پیشینه و انگیزهً برگزاری سیزده بدر، هر چه باشد، در همهً شهرها و روستاها و عشیره‌های ایران، سیزدهمین روز فروردین، رسمی‌است که باید از خانه بیرون آمد و به باغ و کشتزارها رو آورد و به اصطلاح نحسی روز سیزده را بدر کرد.
به دامن صحرا رفتن، شوخی و بازی کردن، دویدن، تاب خوردن و در هر حال جدی نبودن، از سرگرمی‌ها و ویژگی‌های روز سیزده است. گره زدن سبزه، به نیت باز شدن گره دشواری‌ها و برآورده شدن آرزوها، از جمله بیرون کردن نحسی است. این باور، معروف است که سبزه گره زدن دختران "دم بخت"، شگونی برای ازدواج و همسریابی، است. در فرهنگ اساطیر برای رسم‌های سیزده بدر، معنی‌های تمثیلی آورده اند، به عنوان مثال شادی و خنده در این روز به معنی فروریختن اندیشه‌های تیره و پلیدی، روبوسی نماد آشتی و به منزله تزکیه، خوردن غذا در دشت نشانهً فدیه گوسفند بریان، به آب افکندن سبزه‌های تازه رسته – نشانه دادن هدیه به ایزد آب یا "ناهید" و گره زدن سبزه برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسلها، رسم مسابقه‌ها به ویژه اسب دوانی – یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی است.
آیا روز سیزدهم فروردین نحس است؟
در مورد روز و عدد سیزده دو اعتقاد متضاد وجود دارد: عده ای معتقدند افراد این روز را نحس دانسته، به همین دلیل برای رفع بلا به دامان طبیعت پناه می‌بردند، اما عده ای دیگر این روز را خجسته دانسته و معتقدند مردم برای گذراندن بهتر این روز از طبیعت یاری می‌جستند.
نه تنها تا کنون هیچ دانشمندی روز سیزدهم نوروز را نحس ندانسته، بلکه قریب به اتفاق روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته اند.
نه تنها تا کنون هیچ دانشمندی روز سیزدهم نوروز را نحس ندانسته، بلکه قریب به اتفاق روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته اند.
در کتاب آثار الباقیه جدولی برای سعد و نحس آورده شده که در آن سیزده نوروز که تیر روز نام دارد کلمهً (سعد) به معنی فرخنده آمده و به هیچ وجه نحوست و کراهت ندارد.
از سوی دیگر، وقتی دربارهً نیکویی و فرخنده بودن روز سیزدهم نوروز بیشتر دقت و بررسی کنیم، در می یابیم موضوع بسیار معقول و مستند به سوابق تاریخی است. سیزدهم هر ماه شمسی که تیر روز نامیده می‌شود مربوط به فرشتهً بزرگ و ارجمندی است که "تیر" نام دارد و در پهلوی آن را تیشتر می‌گویند.
فرشتهً مقدس تیر در کیش مزدیستی مقام بلند و داستان شیرینی دارد. ایرانیان قدیم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده ایست به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رساندند.
ذبیح الله شاه محمدی، محقق و تاریخ نگار در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس در رابطه با روز سیزدهم فروردین گفت: بیش از سه هزار سال قبل از اسلام، ایرانیان معتقد بودند ارواح پاک آنان روزهای آخر اسفندماه به دیدن آن ها می آیند لذا در چهارشنبه آخر سال به نام چهارشنبه سوری با غبار روبی منازل و بام خانه ها به بهترین شکل به استقبال ارواح خود می شتافتند. از این رو، روز سیزدهم فروردین نیز مردم با حضور در دامان طبیعت ارواح پاک و نیاکان خود را مشایعت می کردند.
شاه محمدی در ادامه به مراسم ایرانیان برای مشایعت ارواح خود در سیزدهم فروردین اشاره و عنوان کرد: رها کردن سبزه های حاصل از دانه های گندم و حبوبات در آب های روان یکی از رسوم ایرانیان در سیزدهم فروردین هر سال است. خانواده های ایرانی سبزه را در آستانه نوروز با استفاده از دانه حبوبات و گندم تهیه می کردند و آن را نماد روزی و طراوت می دانستند.
وی تصریح کرد: سبزه ها باید در آب روان و پاک رها می شد، چرا که آب نماد زندگی بود و اگر سبزه در آب گل آلوده رها می شد ناپسند بود.
شاه محمدی با اشاره به برخی رسوم خرافی که مردم سیزده بدر را روز نحسی می دانند، گفت: سیزدهم فروردین نه تنها در نزد ایرانیان نحس نبوده بلکه روز سرور و شادمانی نیز محسوب می شده است.
روز طبیعت، هوای طبیعت را داشته باشیم
در تقویم و در فرهنگ ایرانیان، روز سیزدهم فروردین روز طبیعت نامگذاری شده است اما اگر روز چهاردهم فروردین سری به پارک ها و یا فضای سبز اطراف شهرها بزنید متوجه می شوید که در روز سیزدهم فروردین هوای طبیعت را نداریم. بنابراین به نظر می رسد، باید بیشتر حواسمان را جمع کنیم که در این روز خجسته ضمن حفظ کردن آیین ها و سنت های باستانی کشورمان، حداقل در روز طبیعت به آن احترام بگذاریم.
گزارش : هانیه حقیقی
No tags for this post.