موزههای ایران گنجینههای شگفتانگیز، زیبا، قیمتی و غرورآفرین هستند که تماشای آنها موجب میشود بازدیدکنندگان احساس خوبی را تجربه کنند.
موزه طبیعت و حیاتوحش ایران
موزه دارآباد بهعنوان یک موزه تاریخ طبیعی قصد دارد علاوه بر به نمایش گذاشتن نمونهها که بیشتر جنبه تفریحی و سرگرمی دارد، بخشهای آموزشی و تحقیقاتی خود را با تشکیل هیأتعلمی در همه زمینهها و تخصصهای مرتبط با اهداف موزه گسترش داده و تقویت کند.
مهمترین وظیفه موزههای تاریخ طبیعی مطالعه و بررسی میراث طبیعی و انتقال این دانش از طریق آموزش و به نمایش گذاردن نمونههای قابل نگهداری در جهت افزایش دانش زیستمحیطی مردم و تشویق به حفاظت از آنها است.
یکی از دلایل پیدایش این مجموعهها که دربرگیرنده نمونههای طبیعی هستند، افزایش علاقه به تاریخ انسانی و طبیعی ازجمله حیاتوحش بوده است. حیاتوحش به معنی تمام موجودات زنده از گیاهان، جانوران، باکتریها و سایر موجودات ذرهبینی است که در محیط طبیعی خود زندگی میکنند.
کشور ما به علت وسعت زیاد، چینخوردگیها، پستیوبلندیها و شرایط اقلیمی خاص از زیستگاههای طبیعی باارزش است که گونههای متنوع و بینظیری از حیاتوحش گیاهی و جانوری را در دل خود جایداده است. این شرایط اقلیمی ویژه موجب شده است تا حدود 8 هزار گونه گیاهی و حدود یک هزار و 141 گونه جانوری دربرگیرنده بیش از 517 گونه پرنده، حدود 234 گونه خزنده، 174 گونه ماهی، 194 گونه از پستانداران، 22 گونه دوزیست و تعداد قابلتوجهی از بیمهرگان در این محیط به زیست خود ادامه دهند. هرچند توجه به این امر ضروری است که از میان این گیاهان و جانوران تعدادی از گونهها در معرض خطر انقراض قرار دارد.
این موزه سال 1376 به عضویت شورای بینالمللی موزهها (ICOM) و کمیسیون آموزش و ارتباطات سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN-CEC) درآمد و در همین سال به شبکه جهانی اینترنت نیز پیوست.
موزه طبیعت و حیاتوحش ایران در بخشهای متعدد نمایشگر نمونههای زیستی متنوع ایران است و در سالنهای آن پنج راسته پستانداران شامل خرگوشها، جوندگان، گوشتخواران، فردسمان، زوج سمان در 13 خانواده دربرگیرنده خرگوش، سنجاب، موش، سگسانان، خرسها، راسو، کفتار، گربهسانان، اسب و الاغ، گوزن، گاوسانان، خوکها و فکها بیش از 26 گونه از موجودات را به نمایش گذاشته است.
همچنین افزون بر 165 گونه پرنده از مجموع حدود 517 گونه پرنده شناساییشده در ایران در سالنهای موزه به نمایش درآمده است. از نمونههای قابلتوجه و کمیابی که به مجموعه جانوری موزه اضافهشده پوست ببر منقرضشده ایران است.
موزه ارتباطات (پست و مخابرات)
شکلگیری اولین موزه پستی و مخابراتی کشور به حدود 72 سال قبل برمیگردد. سال 1311 (ه.ش) نخستین موزه پستی و تلگرافی با الگوبرداری از موزههای تخصصی اروپایی، تأسیس و در آن کلیه اشیاء و ادوات پستی و تلگرافی جمعآوری و نگهداری شد.
محل این موزه قسمتی از ساختمان وزارت پست و تلگراف (تلگرافخانه) واقع در ضلع جنوبی میدان توپخانه سابق مقابل عمارت شهرداری قرار داشت که اکنون تخریبشده است. بنای اداره پست (موزه ارتباطات فعلی) از ابنیه دوره پهلوی اول و بناهای مهم منطقه باغ ملی به شمار میآید. این بنا در خیابان امام خمینی (ره) جنب سردر باغ ملی، در محوطه میدان مشق واقعشده است. ساختمان سهطبقه و در سه قسمت شامل بخش گمرکات امانات پستی در بال غربی، پست ایالتی در بال شرقی و سالن گیشه در بخش مرکزی تشکیلشده است. بخش گمرکات امانات پستی بهمنماه 1369 با زیربنای حدود 6000 مترمربع پس از احیا و بازسازی ساختمان به موزه پست تبدیل شد و سال 1378 به موزه پست و مخابرات تغییر نام داد.
سال 1383 با توجه به تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به ارتباطات و فناوری اطلاعات نام موزه نیز به موزه ارتباطات (پست و مخابرات) تغییر نام پیدا کرد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از قدیمیترین وزارتخانههای کشور و دارای تعداد زیادی ساختمانهای قدیمی است که به ثبت میراث فرهنگی رسیده است. طرح مرمت و بازسازی این ابنیهی قدیمی در هیأت امنای موزههای پست و مخابرات مطرح و به دنبال آن احیا شد و تبدیل تعداد زیادی از آنها به موزه ازجمله ساختمان چاپارخانه میبد یزد، ساختمان پست رشت، ساختمان قدیمی پست چابهار، خانه مجتهدیهای تبریز، کلاهفرنگی تهران و ساختمان منشی باشی شیراز در دستور کار قرار گرفت.
موزه ارتباطات (پست و مخابرات) اکنون در بال شرقی (پست ایالتی سابق) بهرهبرداری شده و دارای غرفههایی بهنامهای غرفه وزرا (تشریفات)، غرفه اشیای پستی، غرفه باسکولها و صندوقهای پستی، کتابخانه موزه، سالن تمبرهای داخلی و خارجی، سالن مخابرات است.
موزه ملی تاریخ علوم پزشکی
موزه ملی تاریخ علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران بهمنظور ارائه کامل و جامع پیشینه طب قدیم و نوین ایران در ابعاد مختلف و معرفی جایگاه آن در جهان پزشکی توسط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تهران با مشارکت سازمان میراث فرهنگی کشور و فرهنگستان علوم پزشکی در تابستان سال 1380 فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
این موزه با اهدافی مانند، تدوین تاریخ جامع علوم پزشکی، ایجاد مرکز جامع اطلاعرسانی تاریخ علوم پزشکی، شناسایی منابع مکتوب، مؤسسات و افراد پژوهشگر، آثار، ادوات، اسناد و نسخ خطی مربوط به تاریخ علوم پزشکی، برگزاری برنامههای بزرگداشت مفاخر تاریخ علوم پزشکی و معرفی خدمات و آثار ایشان و درنهایت ایجاد ارتباط و همکاری با سایر مراکز تحقیقاتی در زمینه تاریخ علوم پزشکی ایران در داخل و خارج از کشور افتتاحشده است. بخشهای مختلف نمایشگاه موزه ملی تاریخ علوم پزشکی عبارتند از: بخش ابراز و ادوات پزشکی، بخش دیرینانسانشناسی، بخشهای اسناد و نسخ خطی، دواخانه نظامی، بخش چشمپزشکی، داروهای سنتی است. همچنین از دیگر بخشهای جنبی موزه میتوان به کتابخانه تخصصی، مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، سالنهای اجتماعات و کنفرانس این مجموعه نیز اشاره کرد.
گزارش: فرگل غفاری