اطلاعات ژنتیکی به دست آمده از بررسی‌های پژوهشی، پیرامون بیش از ۴ هزار مورد سرطان که در پروژه‌ی اطلس ژنوم انسان و NIH (موسسات ملّی بهداشت ایالات متحده‌ی آمریکا مشهور به NIH یکی از شاخه‌های وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده‌ی آمریکا می‌باشد) به ثبت رسیده است؛ اساس ژنتیکی سرطان‌ها را مشخص می‌کند.
به گفتهی دکتر لی دینگ که استادیار دانشگاه پزشکی و معاون مدیریت اجرایی موسسهی ژنتیکی McDonnell در دانشگاه واشنگتن می‌باشد:
عموما، سرطان‌های پستان و رحم به طور قابل توجهی ناشی از عوامل ارثی می‌باشند، و نقش عوامل ژنتیکی در موارد دیگر مانند لوسمی میلوئیدی حاد و سرطان ریه کمتر است. اما این اولین باری است که ما تا این حد دقیق به بررسی ژن‌ها و جهش‌های ژنی دخیل در این سرطان‌ها میپردازیم.
اطلاعات جدید به پیشرفت صحت و دقت آزمایش‌های ژنتیکی برای تعیین ریسک‌فاکتورهای سرطان‌ها و گسترش آزمون‌های در دسترس برای پی بردن به تنوع تومورها منجر شده است.
مطالعات ژنومی گذشته در زمینهی تعیین تشابه توالی ژنتیکی بیماران و مقایسه‌ی بافت افراد سالم با بیمار بوده است. این مطالعات که درصد جهش‌های ژنی در سرطان‌ها را کشف کرده‌اند، به محققان کمک کرده‌اند که ژن‌های مهمی را که در سرطان‌ها نقش دارند شناسایی کنند. اما این نوع بررسی‌ها نمی‌توانند بین درصد جهش‌های ژنی مادرزادی و اکتسابی از جامعه، افتراقی قائل شوند.
برای مشخص کردن نوع عوامل ژنتیکی دخیل در سرطان‌ها، این مطالعهی جدید به بررسی توالی ژنومی سلول‌های نرمال بیماران که شامل اطلاعات سلول‌های جنسی (تخمک و اسپرم) می‌باشد پرداخته است.
سلول‌های جنسی بیمار، شامل عوامل ژنتیکی به ارث رسیده از هر دو والد می‌باشد. اطلاعات جدید به دست آمده، اساس ژنتیکی مربوط به ژن‌های بیماران در هنگام تولد را بررسی نموده و میتواند آن‌ها را از جهش‌های ژنی اکتسابی، افتراق دهد.
محققان در تمامی سرطانهایی که مطالعه کردند، جهش‌های ژنی نادر در سلول‌های جنسی را که در سرطان‌ها دخیل هستند شناسایی نمودند. اگر یک کپی از ژن در بیماری که جهش یافته در نوزاد متولد شده وجود داشته باشد ژن دوم که از والد دوم به ارث رسیده اغلب اوقات این نقص را جبران می‌کند. اما این افراد، مستعد سندرم second hit یا جهش ژن سالم هستند. با افزایش سن، کپی جهش نیافتهی ژن این افراد بیشتر از سایر افراد در معرض جهش قرار دارد.
به گفتهی دکتر لی دینگ: “ما به دنبال سلول‌های جنسی جهش یافته در سرطان‌ها هستیم، اما حضور این جهش‌ها به تنهایی کافی نیست، تومور باید غنی از این جهش‌ها با فرکانس بالاتری باشد. اگر یک جهش در سلول جنسی وجود داشته باشد و به واسطهی شکل‌گیری تومور تقویت شود، در این صورت به احتمال زیاد نقش بزرگی در ایجاد سرطان خواهد داشت.
محققان در ۱۱۴ ژنی که طی همراهی با سرطان‌ها شناسایی شده‌اند، به جهش‌های نادر در سلول‌های جنسی دخیل در ۱۲ نوع سرطان رسیدهاند اما فرکانس‌های جهش‌ها، بستگی به نوع سرطان دارد و با هم متفاوت است. آن‌ها روی جهش‌های ژنی قابل تکثیر تمرکز کرده‌اند، زیرا برخی از سلول‌های جهش یافته، هیچ عملکردی ندارند.
در مواردی از سرطان رحم که محققان مطالعه کرده‌اند، ۱۹ درصد از آن‌ها به دلیل جهش‌های نادر در سلول‌های جنسی می‌باشد. در مقابل، ۴ درصد از موارد لوسمی میلوئیدی حاد، به این جهش‌ها مربوط است. محققان همچنین دریافتند که ۱۱ درصد از سرطان‌های معده دارای جهش‌های سلول‌های جنسی می‌باشند که این یافته بسیار تعجب برانگیز است چرا که طبق یافته‌های دیگر، این درصد برابر با سرطان پستان است. به گفتهی دکتر دینگ: “ما نقش مهم حذف قطعات ژنی در سلول‌های جنسی را در ژن‌های BRCA1 و BRCA2موجود در سرطان‌های پستان یافته‌ایم که این نقش برابر با سرطان معده و پروستات می‌باشد. این نشان می‌دهد که ما باید توجه بیشتری به نقش این دو ژن در سایر انواع سرطان‌ها داشته باشیم.”
ژن‌های BRCA1 و BRCA2 برای تعمیر DNA مهم هستند. در عین حال، این ژن‌ها اساساً در استعداد ابتلا به سرطان پستان نقش دارند، تحقیقاتی که صورت گرفته است، نشاندهندهی نقش گستردهتر این ژن‌ها در سایر سرطان‌ها می‌باشد.
به گفتهی دکتر دینگ: “بیمارانی که با جهش ژن BRCA1 در سلول‌های جنسی همراه هستند، ۹۰ درصد سلول‌ها در تومور با این جهش همراه می‌باشند.” آزمایش‌های ژنتیکی ژن‌های BRCA1 و BRCA2 در زنان نشان دهندهی خطر ابتلا به سرطان سینه بوده و میتواند برای اِعمال پیشگیری‌های مناسب مفید باشد. به عنوان مثال، زمانی که این ژن‌ها طبیعی باشند، هیچ شواهدی در مورد خطر ابتلا به سرطان پستان وجود نخواهد داشت. اما اگر هر یک از این ژن‌ها جهش یافته باشند، نشاندهندهی این است که خطر ابتلا به سرطان پستان بالاست. در این شرایط، پزشکان و مشاوران ژنتیکی می‌توانند به زنان کمک کنند که خطر ابتلا به سرطان را تا حد امکان پایین آورند.
اما جهش‌های ژنی تنوع بالایی دارند. آزمایشات ژنتیکی همچنین می‌توانند نقش عملکردی توالی‌های ژنی ناشناختهی این ژن‌ها را تعیین کنند، اگر این توالی‌ها شناخته شده نباشند نمی‌توان تاثیر آن‌ها در سرطان را پیش‌بینی کرد.
برای مشخص کردن این نقاط ابهام برانگیز در مسائل پزشکی، دکتر دینگ و همکار او دکتر جفری پروین، استاد دانشگاه و مدیر اجرایی بخش آمارگیری بیولوژی و بیوانفورماتیک دانشگاه ایالات اوهایو به همراه دکتر Feng Chen استاد دانشگاه واشنگتن، ۶۸ جهش ناشناختهی غیر از حذف ژنی مهم در ژن BRCA1 را بررسی کردند. برای هر جهش، مشخص کردند که پروتئین‌های کد شده توسط ژن BRCA1 چگونه با وجود عملکرد تعمیر DNA این ژن عمل می‌کنند. محققان دریافتند که ۶ جهش حذف قطعات ژنی به احتمال زیاد در غیرفعال‌سازی کلی ژن نقش دارند. همچنین این جهش‌ها به میزان زیادی در تومورها دیده می‌شوند که نشاندهندهی نقش آن‌ها در سرطان است.
دکتر دینگ میگوید: “این خیلی مهم است که بتوانیم نشان دهیم این ۶ جهش ژنی دارای چه اهمیت‌های بالینی هستند، در حقیقت این جهش‌ها موجب از دست دادن عملکرد می‌شوند. اما من همچنین می‌خواهم به نقطهی مقابل این موضوع نیز اشاره کنم. بسیاری از انواع این جهش‌ها خنثی هستند، اما ما این ژن‌ها را بهتر می‌توانیم برای ارائهی مشاوره در زمینهی مراقبت‌های بهداشتی به بیماران بررسی کنیم.”
دینگ گفته است که پیش از ارائهی این مطالعات به عنوان توصیه‌های مراقبت و پیشگیری به بیماران، نیاز به مطالعات تاییدی بیشتری است.
او همچنین گفت: “استراتژی ما در این تحقیق که در زمینهی سلول‌های جنسی دخیل در تومورها می‌باشد راه خوبی برای اولویت‌بندی جهش‌های مهم که باید روی آن‌ها تمرکز کنیم ارائه می‌دهد. ما برای اینکه بتوانیم از این اطلاعات در پزشکی استفاده کنیم، باید این نوع تحلیل‌ها را روی مقیاس بزرگ‌تری از جامعه‌ی آماری بیماران انجام دهیم.”
منبع:علمنا
No tags for this post.