پزشکی از راه دور روش تازه ای در مراقبت های بهداشتی، تشخیصی و درمانی است که با فرایندهای الکترونیکی و ارتباطی پشتیبانی می شود. امروزه پزشکی از راه دور در تمام نقاط دنیا اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. کشور ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و با فراهم کردن زیرساخت‌های ارتباطی و تجهیزات و امکانات لازم در این خصوص به فعالیت پرداخته است. چگونگی گسترش و پیوند فناوری و پزشکی، آینده و چشم انداز این روش نوین در کشور و وضعیت پزشکی از راه دور در ایران و جهان، مساله رعایت اخلاق پزشکی و …. بهانه ای شد تا خبرنگار سیناپرس گفت و گویی ویژه با دکتر لیدا فدایی زاده، متخصص بیهوشی، رییس مرکز تحقیقات پزشکی از راه دور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مجری طرح مراقبت های پزشکی از راه دور و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام دهد.
هم اکنون طرح مراقبت های پزشکی از راه دور دانشگاه شهید بهشتی به کجا رسیده است؟
فاز اول این طرح ابتدا در سه بیمارستان مسیح دانشوری، امام خمینی فیروز کوه و زعیم پاکدشت اجرا شد. منتها ما در این فاز با یک سری مشکل‌های پزشکی مواجه بودیم به عنوان مثال بیمارستان مسیح دانشوری، مرکز درمانی فوق تخصصی ریوی است و کادر پزشکی این دو بیمارستان در حوزه های تخصصی دیگر نیاز به مشاوره داشتند که ما نمی توانستیم پاسخگوی بخشی از نیازهای این بیمارستان ها باشیم. در نتیجه فاز دوم این طرح با رفع مشکل های پیش رو و رای زنی های لازم با چند بیمارستان دیگر و استفاده از فیبر نوری در سطح شهر تهران اجرایی شد؛ فاز دوم این طرح در 9 بیمارستان طالقانی، امام حسین(ع)، شهدای تجریش، لقمان، مسیح دانشوری، اختر، مفید، مدرس و مهدیه برای انجام مشاوره های پزشکی در حال اجرا است. این بیمارستان‌ها تمامی تخصص های لازم و اصلی را دارند بنابراین دیگر مشکلی بابت مشاوره برای سایر تخصص ها نداریم مثلا اگر بیمارستان ما متخصص فوق تخصصی غدد ندارد اما می توانیم از مشاوره متخصصان فوق غدد بیمارستان طالقانی استفاده کنیم. این فاز هم اکنون تکمیل شده و ما در حال انجام یک سری کارهای تکمیلی هستیم. ما برای تحقق هرچه بیشتر این امر در کشور هر هفته یک سری کلاس های آموزشی از طریق تله کنفرانس برای دستیاران گروه بیهوشی، پاتولوژی، گوش و حلق و بینی‌مان برگزار می کنیم.
آیا قصد گسترش این طرح در سایر نقاط کشور را نیز دارید؟
فعلا فاز سومی برای اجرای این طرح در نظر نگرفته ایم.
یکی از اهداف اصلی پزشکی از راه دور بهبود دسترسی و مراقبت پزشکی برای نواحی روستایی و محروم و همچنین دسترسی بهتر بیماران به پزشکان برای انجام مشاوره های پزشکی است بنابراین شما ضرورتی برای اجرای این طرح در سایر نقاط ایران احساس نمی کنید؟
حتما نیاز است که تمهیداتی برای تحقق این کار در سطح وسیع انجام شود. منتهای مراتب ما برای اجرای این طرح در سطح دانشگاه شهید بهشتی با کلی مشکل فنی و مسایل زیاد دیگری مواجه بودیم. رفع تمام این مشکل ها بسیار به طول انجامید. هم اکنون ما با رفع تمام مشکل هایمان به این مرحله رسیده ایم بنابراین هرچند ممکن است دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی و مراکز پزشکی شهر تهران از نظر زیرساختی و مخابراتی با مشکلی مواجه نباشند اما این دلیل نمی شود که ما در سطح شهرستان هایمان نیز با مشکل مخابراتی و زیرساختی مواجه نباشیم بنابراین اجرایی شدن این طرح در سطح ایران به ویژه در مناطق محروم و روستایی مستلزم این است که زیرساخت های لازم آن فراهم شود. پزشکی از راه دور به صورت کار گروهی انجام می شود. گروه های مختلف مخابراتی، آی تی، سخت افزاری ، نرم افزاری و پزشکی برای تحقق این امر با یکدیگر در تعامل هستند. اگرهریک از این قسمت ها دچار مشکل باشند ما قادر به اجرایی شدن این سیستم نخواهیم شد.
در حال حاضر ارایه خدمات ما تنها در سطح انجام مشاوره پزشکی است و راه بسیار طولانی برای رسیدن به جایگاه مطلوب و انجام جراحی های پزشکی از راه دور با دقت بسیار بالای پزشکی در پیش رو داریم.
بر فرض اگر تمام مشکل های فنی و زیرساختی لازم برطرف شود، انجام مشاوره در مراکز درمانی و پزشکی این مناطق با مرکز اصلی چگونه خواهد بود؟
اگر تمام مشکل های فنی برطرف شود ما می توانیم سطح به سطح این کار را عملیاتی کنیم یعنی یک پزشک می تواند با پزشک دیگر یا یک پزشک با پرستار دوره دیده آن مرکز برای انجام مشاوره وارد عمل شود. در سطح بعدی انجام مشاوره می تواند با خود بیمار به طور مستقیم و از خانه آن فرد انجام بپذیرد. انجام همه این کارها شدنی است فقط باید ببینیم چقدر می توانیم با امکانات پیش رویمان این طرح را پیش ببریم.
هم اکنون وضعیت پزشکی از راه دور در سایر نقاط جهان چگونه است؟ در حال حاضر کدامیک از کشورها در این زمینه پیشگام تر هستند؟
هم اکنون طرح پزشکی از راه دور در بسیاری از کشورهای اروپایی، کانادا و آمریکا در حال اجرا است. هریک از این کشورها با هدفی خاص این طرح را پیش برده اند. کشورهای آسیایی مانند چین و هند نیز در این زمینه به فعالیت پرداخته اند. در این بین کشور ایران نسبت به کشورهای خاورمیانه ای در این عرصه پیشگام تر است. در حال حاضر ارایه خدمات ما تنها در سطح انجام مشاوره پزشکی است و ما راه بسیار طولانی برای رسیدن به جایگاه مطلوب و انجام جراحی های پزشکی از راه دور با دقت بسیار بالای پزشکی در پیش رو داریم.
خطای پزشکی چقدر در مراقبت های از راه دور مطرح است؟
هرکاری ممکن است همراه با خطایی باشد و رخ ندادن خطا در حین کار پزشکی اصلا مطلق نیست. روی دادن خطای پزشکی به تجهیزات و امکانات بستگی دارد. ما سعی کرده ایم در این طرح تا حد امکان خطای پزشکی صورت نگیرد تا خدایی ناکرده عواقبی برای پزشک و عوارضی برای بیمار به وجود نیاید.
قطعا با فراگیر شدن پزشکی از راه دور،مسایل اخلاقی و حقوقی مانند حمایت از مصونیت بیمار و محرمانه بودن اطلاعات مطرح می شود،آیا مرکز تحقیقات پزشکی از راه دور شهید بهشتی برای پیشگیری ازچنین رخدادهایی، تدابیری اندیشیده است؟
ما قبل از انجام هرگونه معاینه پزشکی فرم رضایت نامه ای تهیه کرده ایم که فرد بیمار مکلف به پر کردن آن است. ما قبل از انجام مشاوره به بیمار توضیح می دهیم که فیلم او ضبط و به صورت آرشیویی نگهداری می شود. همچنین ما این اطمینان را به بیمار می دهیم که حتما این اطلاعات به صورت محرمانه حفظ و فقط بین پزشکان مشاوره انتقال داده شود.
استقبال مردم و پزشکان از اجرای این طرح چگونه است؟
خوشبختانه تاکنون مشکلی در این خصوص نداشتیم و مردم و پزشکان از اجرای این طرح رضایت داشته اند.
در پایان چه توقعی از دولتمردان برای اجرای بهتر این طرح در کشور دارید؟
من امیدوارم دولتمردان تمهیدات لازمی برای گسترش، بسط و توسعه این طرح در کشور بیاندیشند و بسترهای لازم مخابراتی را برای عملیاتی شدن این طرح فراهم کنند. ما هم اکنون به صورت تحقیقاتی این کار را در حال پیگیری هستیم و الگوها و قوانین خاصی برای تعریف کرده ایم. اگر قرار باشد این کار در سطح وسیعی اجرایی و عملیاتی شود باید خود وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص وارد عمل شود و تدابیر لازم آن را بیاندیشد.
گفتگو : فرزانه صدقی
No tags for this post.