بنای زائر سرای روستای بابا لنگر از سنگ ساخته شده و امروزه بر اثر گذر زمان و آسیب های وارد شده جوی و تخریب های انسانی بخش اعظم آن از بین رفته است و در حال حاضر تنها تعدادی اتاق مخروبه و نیم مخروبه در این محل باقی مانده است .
در پرونده ای که جهت ثبت بنا در فهرست آثار سازمان میراث فرهنگی در اداره میراث سبزوار تشکیل شده است ، این بنا ایلخانی معرفی شده است ، اما شواهد و مستندات مشخصی که دال بر صحت این تاریخ گذاری باشد در محل مشاهده نشد .
در کل بنا حالت کاروانسرا دارد ولی با توجه به این که در کنار دو بقعه میر مطهر و بابا توکل قرار دارد می تواند نوعی کاربرد زائر سرا داشته باشد . البته باید توجه داشت که این محل و بقاع نزدیک به آن در نزدیکی آتشکده آذر برزین مهر گه یکی از سه اتشکده بسیار مهم ایران در دوران ساسانیا محسوب می شود ، قرار دارند و ممکن است وجه تسمیه نامــگذاری آن سابقه ای پیش از اسلام داشته باشد .
در اطراف صحن اصلی محوطه تعداد زیادی اتاق دیده می شود که جهت اسکان مسافران و مراجعین به این محل استفاده می شده است .
اتاق های مورد ذکر ، عموماً دارای پلان مستطیل شکل و دارای طاق قوس دار با نورگیر هستند و ابعاد تقریبی آن ها نیز حدوداً 6×3 متر است .
در دیواره های داخل اتاق ، حفره هایی دیده می شود که احتمالاً جهت روشن کردن شمع استفاده می شدند. در فاصله کمی از این بنا یک چشمه آب وجود دارد که آب شرب و مورد مصرف ساکنین این محل را تامین می کرده است .
در سمت چپ حیاط مرکزی یک تالار بزرگ مستطیل شکل به عرض تقریبی 3 متر و طول 10 متر دیده می شود .
ورودی اصلی بنا ، هشتی گنبد داری است که در کل هشت ضلعی بوده و در اضلاع فرعی دارای طاق نما است و ورودی های آن در چهار سمت شمال و جنوب و شرق و غرب قرار دارد که امروزه درهای شمالی و جنوبی مسدود شده است . در کل محوطه این مجموعه ، تعداد زیادی سنگ تراش خورده دیده می شود که بی شباهت به سنگ قبر های دوره اسلامی نیستند.
لازم به ذکر است که در ضلع شمالی این زائر سرا یا کارواسرا، بقایای یک سازه سنگی مدور دیده می شود که احتمالاً یک برج دیده بانی است.
در پرونده ای که جهت ثبت بنا در فهرست آثار سازمان میراث فرهنگی در اداره میراث سبزوار تشکیل شده است ، این بنا ایلخانی معرفی شده است ، اما شواهد و مستندات مشخصی که دال بر صحت این تاریخ گذاری باشد در محل مشاهده نشد .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.