فن بازار،رویکردی نو به تجارت فناوری و بازار سازی

همچنین روش های مختلف دیگری نیز برای دسترسی به منابع فناوری وجود دارد که بعضی از مهم ترین آن ها عبارتند از : نمایشگاه ها ، کنفرانس های فناورانه ( تکنولوژیکی) و صنعتی ، سازمان های بین المللی ، راهنماها (Directories ) ، موسسات صنعتی اتاق های بازرگانی، منابع اطلاعات دولتی، پتنت ها (Patents ) پایگاه ها و بانک های اطلاعاتی و …

هر یک از موارد ذکر شده کارکردهای متفاوتی را در ارتباط با مبادلات فناوری  دنبال می کنند، اما به  تنهایی کارکرد انجام مبادله فناوری را دنبال نمی کندولی ممکن است به صورت تصادفی به قراردادهای مبادله فناوری هم منجر شوند. از این رو لزوم تدبیر ساز و کاری ( مکانیزمی) برای انجام نظام مند مبادلات فناوری، ضروری به نظر می رسید و این امر سبب شد که ایده فن بازارها از اواسط دهه 1990 در بعضی  از کشورها و به ویژه درکشورهای جنوب شرقی آسیا شکل بگیرد و امروزه ، چنانچه اشاره شد به صورت گسترده ای دراغلب کشورها مورد  استفاده قرار می گیرد.

به طور کلی، اهدافی را که فن بازارها دنبال می کنند می توان به شرح زیر خلاصه کرد:

• ایجاد بستر مناسب برای عرضه  فناوری و پاسخگویی به نیازهای مرتبط با آنان درجامعه
• ایجاد فضای حمایتی برای تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی
• انتقال صحیح فناوری وتسهیل فعالیت های توسعه فناوری
• جهت دهی به سرمایه گذاری ها (اعم از دولتی و خصوصی) درزمینه های فناورانه (تکنولوژیک) با توجه به سود دهی بالای این فعالیت ها .
• رونق بخشیدن به تجارت و مبادله فناوری که نهایتاً موجب رونق اقتصادی می گردد.

برای روشن تر شدن مفهوم فن بازار، ابتدا تعاریفی از آن ارائه خواهیم کرد و سپس به ضرورت وجودی فن بازارها و فعالیت و خدمات آن ها خواهیم پرداخت:

 تعاریف فن بازار

• فن بازار محلی است که با حضور عرضه کننده ومتقاضی فناوری و با کارگزاری یک شخصیت حقوقی، شکل می گیرد تا با تضمین حقوق مادی و معنوی ، فرصتی را برای طرفین ایجاد نموده  و با معادله ای برنده – برنده (win-win ) به خواسته های آن ها تحقق بخشد.
• فن بازار، ساز وکاری است برای سامان بخشیدن به فرآیند های انتقال فناوری وتسریع این فرآیند ها، در صنایع ، به گونه ای که دستاوردهای متعددی را به ارمغان می آورد.
• فن بازار به معنای بازار فناوری ، یعنی محلی که برای مبادلات فناوری است، فن بازار ها نقش واسطه ای برای رساندن اطلاعات فناوری به «عرضه کنندگان» ،«متقاضیان» و «سرمایه گذاران» رادارند. و درعین حال به ارائه مشاوره در خصوص مراحل انتقال فناوری نیز می پردازند.
• فن بازار ، دراصل یک بنگاه تخصصی معاملات فناوری است که درآن فروشندگان فناوری فرصت می یابند تا ایده ها و فناوری های خود را به معرض نمایش گذاشته و برای آن ها بازاریابی نمایند و از طرفی  این امکان وجود دارد که متقاضیان فناوری نیز تقاضای خود را مطرح نموده و به این صورت قدرت انتخاب بالاتری در بین گزینه ها ، داشته باشند.

ضرورت وجودی فن بازارها :

فن بازار ها به لحاظ نقشی که درانتقال فناوری و رونق بخشیدن به تجاری سازی فناورانه دارند از اهمیت زیادی برخوردارند، دلایل عمده ای که وجود فن بازارها را ضرورت می نماید عبارتند از:

• اغلب دانشگاه ها ومراکز تحقیقاتی سررشته ای از «بازار یابی فناوری» و جستجوی مشتریان مناسب برای فناوری های تولیدی خود ندارند و لذا، فناوری هایی که دراین مراکز توسعه  می یابند مدت ها بدون استفاده و کاربرد می مانند. فن بازارها محل مناسبی برای یافتن متقاضیان اینگونه فناوری ها است.
• صنعت به دنبال فناوری های مورد نیاز  خود است اما ممکن است نتواند ، این نیازها را به خوبی تعریف کند و یا با دانشگاه ها ومراکز تحقیقاتی ارتباط برقرار کند. چرا که  این کار مهارت های خاص خود را  می طلبد که لزوماً درهمه بخش های صنعت موجود نیست فن بازارها می توانند محل مناسبی برای مشاوره و یافتن فناوری های مورد نیاز آن ها باشند.
• ممکن است برخی از شرکت ها به  دنبال فناوری هایی باشند که در دسترس است و حتی درهمسایگی آن ها وجود دارد اما آن ها بی خبر از این موضوع درکشور های خارجی به دنبال  آن هستند، درچنین مواردی  فن بازارها به آن ها کمک می کنند تا سرمایه های کمیاب ملی را به جیب بیگانگان نریزند.
• وبالاخره اینکه، فن بازارها از دوباره کاری و موازی کاری های انتقال فناوری از خارج کشور تاحد ممکن جلوگیری می کنند، فناوری  نیز مانند یک کالای تجارت پذیر قابل خرید و فروش است و فن بازارها مناسب ترین مکان برای چنین داد و ستدی هستند. فن بازارها واسطه هایی هستند که به خریداران و فروشندگان فناوری  که غالباً مهارت چندانی دراین دادو ستد ندارند. کمک می کنند، برخلاف معاملات معمولی که لحظه ای است و پس از انجام معامله رابطه خریدار و فروشنده قطع می گردد، معاملات فناوری به واسطه فن بازارها تامدتها برقرار می ماند. فن بازارها برخلاف معاملات معمولی که درآن یک کالا را نمی تواند به بیشتر از یک نفر فروخت (مثل اتومبیل یا مسکن) می توانند یک فناوری معین را درآن واحد به ده ها و بلکه صدها شرکت بفروشند بدون اینکه مشکل خاصی به وجود آید.

فناوری ها وخدمات فن بازارها:

 فعالیت های فن بازار می تواند از فعالیت های اصلی که با مبادلات فناوری مرتبط هستند و فعالیت های پشتیبانی که  اطلاعات وخدمات کامل را برای گسترش مبادلات ارائه می نمایند. تشکیل شود، معمولاً فعالیت ها وخدمات فن بازارها را می توان در سه بخش زیر خلاصه کرد.

1. بخش نمایشگاهی (عرضه فناوری )

 دراین بخش دانشگاه ها ومراکز تحقیقاتی و به طور کلی دارندگان فناوری می توانند فناوری های خود را  به نمایش گذاشته و به مدیران وکارشناسان صنایع معرفی نمایند.

1. بخش تقاضای فناوری

 دراین بخش متقاضیان (صنایع، شرکت ها و …) می توانند نیازهای فناوری خود را اعلام و به اطلاع دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ومخترعین ومبتکرین برسانند.

1. بخش مشاوره

دراین بخش علاوه بر ارائه اطلاعات آموزشی و راهنمایی مراجعه کنندگان در خصوص اهمیت، مزایا، ودستاوردهای فناوری و فن بازار ، خدمات مشاوره ای در خصوص تقاضای بهینه فناوری ، روش های انجام مذاکره، قیمت گذاری، وخرید و فروش فناوری ارائه خواهد شد.

همچنین مشاوره های جانبی نظیر مالکیت فکری وتحلیل پتنت (Patent ) که از ملزومات فن بازار است نیز دراین بخش به صورت نرم افزاری ویا مکتوب ارائه خواهد شد.

فعالیت های فن بازار ، مطابق زنجیره  ارزش پورتر:

برابر زنجیره ارزش پورتر(Porter, Michael ) فناوری ( ورودی) ، مبادله ، واسطه گری ومشاوره فناوری (عملیات) وارزیابی وخدمات تجاری سازی فناوری قابل تجارت(بازاریابی وخدمات) بخش های مختلف فعالیت های اصلی محسوب می شوند. فعالیت های پشتیبانی شامل چهار دسته فعالیت است:

1. زیر ساخت
2. مدیریت منابع انسانی
3. مدیریت تکنولوژی
4. خرید، تملک

به وسیله این فعالیت ها، فن بازار می تواند از عهده چند وظیفه  مهم بر آید، اول اینکه فن بازار می تواند بهره برداری  از فناوری و پتنت های استفاده نشده ( چه به وسیله بخش خصوصی یا دولتی و چه داخلی و چه خارجی ارائه شده است) را محقق سازد. دوم اینکه فن بازار یک سری خدمات مشاوره ای ، خدمات واسطه گری و مبادلاتی از طریق شبکه تخصصی فناوی ارائه می دهد. و سوم اینکه اطلاعات مرتبط با فناوری ، شیوه های تجاری و پتنت ها را به سازمان های خطر پذیر و اعضاء عمومی وخصوصی ارائه می نماید و بالاخره وظیفه نهایی خود را که خدمات پشتیبانی مانند جستجوی عرضه کننده ومتقاضی فناوری، ارزیابی و مشاوره فناوری قابل تجارت ، بررسی بازار برای کسب و کار خطر پذیر ، خدمات تامین مالی و خدمات تاسیس کارخانه است را به اعضاء ارائه می دهد.

جدول فعالیت های فن بازار
فعالیت های پشتیبانی	زیر ساخت	سیستم حمایتی کامل: مبادلات استاندارد، پرداخت، تامین مالی ، تجاری سازی، سرمایه گذاری و غیره
	مدیریت منابع انسانی	نیروی متخصص: نوسازان، وارد کنندگان، بازارفیزیکی ، و بازار مجازی
	مدیریت فناوری	مهارت و فناوری: اینترنت، تجارت الکترونیک، پایگاه داده
	خریدها	خرید: مواد و ابزار
فعالیت های اصلی	ورودی ها	فناوری: نیروی ماهر، برنامه ها ، کالاهای فناورانه ( تکنولوژیکی)
	عملیات	مبادلات: واسطه ها  و تبلیغات
	خروجی ها	قراردادها  و انتقال: محصول جدید وارزیابی فناوری

درمجموع وظایف کلی فن بازارها را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:

• برگزاری سمینارهای انتقال فناوری
• برگزاری سخنرانی ها
• برگزاری نمایشگاه های دوره ای و دائمی فناوری
• راه اندازی بازار مجازی عرضه و تقاضای فناوری
• ارائه خدمات اطلاعات مرتبط
• ارائه مشاوره و خدمات قبل از معامله
• فراهم نمودن تداوم ارتباط بین خریدار و فروشنده فناوری

 

دکتر مسعود منشدی

                 پژوهشگر و مدرس دانشگاه

 

 

No tags for this post.