خبرهای ضد و نقیض پیرامون اثرهای مخرب تلفن همراه بر سلامتی انسان باعث شد تا گفت و گویی با دکتر عاطفه قنبری جلفایی،روانپزشک و عضو هيات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران داشته باشیم.
امواج تلفن همراه چه اختلال هایی می تواند در مغز به وجود بیاورد؟ چه رابطه مستقیمی با بیماری های مغزی دارد؟
امواج ساطع شده از موبایل جز امواج الکترو مغناطیسی محسوب می شوند. این امواج در حیطه امواج مایکروویو و رادیویی است. هم اکنون اختلاف نظرهای زیادی در مورد مشکل ها و اختلال های ناشی از این امواج در بین دانشمندان وجود دارد. بعضی از مطالعه ها نشان داده است که این امواج ارتباط مستقیمی با ابتلا به تومورهای خوش خیم و بد خیم مغزی مانند گلیوم و مننژیوم و تومورهایی که بیشتر گوش را درگیر می کنند، دارد. برخی مطالعه های دیگر این تحقیق ها را زیر سوال برده است. محققان ادعا کرده اند که متدولوژی و روش شناسی این مطالعه ها خوب نبوده ، پس نمی توان رابطه علت و معلولی بین امواج موبایل با بروز این تومورها ثابت کرد. بعضی از مطالعه ها نیز نشان داده اند از زمان چند برابر شدن استفاده از موبایل در آمریکا میزان ابتلا به تومورهای مغزی تغییری پیدا نکرده است به همین دلیل آنها نتیجه گرفته اند که ارتباطی بین امواج موبایل با تومورهای مغزی وجود ندارد. گرچه مطالعه گروهی دیگر از محققان روی حیوان ها نشان داده است هنگامی که حیوان در مرض بیشتر امواج موبایل باشد خیلی بیشتر مبتلا به تومور می شود یا سرعت تومور او گسترش می یابد. به همین دلیل این محققان ادعا کرده اند که نمی توانیم به طور صد در صد اطمینان داشته باشیم که امواج موبایل هیچ عارضه ای به دنبال ندارد. از مجموع این مطالعه ها می توان نتیجه گرفت که احتمالی بین تومورهای مغزی و موبایل وجود دارد که هنوز کاملا به اثبات نرسیده است. همچنین این فرضیه ها هنوز کاملا رد نشده اند.
آیا این ادعا درست است که استفاده بیش از حد موبایل می تواند باعث التهاب مغز و تورم عصب شنوایی و ناشنوایی برخی افراد شود؟
هم اکنون دانشمندان در برخی مطالعه ها اظهار کرده اند که استفاده بیش از حد موبایل می تواند باعث کاهش آستانه شنوایی افراد بشود اما این ادعا نیز هنوز به طور کامل اثبات نشده است و تنها با یک مطالعه نمی توانیم به این نتیجه گیری برسیم.
برخی از افراد نسبت به این امواج حساس تر هستند و دچار سندروم حساسیت به امواج می شوند. در این افراد هنگامی که طولانی مدت در مرض این امواج قرار بگیرند نشانه هایی مانند بی خوابی، بی قراری، احساس خستگی و ضعف یا اشکال در تمرکز، حواس پرتی و فراموشی ایجاد می شود.
آیا رابطه ای بین استفاده از موبایل و اختلال در یادگیری و حافظه وجود دارد؟
برخی از مطالعات دانشمندان نشان داده که استفاده از بیش از حد موبایل باعث ایجاد عوارض شناختی می شود؛ امواج موبایل می تواند روی توجه، تمرکز، انجام محاسبه ها و حافظه اثرهای نامطلوبی به جا بگذارد. دانشمندان در یک سری از مطالعه‌هایشان بلافاصله پس از پایان مکالمه تلفنی یک سری انسان با موبایل از آنها تکلیف ریاضی و شناختی درخواست کردند. این مطالعه ها نشان داد کارکرد افراد زمانی که از موبایل استفاده نمی کنند خیلی بیشتر از زمانی است که از موبایل استفاده می‌کنند. این مطالعه نشان داد استفاده طولانی مدت از موبایل می تواند باعث آسیب طولانی مدت به مراکزی مغزی مسوول کارکردهای شناختی شود اما با این حال هنوز این ادعا نیز به طور قطعی اثبات نشده است.
آیا رابطه ای هم بین استفاده از موبایل با بی خوابی وجود دارد؟
برخی دانشمندان طی مطالعات خودشان در طول شب از افرادی که طولانی مدت از موبایل استفاده می کنند نوار مغز برداشتند. نتیجه تحقیقات این گروه از دانشمندان نشان داده است نزدیکی موبایل به فرد یا مکالمه فرد در طول روز به طور طولانی مدت می تواند در کیفیت خواب افراد تاثیر داشته باشد. همچنان برای این ادعا نیز رابطه علل و معلولی مستحکمی وجود ندارد اما از آنجایی که به طور کامل رد نشده است به افراد توصیه می کنیم هنگام خواب گوشی موبایل شان را خاموش کنند یا دور از بدنشان نگه دارند.
در این بین امواج موبایل در کودکان چه اثرهای نامطلوبی می تواند به بار بیاورد؟
کودکان در مقایسه با بزرگسالان به دلیل ضعیف تر بودن جمجمه و پیشرفت و تکثیر نرون های مغزی شان نسبت به امواج موبایل حساس تر و آسیب پذیر تر هستند. برخی مطالعه ها نشان داده است که امواج موبایل می تواند باعث بیش فعالی کودکان شود. دیگر مطالعه های دانشمندان حاکی از این است که استفاده طولانی مدت مادر از موبایل در دوران بارداری می تواند باعث ایجاد تغییرهای رفتاری در جنین شود. هرچند رابطه علت و معلولی آن نیز کاملا به اثبات نرسیده است اما احتمال ایجاد آن نیز قابل انکار نیست به همین دلیل به شدت توصیه می شود به دست کودکان موبایل داده نشود. کودکان در صورت نیاز می توانند از تلفن های قدیمی و سیم‌دار (نه بی سیم) استفاده کنند.
بروز کدام علایم می تواند زنگ خطر برای افرادی باشد که زیاد در مرض امواج موبایل قرار می گیرند؟
نشانه خاصی وجود ندارد اما برخی از افراد نسبت به این امواج حساس تر هستند و دچار سندروم حساسیت به امواج می شوند. این افراد هنگامی که طولانی مدت در مرض این امواج قرار بگیرند نشانه هایی مانند بی خوابی، بی قراری، احساس خستگی و ضعف یا اشکال در تمرکز، حواس پرتی و فراموشی در آنها ایجاد می شود.
شما راهکاری برای کاهش عوارض احتمالی موبایل دارید؟
نخست اینکه افراد تا جایی که می توانند از تلفن های سیم دار قدیمی استفاده کنند. در صورت استفاده از موبایل بهتر است از هندزفری یا هدست یا اسپیکر استفاده شود. موقع خوابیدن موبایل را از بدن دور نگه دارند. در جاهایی که موبایل خوب آنتن دهی دارد صحبت کنند؛ معمولا مکان‌هایی که آنتن دهی موبایل ضعیف است بیشترین اشعه ساطع می شود و شدت امواج بسیار زیاد است. بهتر است در آسانسور و داخل ماشین و فضاهای بسته فلزی از موبایل استفاده نشود زیرا احتمال آسیب رسیدن به مغز زیادتر می شود.همچنین سعی کنند مدت زمان مکالمه شان را بسیار کوتاه کنند؛ بهتر است میزان مکالمه کمتر از 5 دقیقه باشد زیرا امواج الکترومغناطیس هنگام مکالمه باعث گرم شدن گوش می شود. ایجاد گرما نشان دهنده اثر نامطلوب این امواج است. موبایلرا به کمربند نبندند یا در جیب شلوار یا پیراهن شان نگذارند. بسیاری از مطالعه ها نشان داده است، نصب موبایل در قسمت های پایین بدن می تواند روی اسپرم اثر نامطلوب بگذارد. برخی مطالعه ها نیز نشان داده است که نزدیک شدن موبایل به قلب می تواند کارکرد این عضو را دچار مشکل کند به همین دلیل بهتر است افراد هنگام استفاده موبایل را در دست شان بگیرند یا روی میز بگذارند. بهتر است افراد هنگام مکالمه قسمت پایین گوشی را پوشش ندهند تا مشکل آنتن دهی به وجود نیاید.
گاهی اوقات گفته می شود با سمت چپ گوش مکالمه صورت نگیرد آیا این گفته صحت دارد؟
بعضی از مطالعه ها نشان داده است که افراد دست راست نیمکره چپ مغزشان و افراد چپ دست نیمکره راست شان بهتر فعالیت می کند. به همین دلیل مکالمه افراد راست دست با سمت چپ گوششان می تواند روی وضعیت شناختی آنها آسیب وارد کند اما این ادعاها نیز هنوز ثابت نشده است.
گفت و گو : فرزانه صدقی
No tags for this post.