برخی فرهنگ ها و تمدن های نخستین؛ دلیل بروز بیماری و شیوع آن را خشم ارواح شریر و موجودات اساطیری می دانستند . بشر اولیه در جستجوی پیدا کردن راهی برای کاهش آلام و رنج و درد و بیماری، همواره در پی یافتن روشی برای غلبه بر بیماری ها بوده است.
انسان ابتدایی روش هایی برای درمان شکستگی و جراحت پیدا کرد و لاجرم دریافت که مثلا دردها با خوردن برخی گیاهان و نوشیدنی ها التیام پیدا می کنند و در مواردی دواها و روش های مداوا منجر به بهبودی در بیمار می شود.
از نظر تعریف کلاسیک؛ دانش پزشکی؛ صورت بندی مجموعه ای است هدفمند از اطلاعات و روش ها؛ بر مبنای استدلال قیاسی برای یافتن راه حل مشکلات بالینی. از نقطه نظر تاریخی؛ بقراط در یونان باستان را، آغازگر این راه می دانند. بقراط نخستین کسی بود که بیماری ها را به چند دسته حاد، مزمن، اندمیک و اپیدمیک تقسیم بندی کرد و رویکردی منطقی به درمان بیماری ها داشت.
بعدها ابن سینا و رازی همین راه را ادامه دادند و سعی کردند با بهره گیری از روش منطقی به بررسی بیماری ها و مقابله با آن بپردازند. کالبد شناسی در اواخر قرون وسطی توسعه پیدا کرد و به دنبال آن در قرن ۱۷، باکتری و میکروارگانسیم ها به عنوان عوامل بیماری زا شناخته شدند. همچنین بشر دستگاه گردش خون را شناخت و سرانجام در قرن ۱۹ میلادی بود که دانش پزشکی به موازات توسعه فناوری وارد دوران مدرن شد.
با این وجود؛ این پیشرفت ها باعث حذف یا منسوخ شدن روش های ناکارآمد قدیمی نشد. اگر چه بسیاری از روش های طب سنتی و داروهای گیاهی برای درمان برخی بیماری های ساده همچنان کارامد است ولی آن بخش ناکارآمد از طب باستان در باور عمومی مردم دنیا سینه به سینه نقل شد و از بین نرفت.
یکی از روش های درمانی مورد مناقشه؛ هومیوپاتی است که از قضا نه باستانی است و نه سنتی. ایده اصلی هومیوپاتی این است که دوزهای بسیار کم و رقیق شده از موادی که موجب بروز علامت های بیماری در فرد سالم می شوند؛ می توانند موجب درمان فرد بیمار شوند. ریشه اصلی این تز بر می گردد به یک پزشک آلمانی به نام ساموئل هانمن Samuel Hahnemann که در سال های ۱۷۵۵ تا ۱۸۴۳ می زیست. از نظر هانمن؛ هر چه دوز دارو کمتر باشد قدرت اثر بخشی آن بیشتر می شود. امروزه طرفداران هومیوپاتی معتقدند که از آلرژی گرفته تا سرماخوردگی؛ از ناراحتی کلیه گرفته تا عفونت گوش و نارسایی قلبی را می توانند درمان کنند.
هومیوپاتی در سراسر دنیا هواداران بسیاری دارد.
طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی سالانه میلیاردها دلار خرج داروهای هومیوپاتی می شود. هومیوپاتی در انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا و بسیاری کشورها رواج پیدا کرده و صدها پزشک به روش هومیوپاتی روی آورده و آن را ترویج می کنند.
باری! هومیوپاتی از دهه ۷۰ میلادی به این سو رواج روزافزونی پیدا کرده است. اما برای علمی بودن یک ادعا؛ رواج روزافزون کافی نیست. هر ادعایی برای اینکه بتواند مورد پذیرش جامعه علمی قرار بگیرد؛ باید بتواند از پس آزمون های علمی و پروتکل های آزمایشی دقیق سربلند بیرون بیاید. آیا هومیوپاتی چنین شرایطی را داراست؟ پاسخ به این سوال اگر چه هنوز محل مناقشات بسیار است اما جامعه علمی تقریبا یکصدا به این پرسش اینطور پاسخ می دهد. خیر!
هومیوپاتی از سال ۱۳۷۴ به ایران هم وارد شده ولی خوشبختانه توفیق چندانی نیافته است. با اینکه اعتبار و کارآمدی هومیوپاتی در درمان بیماری ها در مطالعات بسیاری رد شده؛ اما در سراسر دنیا همچنان به صورت رسمی از این روش استفاده می شود و حتی در برخی کشورهای اروپایی بر آنند که داروهای هومیوپاتی را در گروه داروهای مورد حمایت بیمه خدمات درمانی جای دهند.
مطالعات روی اثربخشی هومیوپاتی بسیارند و جدیدترین آن مطالعه ای بود که مرکز ملی تحقیقات دارویی و سلامت استرالیا NHMRC با بررسی بیش از ۲۲۵ مطالعه قبلی انجام شد و در نتیجه آن اثربخشی هومیوپاتی در تمامی بیماری ها مردود اعلام گردید. در این مطالعات؛ اثر هومیوپاتی با اثر دارونما مقایسه می شود. اثر دارونما اثری است که به عنوان اثر پلاسبو Placebo شناخته می شود و در آن؛ بیماران بدون آنکه داروی واقعی دریافت کرده باشند احساس بهبودی می کنند یا درد کمتری را گزارش می دهند.
نه تنها هومیوپاتی؛ بلکه همه داروها پیش از آنکه وارد بازار شوند؛ باید اثر بخشی خود را به بوته آزمون علمی بگذراند و نشان دهند که اثر درمانی بیش از دارونما دارند. هومیوپاتی اما از پس آزمون های مستقل علمی بر نیامده و به همین سبب اصرار روی علمی بودن آن بیهوده به نظر می رسد و می توان گفت که باور به اثربخشی داروهای هومیوپاتی؛ در زمره باورهای شبه علمی جای می گیرد.
منبع:علمنا
No tags for this post.