پژوهشگران در مطالعات خود دریافتند که حجم زیادی از آب‌های شیرین در سراسر دنیا براثر عوامل انسانی و دخالت‌های بشر در طبیعت از بین می‌روند. در این میان سدسازی و تبخیر آب در پشت سدها بیشترین نقش را دارند. از بین رفتن این آب‌ها براثر عوامل مختلفی چون تبخیر و ورود آب به جو زمین در هرسال، میزان بسیار زیادی است و به‌طور متوسط در طول یک سال چهار هزار و 370 کیلومتر مکعب از منابع آب شیرین دنیا به این طریق از بین می‌رود.
این میزان از آب‌های تبخیر شده تقریبا برابر با دوسوم آبی است که در رود آمازون که بزرگ‌ترین رود کره زمین محسوب می‌شود، جاری است. به گفته کارشناسان با ساخت سد در برابر رودها و ذخیره‌سازی آب در این منابع، سطح آب‌های شیرینی که در معرض تابش مستقیم خورشید قرار دارند بالا رفته و به‌این‌ترتیب حجم بیشتری از این آب‌ها تبخیر می‌شوند. قطب جنوب یکی از مناطق بسیار مهم در ایجاد توازن شرایط زیستی و آب‌وهوای کره زمین است. در حقیقت موضوع تأثیر تغییرات آب و هوایی در سراسر دنیا بر این بخش از کره زمین تأثیرات متعددی گذاشته است و قطب جنوب نیز درنتیجه ذوب شدن یخ‌ها و یخچال‌های طبیعی که بزرگ‌ترین منبع آب شیرین دنیا به شمار می‌رود، به‌نوبه خود به تشدید این روند کمک می‌کند.
حجم زیادی از آب‌های شیرین در سراسر دنیا براثر عوامل انسانی و دخالت‌های بشر در طبیعت از بین می‌رود
متأسفانه در سال‌های اخیر روند نابودی منابع آب شیرین جهان با سرعت بسیار زیادی آغازشده و تأثیرات آن به‌وضوح در بزرگ‌ترین منبع آب شیرین کره زمین دیده می‌شود. دریاچه بایکال، بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جهان است که در نه هزار و دویست کیلومتری غرب مسکو و در جنوب سیبری در کشور روسیه واقع‌شده است. این دریاچه در حدود یک‌پنجم یا 20 درصد آب شیرین جهان را تأمین می‌کند. دریاچه بایکال در کنار دریاچه اوتسو در ژاپن، دریاچه اوکیجوبی در ایالات‌متحده؛ دریاچه آرال در مرز قزاقستان و ازبکستان؛ دریاچه پوپو و دریاچه تیتیکاکا در آمریکای جنوبی در فهرست بزرگ‌ترین منابع آب شیرین جهان قرار دارند که از سال 2001 میلادی مراقبت از آن‌ها در دستور کار سازمان‌های حفاظت از محیط‌زیست قرارگرفته است.
بر اساس گزارش‌های ارائه‌شده توسط وزارت آکادمی علوم سیبری روسیه، حجم زیادی از آب این دریاچه برای تولید برق نیروگاه حرارتی TEC-10 پمپ شده است که به نظر می‌رسد این موضوع در کم شدن سطح آب دریاچه دخیل بوده است.
در طول شصت سال گذشته، این نخستین بار است که سطح آب دریاچه بایکال به پایین‌ترین سطح خود یعنی حد بحرانی رسیده است. سطح آب دریاچه بایکال در مقایسه با سال 2013، 40 سانتی‌متر بیشتر، کاهش پیداکرده و درواقع در حال سقوط از حد 09/456 متر، یعنی پایین‌ترین حد تعیین‌شده برای این دریاچه است.
در سال‌های گذشته همواره سطح آب این دریاچه موردبررسی قرارگرفته و تاکنون نوسانات فراوانی در آن گزارش‌شده که کمترین حجم آن در سال 1982 میلادی با 27/455 متر به‌عنوان بدترین دوره زیستی این دریاچه از زمان رصد شدن سالانه آن از سال 1962 میلادی محسوب می‌شود.
دریاچه بایکال نقش مهمی در اکوسیستم جهانی ایفا می‌کند و بیش از بیست درصد از آب شیرین غیر منجمد جهان را دارا است. این دریاچه همچنین منبع اصلی و زیستگاه تعداد زیادی از گونه‌های منحصربه‌فرد آبزیان ساکن آب‌های شیرین در دنیا است. مطالعات مربوط به این اکوسیستم، دارای ارزش بسیار زیادی در حوزه‌های زیست‌شناسی و علوم تکاملی است.
درواقع بایکال قدیمی‌ترین و عمیق‌ترین دریاچه آب شیرین جهان است و از جانورانی منحصر به مفرد برخوردار است. این جانوران شامل تعداد زیادی از بی‌مهرگان، چندین گونه از ماهی‌ها و فک‌های آب شیرین دریاچه بایکال هستند. قابل‌توجه است که فک آب شیرین بایکال تنها فک آب شیرین جهان است که همیشه در آب شیرین زندگی می‌کند. دریاچه بایکال 31 هزار و پانصد کیلومترمربع مساحت دارد.
متأسفانه باید اعتراف کرد که روند نابودی منابع آب شیرین جهان که به‌طور عمده به دلیل دخالت‌های انسان در طبیعت رخ می‌دهد؛ منحصر به بایکال نبوده و دریاچه پوپو که پس از دریاچه تیتیکاکا، بزرگ‌ترین دریاچه بولیوی است که بخشی از آن در پرو قرارگرفته نیز در حال نابودی است.
این دریاچه با عمق 5/1 تا 4 متر دارای اکوسیستم بسیار شکننده و ضعیفی است و آب آن به دلیل پدیده‌های آب و هوایی مختلف ازجمله افزایش درجه حرارت با توجه به گرم شدن زمین و افزایش اثرات ال‌نینو و لانینا که در حال حاضر هر دو تا سه سال به‌جای هفت‌تا ده سال رخ می‌دهد، کاهش پیدا می‌کند.
دریاچه پوپو دارای سطح آب 4 هزار و 600 کیلومترمربع بوده که در حال حاضر سطح آن بسیار کم شده است. سطح آب دریاچه تیتیکاکا که در ارتفاع 3 هزار و 800 متری قرارگرفته نیز به 8 هزار کیلومترمربع می‌رسد. به نظر می‌رسد دریاچه پوپو با توجه به تغییرات آب و هوایی به‌زودی به کویری از نمک تبدیل شود که اثری از آب و گیاه در آن نباشد.
گزارش : احسان محمدحسینی- فاطمه کردی
No tags for this post.