روش تحریک عصب واگ که به اختصار VNS نامیده می‌شود (Vagus nerve stimulation) با تحت تاثیر قرار دادن مدار مغز، پیشرفت‌های چشمگیری در درمان صرع، افسردگی و حتی چاقی داشته است. عصب واگ (Vagus) طولانی‌ترین عصب مغزی و دهمین زوج از 12 زوج اعصاب مغز است که در بلعیدن غذا، صحبت کردن، هاضمه و فعالیتهای پاراسمپاتیک نقش دارد.
حال پژوهشگران می‌خواهند بدانند که آیا دادن پالس الکتریکی ملایم به این عصب و تحریک آن، می‌تواند به درمان وزوز گوش، سکته مغزی، سردرد، آسم، بیماری کرون و بیماری‌های دیگر کمک کند یا خیر.
از آنجا که این عصب خاص طولانی‌ترین عصب انسان است، به بیشتر اندامهای بدن متصل می‌شود و پیامهای بین آنها و مغز را رد و بدل می‌کند. این عصب در پشت عروق بزرگ دو طرف گردن جمع شده و راه خود را از مغز به سوی زیر شکم باز می‌کند. دقیقا شبیه به کابل برق که شامل تعداد زیادی سیمهای نازک است، این عصب نیز مانند دستهای فیبر است که شاخه شاخه شده و شامل ده‌ها هزار رشته عصبی کوچکتر است. هر یک از این رشته‌های نازک کار بسیار مهمی را در بدن انجام می‌دهند.
عصب واگ (Vagus) طولانی‌ترین عصب مغزی و دهمین زوج از 12 زوج اعصاب مغز است که در بلعیدن غذا، صحبت کردن، هاضمه و فعالیتهای پاراسمپاتیک نقش دارد.
سازمان غذا و دارو ایالات متحده، دو دهه پیش اولین دستگاه تحریک عصب واگ را به منظور درمان صرع تایید کرد. این دستگاه با فرستادن پالس الکتریکی به عصب کمک می‌کرد تا به بدن در برابر تشنج کمک کند. در حدود نیمی از بیماران، اظهار داشتند که با این درمان تشنج آنها تا 50 درصد کاهش یافته است.
در سال 2005 نیز این سازمان دستگاه مشابهی را برای درمان افسردگی در بزرگسالان تایید کرد و این درمان در بهبود این بیماران موفقیت‌آمیز بود. با این حال هزینه بسیار زیاد، جراحی سرپایی برای کاشت دستگاه زیر پوست سمت چپ قفسه سینه و اینکه نمی‌توان پیش‌بینی کرد که آیا بیمار به این درمان پاسخ خواهد داد یا خیر، سبب شده است تا استقبال چندانی از این روش صورت نگیرد.
دستگاهی که سال گذشته توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده تایید شد، برای درمان چاقی بود. این روش، به طور تصادفی در خلال درمان افسردگی کشف شد. بیمارانی که برای درمان افسردگی از روش تحریک عصب واگ استفاده می‌کردند، اظهار داشتند که اشتهای آنها کم شده است و این موضوع محققان را به فکر واداشت که از آن برای درمان چاقی استفاده کنند.
این دستگاه که از طریق جراحی در درون شکم قرار داده می‌شود، فیبرهای عصبی معده را تحریک کرده و به مغز پیغام می‌دهد که معده پر شده است و از این طریق اشتهای فرد کم می‌شود.
نتایج نشان می‌دهد افرادی که از این روش استفاده کرده‌اند تا 9 درصد از وزن بدن خود را از دست داده و نزدیک به 18 ماه آن را ثابت نگه داشته‌اند.
به گفته محققان عوارض جانبی احتمالی این روش، سوزش سر دل و درد شکم است. تاکنون تنها سه دستگاه برای تحریک عصب واگ تایید شده است و بررسی‌ها برای درمان بیماری‌های دیگر به ویژه اختلالات عصبی و روانی با این روش ادامه دارد.
مطالعاتی در حال حاضر برای درمان بیماری‌های دیگر در حال انجام است، که از آن جمله می‌توان به درمان مشکلات شنوایی، سکته مغزی، سردرد و التهاب مزمن اشاره کرد.
شنوایی: محققان با ترکیب روش تحریک عصب واگ و صوت در صدد هستند تا وزوز گوش و مانند آن را درمان کنند. آزمایش‌های انجام گرفته روی 10 بیمار علائم بهبودی در نیمی از این افراد را نشان داده است. برخلاف سه دستگاه قبلی، این دستگاه نیاز به جراحی ندارد و در گوش خارجی قرار داده می‌شود.
سکته مغزی: یک مطالعه روی افرادی که سکته مغزی بدون خونریزی داشتند نشان داد که تحریک عصب واگ در کنار فیزیوتراپی می‌تواند عملکرد دستهای این بیماران را بهبود بخشد. سکته مغزی سبب می‌شود تا بخشی از مغز که به حرکت اندامها مربوط است آسیب ببیند. درمان جدید بخش دیگری از مغز را تحریک می‌کند تا توانایی حرکت را به اندامها بدهد.
سر درد: دستگاهی که به این منظور طراحی شده، با حرکات موجی روی گردن کار می‌کند و درد ناشی از میگرن و سردرد را کاهش می‌دهد. تا کنون عوارض جانبی در مورد آن گزارش نشده است.
التهاب مزمن: این روش ممکن است به درمان التهاب مزمن و حتی ناگهانی در بدن کمک کند. محققان کشف کردند که اگر تحریک واگ به طور دقیق و به درستی انجام شود، می‌تواند واکنش ضد التهابی در بدن داشته باشد. در حال حاضر آزمایش‌هایی برای درمان بیماری آرتریت روماتوئید و بیماری کرون که در سراسر بدن ایجاد التهاب می‌کنند در حال انجام است.
در این نوع بیماری‌ها، عصب واگ به درستی کار نمی‌کند و سیستم ایمنی بدن، پروتئین التهابی به نام «عامل نکروز تومور» را بیش از حد تولید می‌کند که این درمان روند آن را آهسته‌تر می‌کند.
بسیاری از بیماران مبتلا به کرون و آرتریت روماتوئید از داروهای ضد التهاب برای کنترل بیماری خود استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که تحریک عصب واگ می‌تواند همان اثر را داشته باشد.
تاکنون نتایج استفاده از این روش بسیار امیدوارکننده بوده است. همچنین محققان درصدد هستند برای کاهش هزینه زیاد جراحی و عوارض ناشی از این درمان، قدرت عصب واگ را در خارج از بدن مهار کنند تا مانند دستگاهی که در گوش خارجی قرار داده می‌شود، بتوانند بدون جراحی این کار را انجام دهند.
مترجم: زهرا جعفری رودپشت
منبع: webmd
No tags for this post.