شبکه های اجتماعی و مشارکت عمومی در محیط زیست

نتایج پژوهش ها نشان از کارکردهای متفاوت شبکه های اجتماعی مجازی در این خصوص دارد.

مشارکت عمومی روندی است که در آن افراد علاقمندی غیر از مسئولان و دست اندرکاران مستقیم یک موضوع، به صورت فردی یا در قالب گروه های عادی و یا این که به عنوان عضوی از سازمان های غیردولتی، در تصمیم گیری ها مشارکت نموده و به کمک مسئولان مربوطه می آیند. مشارکت عمومی که به نوعی مترادف «درگیر شدن افراد ذینفع» است، تجلی این ضرب المثل است که «یک دست صدا ندارد». این پدیده توانسته است در برنامه های توسعه ای، ارزیابی اثرات زیست محیطی، کسب و کار، خط مشی گذاری و سیاست های عمومی و همچنین آموزش و پرورش در سطح جهانی نقش مهمی را ایفا نماید.

برای مشارکت عمومی در زمینه محیط زیست، در جهان از روش های مختلفی استفاده شده است که از میان آن ها می توان به نشست ها و کارگاه های آموزشی، همایش ها، نظرسنجی، انعکاس در اخبار رسانه ها، فیلم ها و برنامه های  مستند و موارد دیگر اشاره کرد. ولی به مرور و با رشد فناوری ها و رسانه های ارتباط جمعی، استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی به ابزاری قدرتمند و در دسترس برای مشارکت های عمومی تبدیل شده است.

یکی از پژوهشگران کشورمان در همین زمینه و با هدف بررسی نقش و تاثیر شبکه های اجتماعی بر مشارکت عمومی زیست محیطی در ایران، پژوهش جالبی را به انجام رسانده که نتایج آن در شماره زمستان 1393 نشریه «پژوهش های محیط زیست» که به صورت دوفصل نامه انتشار می یابد، منعکس گردیده است.

در این پژوهش که به شیوه توصیفی و گذشته نگر به انجام رسیده، شبکه اجتماعی فیسبوک به دلیل شناخته شدن به عنوان پرکاربرترین شبکه اجتماعی، به صورت موردی مطالعه شده است، هرچند در کنار این سایت، بسیاری از سایت ها و وبلاگ های محیط زیستی ایرانی نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. برای انجام این مطالعه، محقق دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، به مدت 9 ماه تعداد زیادی از صفحات، گروه ها و رویدادهای محیط زیستی را در زمینه اطلاع رسانی، آموزش و مشارکت عمومی مورد پایش و بررسی قرار داده است.

یافته های این تحقیق نشان می دهد که مشارکت عمومی محیط زیستی در ایران روند رو به رشدی در فضای مجازی داشته است، به طوری که این مشارکت از سال 2011 تا 2014 بیش از 50 درصد افزایش نشان می دهد. طبق بیان محقق، مواردی چون توجه بیشتر افراد به شبکه های اجتماعی، اهمیت یافتن محیط زیست در اذهان عمومی، دسترسی بهتر به اینترنت، یادگیری سریع و راحتی استفاده از این گونه شبکه ها، جذابیت تعامل و بازبودن فضا در کنار اطلاع رسانی از وضعیت محیط زیست ایران در شبکه های اجتماعی، از مهم ترین دلایل این رشد بوده است.

بنا بر نتیجه گیری پژوهشگر، این گونه مشارکت ها در شبکه های اجتماعی احتمالا دلیلی برای مواردی چون نگاه عمیق و عملیاتی تر دولت و سازمان محیط زیست به وضعیت و احیای دریاچه ارومیه و همچنین شناخته شدن محیط بانان و تقاضا برای بررسی دوباره پرونده های قضایی آنان بوده است.

هر چند مطابق با نظر محقق، استفاده از شبکه های اجتماعی در خصوص پدیده های زیست محیطی، گاهی می تواند موجب تولید آثاری منفی گردد. این گونه آثار منفی غالبا در پی انتشار اطلاعات و اخبار نادرست اتفاق می افتند. انتشار انواع الگوهای رفتاری غیرصحیح چه عمدا چه سهوا منجر به تهییج نادرست افکار عمومی شده و تبعات نامطلوبی دارد. از این رو امروزه اکثر دولت ها ترجیح می دهند مشارکت های عمومی، در قالب سازمان های غیردولتی متخصص و در چارچوب های قانونی و اساس نامه ای انجام گردند.

این گونه سازمان های غیردولتی متخصص، با بدنه و اعضای فعال و آموزش دیده، در بسیاری از مواقع می توانند راهکارهای علمی و مناسبی را برای حل چالش های زیست محیطی ارائه داده و ضمنا به عنوان نهادهایی متخصص، قابل اطمینان و قابل استناد، قاطعانه و برای اطلاع رسانی افکار عمومی حضوری فعال در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی داشته باشند.

برای مشاهده متن کامل مقاله اینجا را ببینید.

No tags for this post.