سازمان ملل متحد در سال 2013 ، روز سوم مارس (13 اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های درمعرض خطر انقراض ( سایتیس ) در سال 1973 را به عنوان روز جهانی حیات وحش معرفی کرده است.
با توجه به روند سریع نابودی گونه های جانوری، دنیا به این نتیجه رسیده است که باید راهی برای کنترل این روند اتخاذ کند که بر این اساس روزسوم مارس را روز جهانی حیات وحش معرفی کرده است.
در این روز از کشورها خواسته می شود تا براساس اهمیت گونه های مختلف گیاهی و جانوری اقداماتی را برای افزایش آگاهی عمومی و معرفی این روز انجام دهند.
** تنوع زیستی
تنوع یا غنای گونه ای، شبکه ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تک سلولی را در بر می گیرد. گونه ها علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسانها نظیر خوراک، پوشاک، مسکن و دارو را فراهم می آورد، می توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان نقش داشته باشد.
به اعتقاد کارشناسان، امروزه دیگر مفاهیمی چون سلاح و تجهیزات نظامی، حرف آخر را در تامین امنیت ملی نمی زنند و در دنیایی که کشورها برای دسترسی به منابعی چون آب در تقابل با یکدیگر هستند، ابعاد و ارزش های مهم تنوع زیستی را نمی توان نادیده گرفت.
از طرفی دیگر تنوع زیستی، میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل های گذشته به امانت گرفته است و باید به نسل های بعد بسپارد و حفاظت از آن، ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت ها دارد. نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد.
در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام احترام به طبیعت و حفاظت از گونه های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزو تعالیم دینی محسوب می شود، این امر در فرهنگ های بومی و جوامع پایبند به اعتقادات سنتی نیز مورد توجه قرار دارد.
متاسفانه امروزه به دلیل بد رفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود ، روند انقراض گونه های زیستی با سرعت نگران کننده ای افزایش یافته است و با حذف هر گونه جانوری از چرخه طبیعت و از دست رفتن نقش او در پایداری محیط زیست، کره خاکی یک قدم به سوی نابودی پیش می رود.
*** وضعیت گونه های جانوری وحشی در ایران
ایران به دلیل مکان جغرافیایی، برخورداری از تنوع اقلیم به علاوه وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، از غنای گونه ای بالا برخوردار است. براساس آخرین بررسی ها یک میلیون و 140 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب های داخلی در اکوسیستم های خشکی و آب های داخلی ایران شناسایی شده است، به علاوه حدود 650 گونه ماهی نیز در آب های دریایی ایران شناسایی شده است.
** پستانداران
رده پستانداران در کشور ما با 197 گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرند، به طوری که از پستاندار بسیار کوچکی که حشره خوار کوتوله نامیده می شود و فقط در حدود 2 گرم وزن دارد تا نهنگ های بزرگ آب های دریای جنوب با طول بیش از سی متر و وزن 130 تن را می توان در این رده مشاهده کرد.
** پرندگان
در میان مهره داران تاکنون 535 گونه پرنده در ایران شناسایی و گزارش شده که این تعداد گونه معادل کل گونه های پرنده گزارش شده در قاره اروپا و دوسوم پرندگان خاورمیانه است.
** خزندگان
از رده خزندگان نیز تاکنون 227 گونه در ایران شناسایی شده است، اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد این جانوران بسیار اندک است.
** دوزیستان
از رده دوزیستان نیز تاکنون در کشور 21 گونه گزارش شده است.
** ماهیان
ماهیان آب های داخلی ایران شامل 160 گونه است که در 25 خانواده جای گرفته اند.
** 74 گونه جانوری در فهرست سرخ
تنوع گونه های جانوری و تنوع زیستی نباید موجب غرور شود چرا که حدود 74 گونه از رده های جانوری کشور، در فهرست سرخ IUCN قراردارد و از گونه هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در کمتر یک قرن گذشته منقرض شده اند. اگر برای حفاظت گونه های ارزشمند و در خطر انقراض مثل گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد و… اقدام لازم صورت نگیرد در آینده ای نه چندان دور شاهد انقراض این گونه های نادر در کشور خواهیم بود.
** فهرست گونه های جانوری مهره دار در معرض خطر انقراض کشور ایران در 2013
** رده پستانداران
منقرض شده؛ شیر ایرانی (در ایران) و ببر مازندرن
بحرانی ؛ یوزپلنگ آسیایی
در معرض خطر انقراض؛ نهنگ آبی، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک خزر، نهنگ باله ای
آسیب پذیر؛ کل و بز، آهو، خفاش انگشت دراز، قوچ و میش ارمنی، نهنگ اسپرم، خفاش نعل اسبی، خرس سیاه آسیایی ، زرده پر، پورپویز بی باله، گاو دریایی، آهوی کوهی
** رده پرندگان
بحرانی؛ دال پشت سفید، درنای سیبری، گیلانشاه خالدار، خروس کولی دشتی
در معرض خطر انقراض؛ سسک خوزی، عروس غاز، بالابان، اسکوتر بال سفید، کرکس مصری، اردک سرسفید
آسیب پذیر؛ غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب خالدار بزرگ (عقاب تالابی)، عقاب شاهی، تلیله بزرگ، هوبره، اردک دم دراز، فاخته خاوری، عقاب دریایی پالاس، اردک مرمری، میش مرغ، پلیکان پا خاکستری، باکلان گلو سیاه، زردپره سینه زرد، گیلانشاه شرقی، آب شکاف
** خزندگان
بحرانی؛ ارمیاس پلسکه، لاک پشت پوزه عقابی، افعی خالدار
در معرض خطر انقراض؛ لاک پشت سبز، افعی لطیفی، لاک پشت فراتی، لاک پشت سرخ
آسیب پذیر؛ تمساح مردابی (گاندو)، لاک پشت زیتونی رایدلی، لاک پشت پشت چرمی، افعی زنجانی، آگامای وزغی ایرانی، سوسمار خاردم مصری، لاک پشت مهمیزدار، لاک پشت آسیایی، افعی البرزی
** دوزیستان
بحرانی؛ سمندر لرستانی، سمندر کردستانی، سمندر کوهستانی گرگان
آسیب پذیر؛ سمندر کوهستانی آذربایجان
** ماهیان آب های داخلی
بحرانی؛ تاس ماهی روس، ماهی شیپ، تاس ماهی ایران، ازون برون، فیل ماهی
آسیب پذیر؛ماهی کپور وحشی (خزر)، کپور ماهی کورغار، سس ماهی خزری، سس ماهی بزرگ، سگ ماهی کورغار
منبع:ایرنا
No tags for this post.