اولین سند رسمی برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران مشتمل بر چشم انداز بلند مدت و کوتاه مدت، استراتژی های کلان و موضوعی، اهداف کلان و اختصاصی، اقدامات و فعالیت ها، واحد های پیگیری و مسئول، همکاران و مشارکت کنندگان در اجرای برنامه ها همراه با شاخص های ارزیابی و پایش و اقدامات نظارتی، تهیه، تدوین و مصوب شد.
در این برنامه که دردوم اسفند ماه 94 ابلاغ شد، آمده است:پلنگ ایرانی، آخرین بازمانده از جنس پانترا در ایران است که دارای اهمیت ویژه ای در حفظ سلامت اکولوژیکی گستره وسیعی از زیستگاه های خشکی ایران می باشد و این موضوع تقریبا تمامی استان های کشور را پوشش می دهد.
در حالی که عمده جمعیت این زیرگونه در ایران باقی مانده است و شرایط آن در ایران می تواند اهمیت تعیین کننده ای در بقای این زیرگونه از پلنگهای آسیایی درخاورمیانه، جنوب و غرب آسیا داشته باشد، پلنگ ایرانی طی سال های اخیر با چالش های زیادی برای بقا مواجه شده است.
تخریب زیستگاه، کاهش جمعیت گونه های طعمه؛ شکار، معدوم سازی و استفاده از طعمه مسموم از جمله مهمترین عوامل تهدید بقای این گونه در ایران است.
پلنگ در ایران به عنوان گونه ای چتری و کاریزماتیک با پراکنشی وسیع درسطح کشور به عنوان فرصتی مدیریتی برای ایران و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان دستگاه متولی حفاظت از حیات وحش در کشور محسوب می شود که در سایه آن طیف وسیعی از زیستگاه ها و گونه های گیاهی و جانوری تحت حمایت بیش از پیش قرار می گیرند.
این درحالیست که تا کنون هیچ گونه برنامه مدون و مشخصی برای مدیریت و حفاظت هدفمند و بلند مدت این گونه در ایران تدوین نشده است و هم اکنون، پلنگ نیز مانند اکثریت سایر گونه های جانوری ایران، تحت پوشش شرایط عمومی حفاظتی و مدیریتی حیات وحش در کشور قرار دارد.
با توجه به ارزشهای اکولوژیکی و ویژگی های مدیریتی و حفاظتی یاد شده، همچنین در نظر گرفتن این موضوع که پلنگ ایرانی به عنوان گونه ای با ارزش های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی پیام آور مفاهیم ارزشمندی برای جامعه ایرانی است، تدوین برنامه ای گونه محور ومنطبق با شرایط کنونی پلنگ در ایران، تنوع حاکم بر شرایط زیستی این گونه در کشور و همچنین سایرموضوعات اثر گذار بربرنامه های حفاظتی و مدیریتی، فرصت ها و تهدیدها وظرفیت های موجود، ضروری است.
علی تیموری، مدیر کل حفاظت و مدیریت شکار و صید دراین باره گفت : مقدمات لازم برای تهیه و تدوین برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران از سه سال گذشته ، با انجام برنامه های نیازسنجی و تحقیقاتی آغاز شد.
وی بیان کرد: طی بهمن ماه 1393، کارگاه برنامه ریزی مشارکتی در استان سیستان و بلوچستان با حضور رابطین گربه سانان ادارات کل حفاظت محیط زیست و برخی نمایندگان دفاتر ستادی برگزار شد که طی آن، چارچوب اولیه ای برای برنامه حاضر بر اساس نیازسنجی های صورت گرفته، ضرورت ها و اولویت های حفاظتی و تحقیقاتی، همچنین فرصت ها و تهدیدها و ظرفیت های موجود، به دو صورت ملی و منطقه ای (پنج منطقه) تدوین شد.
وی بیان کرد: متعاقبا، جلسات تحلیل ذینفعان و برنامه ریزی مشارکتی با واحد های مرتبط ستادی و برخی ذی اثران خارجی طی بهار و تابستان 1394، انجام شده و تمامی بخش های برنامه طی پاییز و زمستان 1394، به تایید دفاتر تخصصی و ستادی مرتبط رسید.
تیموری افزود: طرح ساختاری طراحی شده برای اجرای این برنامه، به صورت ماتریسی بوده و مدیریت آن به صورت کمیته ای مشتمل بر مدیر پروژه ملی و کمیته راهبردی – نظارتی است، کمیته فنی، هماهنگ کنندگان منطقه ای و هماهنگ کننده دفاتر ستادی، به ترتیب از دیگر بخشهای موثر در تصمیم گیری موضوعات خاص و امور اجرایی است.
به گفته تیموری ،موضوعات تحت پوشش این برنامه شامل آموزش و توانمندسازی، روابط عمومی و امور رسانه، زیستگاه ها و مناطق آزاد و چهارگانه، پارک طبیعت پردیسان، دامپزشکی، بیماریها و امداد و نجات؛ فضای حفاظت فیزیکی، امور بین الملل و زیستگاه های فرامرزی، طرح بیمه ای پلنگ ایرانی، ذخایر ژنتیکی، تحقیقات، پایش و ارزیابی و شبکه ملی پلنگ ایرانی و با محوریت پلنگ و موضوعات مرتبط با گونه های طعمه آن است.
مدیر کل حفاظت و مدیریت شکار و صید افزود: همانگونه که طراحی این برنامه به صورت مشارکتی و با لحاظ نمودن حداکثری ظرفیتهای اجرایی و تخصصی داخلی و ظرفیت های بومی و اقدامات انجام شده پیشین صورت گرفته است، امید است با مشارکت و همیاری و تلاش طیف وسیع ذی اثران شناسایی شده و واحد های مسئول و همکار تعیین شده، این برنامه بتواند گامی موثر در جهت حفظ و حراست از این گونه ارزشمند باشد.
آرزو صانعی، مجری تهیه و تنظیم برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران نیز دراین خصوص گفت:این برنامه که برای اولین بار در ایران تهیه و تنظیم شده است، حاصل تلاش و همکاری مجموعه ای از افراد صاحب نظر، متخصص، مجرب، علاقمند و دلسوز است که بقای پلنگ در طبیعت ایران، دغدغه زندگیشان است.