت هاي شديد تنفسي، پوستي و گوارشي به باقلا)، فنيل كتونوري (PKU) (اختلالات مغزي و پوستي در اثر تجمع اسيدآمينه) و گالاكتوزمي (عدم تحمل شير و عقب ماندگي ذهني در نوجواني) براي نوزادان استان فارس و بيماري هاي كم كاري تيروئيد و PKU براي نوزادان سراسر كشور اجرا مي شود.
اهميت علوم آزمايشگاهي
همواره در علم و حرفه پزشكي از گذشته هاي دور تاكنون، تشخيص صحيح مقدم بر درمان بوده است و پزشكان پس از معاينه و بررسي نتايج آزمايش هاي باليني به تشخيص بيماري مي رسيدند.
علوم آزمايشگاهي از جمله بخش هاي پيراپزشكي است كه جزئي از سيستم تشخيص و درمان به شمار مي رود كه اگر وجود نداشته باشد يا دچار مشكل باشد، نظام سلامت را دچار اشكال خواهد كرد.
در رشته علوم آزمايشگاهي آناليز خون، مايعات و بافت‌هاي بدن انسان با هدف تشخيص بيماري، پيشگيري از بيماري، پيگيري درمان و حفظ سلامت افراد جامعه انجام مي شود.
** روز آزمايشگاهيان، مقارن با سالروز تولد حكيم جرجاني
حكيم جرجاني داراي بزرگ ترين دايره المعارف پزشكي به زبان فارسي و به نام ذخيره خوارزمشاهي و شامل 10 جلد است كه در آن به صورت جامع به بررسي مسائل آزمايشگاهي پرداخته است.
عضو هيات مديره انجمن دكتراي علوم آزمايشگاهي در خصوص انتخاب سالروز تولد حكيم جرجاني (سي ام فروردين ماه) به عنوان روز آزمايشگاهيان گفت: اين انتخاب به دليل اين است كه وي اولين پزشك ايراني است كه از آزمايش ادرار براي تشخيص و درمان بيماري ها استفاده مي كرد.
صادقي تبار افزود: حكيم جرجاني كه از او به عنوان پدر علوم آزمايشگاهي ايران نيز نام برده مي شود، براي اين منظور از وسيله اي به نام قاروره استفاده مي كرد كه تا پيش از زمان وي، هيچ يك از بزرگان حيطه پزشكي از اين وسيله و آزمايش براي تشخيص و درمان بيماري ها استفاده نكرده بودند.
به گفته وي، در اين روز با برگزاري جشنواره حكيم جرجاني همچنين از فعالان حوزه آزمايشگاهي كشور در قالب بخش هاي مقالات و پايان نامه هاي برتر، كاركنان برتر آزمايشگاهي در مقاطع مختلف كاردان، كارشناس، كارشناس ارشد و دكترا، شركت هاي توليدي و خدماتي تقدير مي شود.
حكيم جرجاني
سيد اسماعيل حكيم جرجاني پزشك نامدار ايراني، در سال 434 هجري قمري در گرگان ديده به جهان گشود و ابتدا طب را در زادگاه خود فراگرفت و سپس به منظور افزودن بر معلومات خود رنج سفر را به جان خريد و عازم ديگر نقاط ايران شد.
البته روايت ديگري نيز در مورد محل تولد جرجاني نقل مي شود كه طبق آن جرجاني در اصفهان متولد شده اما در دوران كودكي همراه با خانواده به گرگان مهاجرت كرده است.
طبيب زبردست گرگاني، در سال 504 هجري رهسپار خوارزم و دربار قطب الدين محمد سرسلسله خوارزمشاهيان شد كه دربارش مجمع فضلا و دانشمندان بود. وي در خوارزم مسئوليت بيمارستان بزرگ آن ديار را پذيرفت.
حكيم سيد اسماعيل جرجاني در اولين سال حضورش در خوارزم تدوين كتاب عظيم خود ذخيره خوارزمشاهي را كه مشتمل بر 750 هزار اصطلاح مرتبط با علم پزشكي بود به پايان برد.
جرجاني علاوه بر ذخيره خوارزمشاهي داراي آثار ديگري در زمينه علم پزشكي همچون خفي علايي، طب الملوكي، الاغراض الطبييه و يادگار نيز است كه بسياري از آنان راهگشاي طبيبان آن عصر و نيز مشخص كننده روش پزشكان گذشته براي طبيبان فعلي است.
نكته جالب اينجاست كه در آن عصر كه زبان عربي در ايران بزرگ رايج بود حكيم جرجاني آثارش را به زبان فارسي نگاشته است.
اين پزشك معروف ايراني 97 سال عمر كرد و طي عمر كاري خود بيشتر از طريق مشاهدات آزمايشگاهي به تشخيص بيماري ها مي پرداخت. جرجاني در نهايت در سال 531 هجري قمري ديده از جهان فروبست.