ضیاء الدین شعاعی در خصوص گرد و غباری که طی هفته جاری منطقه غرب کشور به ویژه خوزستان را تحت تاثیر قرار داد، گفت: این پدیده متاثر از جریان بادی بوده که از سمت جنوب و از داخل کشور عربستان به خاک ایران نفوذ کرد.
شعاعی افزود: همزمان با وقوع این پدیده در نخستین روز از اسفندماه سالجاری، تولید جریان مشابهی از سمت غرب یعنی از عراق و تداخل این دو جریان با هم، منجر به ایجاد گرد و غباری با شدت بالا از دو منشاء جنوبی و غربی در خوزستان شد.
وی با بیان اینکه همزمان با وقوع این پدیده، باد نیز از سرعت قابل ملاحظه ای برخوردار بود و حتی در مواقعی به 60 کیلومتر بر ساعت رسید، اظهارکرد: سرعت باد به گونه ای بود که در ساعت 10 صبح روز یکم اسفندماه، میزان غلظت گرد و غبار در هوای اهواز به 505 میکروگرم بر متر مکعب، آبادان 2900 ، دزفول 78 و بهبهان به 100 رسید.
وی ادامه داد: براساس گزارش ها، متاسفانه در اهواز شاهد افزایش میزان غلظت گرد و غبار بودیم به گونه ای که در ساعت 12 نخستین روز اسفندماه، شاهد 7521 میکروگرم بر متر مکعب غلظت گرد و غبار در هوای اهواز، 5380 در اندیمشک و 160 تا 200 نیز در شهرهای دزفول و بهبهان و امیدیه بوده ایم.
شعاعی با بیان این که گزارش ایستگاه های سنجش سازمان حفاظت محیط زیست در اهواز نشان دهنده غلظت 10هزار میکروگرم برمترمکعب همزمان با ساعت 12 ظهر روز نخست اسفندماه بود، گفت: این میزان که 80 برابر حد مجاز است، بالاترین ظرفیت سنجش ایستگاه های سازمان حفاظت محیط زیست است و احتمال آن می رود که عدد واقعی از این میزان نیز بالاتر رفته باشد.
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار ادامه داد: عدد ثبت شده در ساعت 13 همان روز نشان دهنده اندکی کاهش میزان غلظت گرد و غبار بود، به گونه ای که دستگاه ها میزان غلظت گرد و غبار در شوشتر را 224 میکروگرم بر متر مکعب، اهواز را 9900 میکروگرم بر متر مکعب، سوسنگرد را 4325 میکروگرم بر متر مکعب و شهرهای جنوبی امیدیه و بهبهان را بین 140 تا 240 میکروگرم بر متر مکعب نشان داد.
وی ضمن یادآوری این موضوع که آمار ثبت شده در ساعات 15 و 16 همان روز با کمی کاهش همچنان نشان دهنده شدت میزان غلظت گرد و غبار در اهواز بود، خاطرنشان کرد: میزان غلظت گرد و غبار در اهواز به 6600 میکروگرم بر مترمکعب و اندیمشک به 6900 رسید و این ناشی از افزایش و کاهش شدت باد تداخلی از سمت های جنوبی و غربی به صورت نقطه ای بود.
شعاعی ضمن تاکید بر این نکته که تحلیل وضعیت گرد وغبار کشور درروز نخست بیانگر منشاء فرار این پدیده بود، بیان کرد: از همین رو سوسنگرد به عنوان شهری مرزی از غلظت بالایی برخوردار بود ولی اهواز با کاهش شدت میزان غلظت گرد و غبار مواجه بود.
منشاء گرد و غبار خوزستان، خارجی است
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار با بیان این که گزارش ها موید منشاء خارجی برای گرد و غبار اخیر بودند، اظهار کرد: از همین رو برخی گزارش های تایید نشده حاکی از آن است که جریان باد وارد شده از جنوب و از سمت کشور عربستان، تشدید کننده گرد و غبار در جنوب خوزستان بود.
وی اشاره ای هم به پیش بینی های سازمان هواشناسی در این حوزه داشت و گفت: بر طبق این پیش بینی ها، طوفان در روزهای دوم و سوم اسفندماه مجدد فعال می شد که البته گزارش ها حاکی از وضعیت نسبتا مناسب در روز دوم بود به گونه ای که در ساعت 12 ظهر روز دوم میزان غلظت گرد و غبار در اهواز به 371 میکروگرم بر مترمکعب، اندیمشک به 102 ، ماهشهر به 239 و دزفول به 88 رسید.
شعاعی ادامه داد: البته استمرار پدیده گرد و غبار در بعدازظهر همان روز منجر به افزایش این اعداد شد به گونه ای که میزان غلظت گرد و غبار در اهواز به 613 میکروگرم بر مترمکعب، سوسنگرد و امیدیه بین 140 تا 300 متغییر بوده و در نهایت در عصر آن روز میزان غلظت گرد و غبار در اهواز به بیش از 1000 میکروگرم بر مترمکعب رسید.
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار با بیان اینکه آبادان در همان زمان از وضعیت بهتری برخوردار بود و میزان غلظت گرد و غبار آن به 85 میکروگرم بر مترمکعب رسید، گفت: استمرار وضعیت روز دوم منجر به آن شد که در انتهای روز در اهواز شاهد غلظتی برابر 480 میکروگرم بر مترمکعب، بهبهان 298، درفول 630، شوشتر 300 و ماهشهر و امیدیه 55 باشیم.
وی ضمن تاکید بر این که اعلام تعطیلی در سوم اسفند ماه از سوی استانداری خوزستان بنابر پیش بینی های سازمان هواشناسی صورت گرفت، تصریح کرد: در ساعت 8 صبح روز سوم اسفندماه شاهد بهبود شرایط بودیم به گونه ای که در اهواز شاهد غلظتی برابر 150 میکروگرم بر مترمکعب، آبادان 68، شادگان 71 و شوشتر 107 بودیم.
شعاعی افزود: پایش روند وضعیت گرد و غبار از ابتدای روز سوم اسفندماه تا انتها، نشان دهنده وضعیت به نسبت ثابتی است به گونه ای که در ساعت 9 صبح میزان غلظت گرد و غبار در اهواز به 10 و آبادان به 89 رسید.
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار ضمن اشاره به افزایش اندک این میزان در ساعت 11 صبح سوم اسفندماه، گفت: در اهواز شاهد غلظتی برابر 450 میکروگرم بر مترمکعب یعنی 3 برابر حد مجاز بودیم که در ساعت 12 ظهر این میزان به 1000 میکروگرم بر مترمکعب رسید.
شعاعی تاکید کرد: در همین زمان و در سایر مناطق شاهد تغییر محسوسی در میزان غلظت گرد و غبار نبودیم و در نهایت در ساعت 16 روز سوم اسفندماه شاهد افزایش میزان غلظت در اهواز به 1100 میکروگرم بر مترمکعب بودیم و مجددا در ساعت 17 این میزان با کاهش مواجه شد و به 342 در اهواز، 112 در شادگان، 42 در ماهشهر و 120 در دزفول رسید.
وی افزود: شرایط سالجاری در جنوب کشور به ویژه خوزستان مشابه شرایط سال گذشته در همین منطقه است با این تفاوت که علاوه بر کاهش شدت گرد و غبار، به لحاظ زمانی نیز سال گذشته از روز 18 بهمن ماه با این پدیده مواجه بودیم.
وی خاطرنشان کرد: مدل باد کاملا مشابه مدل باد در سال گذشته است و از این رو پیش بینی می شود، فعال شدن جریان باد جنوبی از سمت عربستان در زمستان را شاهد باشیم که البته این اتفاق چند بار در سال رخ می دهد ولی امسال به دلیل بارش خوب در شمال خوزستان که منجر به افزایش رطوبت در خوزستان و گسترش پوشش گیاهی استان شد، وسعت حادثه نسبت به سال گذشته کاهش داشت.
این مقام مسئول ضمن یادآوری این موضوع که در صورت عدم بارش در خوزستان، طوفان وارد شده از عربستان با بارگیری از زمین های بدون پوشش خوزستان، شدت حادثه را تشدید می کرد، گفت: آمار نشان می دهد که در شمال خوزستان به رغم ورود طوفان، شدت در حد شدت طوفان عراق باقی مانده و در ایران شاهد تشدید شدت طوفان گرد و غبار نبودیم.
پیش بینی گسترش دامنه گرد و غبار تا تهران
شعاعی اشاره ای هم به آخرین گزارش اعلامی از سوی سازمان هواشناسی در روز سوم اسفندماه داشت و بیان کرد: پیش بینی ها حاکی از استمرار وقوع گرد و غبار و حتی افزایش دامنه آن تا پایتخت کشور یعنی تهران است.
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار با بیان این که به دلیل شدت طوفان گرد و غبار در خوزستان و تلفیق این شدت با جریان باد شمالی از عراق، شاهد گسترش دامنه گرد و غبار به استان هایی همچون ایلام و کرمانشاه بودیم.
وی با تقدیر از همکاری سازمان هواشناسی در موضوع پیش بینی گرد و غبار، اعلام کرد: هواشناسی پیش بینی اولیه ای از وضعیت گرد و غبار و شدت آن پیش از وقوع پدیده در 30 بهمن ماه انجام داده و این موضوع را اطلاع رسانی عمومی کرده بود.
این مقام مسئول اشاره ای هم به محدودیت های تکنولوژی و فن آوری در سازمان هواشناسی کشور داشت و خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط موجود، شدت گرد و غبار در ایران قابل پیش بینی نیست و به همین دلیل به رغم هشدار در خصوص وقوع طوفان شدید گرد و غبار، شدت آن پیش بینی نشده بود.
شعاعی ضمن تاکید بر این موضوع که درحال حاضر تنها قادر به پیش بینی باد و شدت باد در کشور هستیم، تصریح کرد: باد به تنهایی قادربه تولید گرد و غبار نیست بلکه تلفیق این موضوع با شرایط و میزان رطوبت زمین در پدید آمدن طوفان گرد و غبار موثر است که در شرایط کنونی سازمان هواشناسی قادر به پیش بینی آن نیست.
وی ادامه داد: هواشناسی با توجه به پیش بینی خشکی، میزان بارش و وقوع باد می تواند هشدارهایی در خصوص وقوع گرد و غبار داشته باششد ولی این به معنای پیش بینی میزان غلظت یا شدت گرد و غبار نیست.
مدیر ملی کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار خاطرنشان کرد: در پی تکلیف مشخص شده برای سازمان هواشناسی در برنامه ملی مقابله با گرد و غبار، این سازمان به دنبال تجهیزات و تمهیداتی برای پیش بینی شدت گرد و غبار است.
تثبیت 8 هزار هکتار از اراضی مستعد گرد و غبار در خوزستان
شعاعی تاکید کرد: ماکسیمم زمان قابل پیش بینی برای پدیده گرد وغبار هفتگی است ولی به لحاظ مدل باد، هم اکنون مطلع هستیم که درهرسال، چندین بار، جریانات باد شمال غربی وارد عربستان می شود و نهایتا با دور زدن عربستان به شکل باد جنوبی به ایران وارد می شود.
این مقام مسئول افزود: بر طبق پیش بینی های سازمان هواشناسی، احتمال تولید جریان باد جنوبی بیش از 20 بار طی پاییز و زمستان هر سال است.
شعاعی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست با کمک دستگاه های مرتبط اقدام به منشاء یابی و اولویت بندی این منشاء ها در خوزستان کرده است که از زمان آغاز عملیات اجرایی تا کنون 8 هزار هکتار از عرصه های مستعد وقوع پدیده گرد و غبار در استان که در حدود 360 هزار هکتار است، توسط وزارت نفت و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری به روش مالچ پاشی و نهال کاری تثبیت شده است.