افزایش جمعیت موجب می شود تا مردم نسبت به اموالی که دارند طمع بیشتری داشته باشند و با هدف ازدیاد اراضی خود به اموال دولتی دست اندازی کنند که این مساله به نام زمین خواری یا کوه خواری شناخته می شود که البته چند سال اخیر دریاخواری نیز به آن اضافه شده است.
آمار دقیقی از میزان زمین خواری در کشور وجود ندارد اما در 6 ماه اول سالجاری برای حدود 727 هکتار اراضی تصرف شده پرونده قضایی تشکیل شده است.
برخی کارشناسان معتقدند آمار دقیقی از میزان زمین خواری ها در ایران وجود ندارد، اما هزاران هکتار مشمول زمین خواری شده است.
زمین این گنجینه حیاتی برای زندگی بشر در معرض نابودی به دست همین بشر قرار گرفته است، آگاهی سازی و به صدا درآوردن زنگ خطر این روند بر عهده چه نهادی است، نقش دولت در زمینه کاهش زمین خواری پررنگ تر است یا نقش مردم ؟ نقش فهم و سواد اکولوژیک در مهار فرایندهایی مانند زمین خواری، دریاخواری، کوه خواری و به طور کلی محیط زیست خواری چقدر است؟
در این راستا محمد درویش مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایرنا معتقد است اگر مردم به مطالبات خود در حوزه محیط زیست آگاه باشند یعنی جامعه بر بنیاد دانایی محوری حرکت کند بر همین اساس مردم دانا تصمیمات خردمندانه می گیرند و اجازه هر نوع برداشت غیر قانونی از منابع، تغییر کاربری، زمین خواری، کوه خواری و دریاخواری را نمی دهند.
بنابراین با این گفته درویش نقش مردم در راستای حفظ محیط زیست و عناصر حیاتی مانند خاک، آب و هوا بسیار پررنگ تر است، مصداق این گفته را می توان در کشورهای پیشرفته دید، زمانی که دولتی بخواهد مثلا جاده ای را در مسیری احداث کند که به محیط زیست صدمه وارد می کند مردم با آگاهی کامل از خسارات انجام این کار مانع اجرای آن می شوند.
در ایران هم سازمان های مردم نهاد محیط زیستی زیادی تقریبا بیش از 500 سمن، فعالیت دارند که بسیاری از آنها به وظایف خود عمل می کنند اما باید با قوت و هوشیاری بیشتری به پاسداری از محیط زیست بپردازند، این سازمان ها باید چشم ها و گوش های مردم و سازمان های مرتبط دولتی باشند و بدون هدر دادن زمان نسبت به یک تخلف محیط زیستی مانند زمین خواری عکس العمل نشان دهند.
در این میان آمارهایی از برخی نهادها منتشر شده مبنی بر اینکه هر هفته ٢ تا ٣ هزار گزارش مردمی از تخلفات زمین خواری اعلام می شود، این نشاندهنده این است که سایه شوم زمین خواری به حدی به زندگی مردم نزدیک شده است که خودشان آستین ها را بالا زده اند.
مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره نقش مردم در کاهش محیط زیست خواری گفت: اگر مردم نسبت به ماجرای زمین خواری، کوه خواری و دریاخواری بی تفاوت نباشند و به موقع به نهادهای ذیربط گزارش دهند این اتفاق در این سطح و گستردگی رخ نمی دهد.
وی افزود: اگر آگاهی های لازم به مردم داده شود و بدانند که هر نوع تغییر کاربری اراضی یک خلاف است و این جرم می تواند منجر به تخریب غیر قابل جبران محیط زیستی شود که خودشان دارند در آن زندگی می کنند قطعا مقابل این روند خواهند ایستاد.
وی با تاکید بر اینکه ابزارهای اطلاعاتی خوبی در اختیار مردم قرار گیرد گفت: یعنی اگر که سازمان های متولی منابع طبیعی و محیط زیست کشور از یک شماره 3 رقمی مختص زمین خواری برخوردار باشند که در ذهن مردم باقی بماند قطعا راه حل خوبی برای کاهش این روند در کشور خواهد بود بنابراین دولت این کار را انجام دهد زیرا به نظر می رسد تاثیر زیادی در کاهش نرخ زمین خواری خواهد داشت.
وی ادامه داد: بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری در 17 اسفند سال 93 کمیته های جدیدی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری شکل گرفته که با شدت بیشتری نسبت به گذشته به این پدیده واکنش نشان می دهند.
درویش گفت: بر این اساس هفته گذشته بیش از 300 هکتار زمین که به تصرف متخلفان در آمده بود آزاد سازی شد، در دیگر استان ها هم وضعیت به همین صورت است اما با توجه به حجم زیاد زمین خواری هنوز کار زیادی در پیش است.
وی تاکید کرد: همانطور که مقام معظم رهبری از مردم درخواست کردند در این زمینه به دستگاه ها نمره بدهند و حساسیت داشته باشند نشان از اهمیت موضوع و عزم همگانی بر مقابله با این پدیده که جرم محسوب می شود، وجود دارد.
مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اکنون بیش از 98 درصد نوار ساحلی شمال کشور در تصرف نهادهای دولتی و غیردولتی است در حالی که هیچ جای دنیا اینطور نیست که نشود از ساحل استفاده کرد جز در شمال کشور که این تخلف به طور آشکار انجام می شود که اگر مردم بخواهند و مطالبه گر باشند حتما باید پاسخ مطلوب بگیرند.
وی با تاکید بر آگاهی عموم جامعه اظهار کرد: شرط مهار فرایندهایی مانند زمین خواری، دریاخواری، کوه خواری و به طور کلی محیط زیست خواری افزایش دانایی مردم و آن چیزی که به آن فهم اکولوژیک و سواد محیط زیستی گفته می شود، است.
*** تشکیل پرونده برای 727 هکتار اراضی تصرف شده
همچنین سرهنگ حمید رضا خیلدار فرمانده یگان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: بسیاری از تصرفات غیرقانونی در مناطق حفاظت شده توسط افراد حقیقی که در این مناطق زندگی می کنند و زمین و املاک دارند صورت می گیرد.
وی افزود: در برخی از مناطق حفاظت شده روستاهایی وجود دارد که افرادی در آنها سکونت دارند یا برخی افراد در میان این مناطق زمین و ملک دارند و از آنجا که وسعت مناطق حفاظت شده بسیار زیاد است و تعداد محیط بانان کم، از این رو کنترل کردن آنها بسیار دشوار است.
به گفته وی 17 میلیون هکتار اراضی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است که در این اراضی روستاها و بخش های زیادی وجود دارد که مسکونی هستند.
سرهنگ خیلدار ادامه داد: بر این اساس این افراد در ایام تعطیلات مثلا نوروز اقدام به کاشت نهال یا شخم اراضی اطراف زمین های خود می کنند و با این کار ملک خود را توسعه می دهند که این کاری جز زمین خواری چیز دیگری نیست.
وی گفت: از این رو با سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری تعامل کردیم تا با هدف مقابله با زمین خواری نقشه زمین های همجوار با اراضی دولتی و مناطق حفاظت شده را در اختیار سازمان محیط زیست و یگان حفاظت قرار دهد تا با همکاری دو سازمان مورد بازنگری قرار گیرد تا میزان اراضی افراد حقیقی مستقر در این مناطق مشخص شود و اگر بیشتراز سند اعلام شده باشد رفع تصرف و به دولت بازگردانده می شود.
سرهنگ خیلدار افزود: بر اساس تفاهم نامه امضا شده میان دو سازمان حفاظت محیط زیست و جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کارگروهی تشکیل شد تا در بخش های مختلف زمین خواری و کوه خواری فعالیت کند.
وی گفت: در 6 ماه اول سالجاری برای حدود 727 هکتار از اراضی تصرف شده پرونده تشکیل و برای صدور حکم به مراجع قضایی ارسال شد.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: باید بلافاصله بعد از صدور حکم و آزاد سازی اراضی برای آنها سند مالکیت به نفع دولت صادر شود زیرا اگر برای مدتی به حال خود رها شوند قطعا دوباره به تصرف درخواهند آمد.
وی گفت: در 6 ماه اول سالجاری برای استان آذربایجان شرقی 302 هزار و 906 متر مربع، اردبیل 2 هزار و 120 متر مربع، البرز 3 هزار متر مربع، ایلام 140 هزار متر مربع، تهران 87 هزار و 843 متر مربع، چهارمحال و بختیاری 10 هزار و 407 متر مربع، خراشان شمالی 47 هزار متر مربع ، خوزستان 1 میلیون و 905 هزار متر مربع و زنجان 31 هزار و 383 متر مربع پرنده زمین خواری تهیه و برای صدرو حکم به محاکم قضایی ارسال شده است.
سرهنگ خیلدار افزود: همچنین برای استان سیستان و بلوچستان 14 هزار متر مربع، فارس 2 میلیون و 10 هزار و 765 متر مربع، کردستان 1 میلیون و 680 هزار متر مربع، کرمانشاه 5 هزار و 28 متر مربع، گیلان 152 هزار و 500 متر مربع، لرستان 234 هزار و 383 متر مربع، مازندران 8 هزار و 921 متر مربع، مرکزی 29 هزار و 500 متر مربع، هرمزگان 340 هزار متر مربع، همدان 80 هزار متر مربع و یزد 83 هزار و 100 متر مربع پرونده زمین خواری تهیه شده است.
وی گفت: البته این ارقام بیشتر از این است اما این میزان فقط مربوط به 6 ماه اول سال است و آمار نیمه دوم هنوز جمع بندی نشده است.
*** سازمان محیط زیست از پرداخت هزینه معاف شود
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: یکی از مشکلات سازمان حفاظت محیط زیست در راستای مقابله با زمین خواری و تهیه پرونده برای زمین تصرف شده میزان هزینه ای است که باید تقبل کند، به این معنا که سازمان برای اخذ حکم مرجع قضایی باید هزینه کند که با وضعیت کنونی سازمان محیط زیست و بالا بودن هزینه تاحدودی موجب می شود تا نسبت به برخی زمین خواری ها اقدامی صورت نگیرد.
وی تاکید کرد: اگر قوه قضاییه سازمان محیط زیست را از دادن این هزینه معاف کند موجب می شود تا زمین های تصرفی بیشتری رفع تصرف و آزاد شوند.
سرهنگ خیلدار همچنین به نقش مردم در مقابله با زمین خواری اشاره کرد و گفت: اگر فرهنگ سازی صورت گیرد و اطلاعات بالا رود قطعا دیگر اهالی داخل مناطق حفاظت شده با کاشت نهال و یا شخم زدن زمین آنرا به اراضی خود اضافه نمی کنند.
محیط زیست خواری ممنوع
