امروزه فناوري‌هاي مواد پيشرفته و فرايندهاي مربوط به ساخت آنها يكي از اولويت‌هاي اصلي در سياست‌هاي علم و فناوري كشورهاي مختلف اعم از كشورهاي صنعتي و درحال توسعه است. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز این موضوع را مورد توجه قرار داده و ستادی را با عنوان ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در اواخر سال گذشته راه‌اندازی کرده است تا با ساماندهي اقدامات پراكنده صورت گرفته در كشور در تعامل با بازيگران مختلف به شكل‌گيري و تكامل نظام نوآوري در اين بخش كمك کند.
در سال‌هاي اخير با گسترش علوم و فناوري‌هاي مختلف در دنيا شاهد افزايش تنوع در مواد و ارتقاء كارايي آنها بوده‌ايم. توجه به مقوله مواد پيشرفته و سياست‌گذاري مناسب در اين زمينه در واقع فاصله گرفتن از خام فروشی منابع اعم از معدني و آلي است چراكه با به خدمت گرفتن دانش و فناوري مي‌توان مواد خام را به مواد و محصولات پیشرفته تبدیل و از اين مسير ارزش افزوده بالاتری را عايد كشور نمود. مواد پیشرفته كه با تغييرات به عمل آمده در تركيب و ريزساختار آنها، از خواص (فيزيكي، شيميايي، مكانيكي و…) ارتقاءيافته‌اي نسبت به مواد متداول و سنتي برخوردار هستند اهمیت زیادی در بهبود صنایع موجود و نيز شكل‌گيري صنايع پيشرفته دارند.
بازار بزرگ مواد پيشرفته
در حال حاضر در دنيا بازار بزرگی برای به‌کار‌گیری مواد پيشرفته در محصولات فعلی در حال شکل‌گیری است، موادی که می‌توانند خواص جدید و فوق‌العاده‌ای به محصولات موجود بخشیده و موجب کاهش قیمت تمام شده و هزينه‌هاي بهره‌برداري آنها شوند. به‌عنوان نمونه استفاده از آلياژهاي پيشرفته سبك و نيز مواد كامپوزيتي در خودروها، نقش بسيار مهمي در كاهش وزن خودرو و در نتيجه كاهش مصرف انرژي و حفظ محيط زيست دارند.
در كشور ما نيز پتانسل‌هاي فراواني براي استفاده از مواد پيشرفته در صنايع مختلف وجود دارد. البته در بخش‌هايي هم استفاده از مواد پيشرفته رواج دارد كه متأسفانه مبتني بر واردات است و بايد براي بومي‌سازي آنها و جلوگيري از خروج ارز برنامه‌ريزي هوشمندانه‌اي داشت. صنايع ما برای اینکه بتوانند محصولاتي قابل رقابت در بازارهاي جهاني تولید کنند بايد به مواد و فناوري‌هاي ساخت پيشرفته توجه ويژه داشته باشند چراكه تضمين كننده كيفيت محصولات آنها خواهد بود.
اولويت‌هاي ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی
به گفته محمود مهرداد شکریه دبیر این ستاد، ترازيابي وضعيت علم و فناوري كشور در حوزه مواد و ساخت پيشرفته و نيز تعيين فاصله با كشورهاي پيشرو در اين زمينه يكي از اولويت‌هاي اصلي ستاد توسعه فناوري‌هاي مواد و ساخت پيشرفته معاونت علمي است. پس از شناخت وضع موجود برنامه‌ريزي جهت رسيدن به وضع مطلوب در قالب برنامه‌هاي راهبردي با مشاركت فعالان اين بخش اعم از دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي، شركت‌هاي دانش‌بنيان، انجمن‌هاي علمي و صنايع بهره‌بردار در دستور كار اين ستاد قرار دارد.
کشور ما با داشتن منابع غنی معدنی و مخازن عظیم نفتی باید انگیزه بیشتری برای دستیابی به این فناوری داشته باشد چرا که توجه به مقوله مواد پيشرفته در واقع فاصله گرفتن از خام فروشی منابع اعم از معدني و آلي است كه اين امر در حقيقت ترجمه راهبرد اقتصاد مقاومتي در حوزه مواد است.
برخی نقاط قوت، برخی نقاط نیازمند سرمایه‌گذاری جدی
به گفته شکریه، کشور ما در حوزه مواد پیشرفته در برخی بخش‌ها دارای نقاط قوت است و در حوزه‌هایی نیز نیاز به سرمایه‌گذاری جدی داريم. بنابراین باید با تعیین اولویت‌هاي ملي فاصله ایران را با سایر کشورهای پیشرو در این حوزه کاهش دهیم؛ اما بدون ترديد برای توسعه فناوری‌هاي مواد و ساخت پیشرفته نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و بخش خصوصی فعال در این حوزه هستیم، تا بتوانیم حوزه راهبردی و اقتصادي مواد و ساخت پیشرفته را در كشور توسعه دهیم.
No tags for this post.