رتبه پنجم ایران در شاخص شدت تحقیق و توسعه در منطقه
مهدی پاکزاد ،عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور که با همکاری مصطفی کاظمی و احسان احتشام نژاد موفق به چاپ کتابی با عنوان تحلیل اعتبارات پژوهش، فناوری و نوآوری کشور شده اند، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فرهنگ (سیناپرس)،اظهارکرد: شاخص درصدي از توليد ناخالص داخلي كه صرف تحقيق و توسعه مي‌شود که به آن، شاخص "شدت تحقيق و توسعه" نیز گفته میشود، به عنوان سنجهای برای سنجش میزان سرمایهگذاری کشورها در تحقیق و توسعه، مورد قبول اكثريت صاحبنظران و سازمان‌هاي بين‌المللي فعال در حوزۀ سیاستگذاری علم و فنّاوری است.
دکتر پاکزاد در این خصوص افزود: در ارتباط با محاسبه شاخص شدت R&D باید دو نکته توجه شود که اولاً مجموع سرمایه گذاری بخش دولتی و غیر دولتی باید مدنظر باشد و ثانیا میزان هزینه کرد واقعی و نه اعتبارات مصوب مبنای محاسبه قرار گیرد.
با توجه به اینکه در حال حاضر اطلاعات دقیقی از میزان سرمایه گذاری بخش غیر دولتی در پژوهش و فناوری کشور وجود ندارد و همچنین میزان تخصیص اعتبارات مصوب شفاف نیست لذا شاخص شدت R&D تنها بر مبنای اعتبارات مصوب دولتی محاسبه شده است.
وضعیت نامناسب سرمایه گذاری کشور در پژوهش، فناوری و نوآوری نسبت به انتهای برنامه چهارم
وی تصریح کرد: بر این اساس شاخص شدت R&D طی سال های اجرای برنامه پنجم همواره روند کاهشی داشته است و از 71 صدم درصد در سال 1390 به 58 صدم درصد در لایحه بودجه پیشنهادی کاهش یافته است. بنابراین بررسی روند 5 سال این شاخص در طی برنامه پنجم توسعه به وضوح نشان میدهدکه نه تنها سیاستهای کلی و حکم مرتبط در برنامه پنجم توسعه محقق نشده است بلکه بین عملکرد برنامه و اهداف آن شکاف و فاصله بسیار عمیقی وجود دارد و وضعیت سرمایه گذاری کشور در پژوهش، فناوری و نوآوری نسبت به انتهای برنامه چهارم نیز نامناسب تر شده است.
نمودار 14: روند تغییرات اعتبارات پژوهش، فنّاوری و نوآوری در قوانین بودجه به تولید ناخالص داخلی طی برنامه پنجم توسعه (1394-1390)
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان اینکه براساس سند چشمانداز، ایران در افق 1404 هجری شمسی دارای جایگاه اول اقتصادی، علمی و فنّاوری در سطح منطقه خواهد بود، گفت: با توجه به اینکه شدت R&D یکی از شاخصهای مهمی است که بیانگر سطح سرمایهگذاری کشورها در علم و فنّاوری است، لذا سطح بالای این شاخص به عنوان شاخص توانمندساز در تعامل با سایر عوامل و متغیرها میتواند زمینه و شرایط تحقق اهداف چشمانداز را مهیا نماید.
دکتر پاکزاد در ادامه افزود: بررسی میزان سرمایهگذاری کشورهای منطقه در تحقیق و توسعه نشان میدهد که وضعیت شاخص شدت R&D ایران در منطقه با روند کاهشی مواجه بوده است و از لحاظ این شاخص، ایران بعد از رژیم اشغالگر قدس و کشورهای قطر، ترکیه و پاکستان در جایگاه پنجم منطقه قرار دارد که این جایگاه تفاوت فاحشی با اهداف چشمانداز بیست ساله کشور دارد. با ادامه وضعیت و روند موجود امکانپذیری تحقق اهداف چشمانداز با ابهامات جدی روبهرو است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه پایان اجرای برنامه پنجم توسعه، یک دهه از زمان اجرای سند چشمانداز بیست ساله کشور میگذرد و تنها یک دهه باقی خواهد ماند تا بتوان در راستای تحقق اهداف مندرج در افق چشمانداز برنامهریزی و اقدام نمود. بنابراین هر چند بهبود این شاخص به عنوان هدف نهایی نمیتواند مد نظر باشد، ولی با توجه به ماهیت توانمندسازی آن و تاثیرگذاری بر روی عوامل توسعه دهندۀ علم و فنّاوری، لازم است با شناسایی موانع اقتصادی، علمی و فناورانه از یک سو راهبردها، برنامهها و اقدامات مناسب جهت افزایش سرمایهگذاری بخش غیر دولتی در پژوهش و فنّاوری ، و از سوی دیگر افزایش ظرفیت جذب منابع مالی در مراکز تحقیقاتی دانشگاهی و صنعتی تدوین و اجرایی شود.
No tags for this post.
