دکتر مسعود کوثری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری علم و فرهنگ درباره وضعیت علوم انسانی در کشور و راهکارهای ارتقای آن، علوم انسانی و اجتماعی امروز کشور را بسیار پیشتر از آنچه در گذشته وجود داشته توصیف کرد و گفت: در سالیان پس از انقلاب اسلامی اتفاقات بسیار خوبی افتاده و هم از جهت حجم کتاب‌های تألیف و تولید شده، هم از جهت گسترش دایره مباحث و هم حتی از جهت بومی شدن دانش گامهای بسیار خوبی برداشته شده و چنین اتفاقاتی بایستی در جای خود محترم شمرده شود.
دکتر کوثری با اشاره به میلی که همواره به ترجمه و آگاهی از یافته‌های متفکران سایر جوامع وجود دارد، ترجمه را در علوم انسانی فعلی ما پررنگ توصیف کرد و گفت: علاوه بر گرایشی که در سطح دانش‌آموختگان و پژوهشگران علوم انسانی به کتاب‌های ترجمه‌ای وجود دارد، یکی از نکات جالب توجهی که ما با آن مواجهیم این است که اجازه می‌دهیم در برخی از مسائل به راحتی کتاب‌های ترجمه منتشر شود اما راجع به همان مسائل نمی‌توانیم کتاب تألیفی در ایران بنویسیم.
وی این موضوع را یک مشکل اساسی در علوم انسانی ما دانست که باید رفع شود و در همین رابطه ادامه داد: ما با برگزاری جلسات و نقد و بررسی کتاب‌های موجود که بسیاری از آنها ترجمه است و یا با حذف مطالب نامناسب از کتاب‌ها شاید بتوانیم جلوی برخی آسیب‌ها را بگیریم اما نمی‌توانیم به رشد علوم انسانی کمک کنیم.
رشد بیشتر علوم انسانی منوط به نوشتن در باب جامعه است
این عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ضمن بیان این مطلب که تنها راه ارتقای علوم انسانی نوشتن است، اظهار کرد: رشد بیشتر علوم انسانی منوط به این است که ما بتوانیم مسائل جامعه خود را به قلم در بیاوریم؛ هر چند که تحلیل‌های‌مان غلط یا ضعیف باشد.
وی گفت: با آغاز کردن از مسائل جامعه خود می‌توان حتی به جایی رسید که آثار تولید شده در علوم انسانی ما به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شود.
نیازمند تمرین منطق، عینیت، انصاف و عدالت در نوشتن کتاب هستیم
در سالیان پس از انقلاب اسلامی اتفاقات بسیار خوبی افتاده و هم از جهت حجم کتاب‌های تألیف و تولید شده، هم از جهت گسترش دایره مباحث و هم حتی از جهت بومی شدن دانش گامهای بسیار خوبی برداشته شده و چنین اتفاقاتی بایستی در جای خود محترم شمرده شود.
دکتر کوثری با بیان این که ما تا ننویسیم و این نوشتن‌ها مدام نقد و پالایش نشود نمی‌توانیم به آثاری وزین در حوزه علوم انسانی برسیم، اظهار کرد: رشد علوم انسانی در گرو نوشتن و بحث و استدلال کردن است و این کار باید در نوشتن کتاب تمرین شود و ما باید آن قدر بنویسیم که در کتاب نوشتن به منطق، عینیت، انصاف، عدالت و درست نوشتن عادت کنیم.
وی افزود: به عقیده من این سنت در جامعه علمی ما تمرین نشده و هنوز هم فرصت تمرین پیدا نکرده و طبیعتاً در چنین فضایی متفکران به نظریه دست پیدا نمی‌کنند و علوم انسانی رشد نمی‌یابد.
این عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: به نظر من ما نباید به عقب برگردیم بلکه باید به جلو برویم و به جلو رفتن هم مستلزم این است که در مورد مسائلی که با آن مواجهیم داده گردآوری کنیم، راجع به این مسائل بنویسیم و این نوشته‌ها را نقد و بررسی کنیم.
کمبود داده‌ها برای نظریه‌پردازی در علوم انسانی و اجتماعی
دکتر کوثری با بیان این که از طریق گردآوری داده‌ها و توصیف خوب است که زمینه نظریه‌پردازی فراهم می‌شود، داده‌های موجود برای نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی را کم دانست و گفت: تئوری‌ها و نظریه‌ها ابتدا به ساکن پدید نمی‌آیند و این گونه نیست که ما از امروز تصمیم بگیریم تئوری‌پردازی کنیم و به تئوری برسیم، بلکه ابتدا بایستی به یک توصیف خوب و منصفانه و بی‌طرفانه از بسیاری از فرآیندها و مسائل جامعه‌مان دست یابیم.
وی گفت: ما باید بررسی کنیم که برای مثال رفتار رفتن به بیمارستان چگونه اتفاق می‌افتد، رفتار عزاداری چگونه روی می‌دهد و رفتارهای خانوادگی چه جنبه‌ها و وجوهی دارد و چگونه اتفاق می‌افتد و تا توصیفات خوب و عمیقی از امور جامعه نداشته باشیم زمینه درک و رسیدن به یک نظریه راجع به امور اجتماعی برای ما هم فراهم نمی‌شود و مجبوریم همچنان از مفاهیم و نظریات غربی برای بررسی و تبیین آنها استفاده کنیم.
دکتر کوثری افزود: این مسئله در مورد اطلاعات آماری و تغییرات کمّی در جامعه نیز وجود دارد و تا این اطلاعات و داده‌ها موجود نباشد تحلیل‌ها نیز تحلیل‌های کم محتوایی خواهد بود و نمی‌شود چندان به آنها اعتنا کرد.
گفتگو: سید مهدی موسوی
No tags for this post.