مهندس تورج فتحی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس، احداث بی رویه سد و ابنیه های هیدرولیکی در کشور را از مهم ترین دلایل خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها توصیف کرد و گفت: وضعیت دریاچه ها و تالاب های کشور به دلیل سومدیریت منابع آب در دو دهه اخیر، بسیار نامناسب است. پس از وقوع جنگ تحمیلی به دلیل قرار گرفتن در شرایط سازندگی و توسعه، به سمت گسترش پرشتاب ساخت ابنیه های مختلف آبی از جمله سد بر روی رودخانه ها حرکت کردیم و در این زمینه پیشگام بودیم. یکی از افتخارات دوستان وزارت نیرو که آن را کم و بیش اعلام می کنند، این است که ما سومین کشور سدساز دنیا هستیم. در کشوری که میانگین بارندگی آن، یک چهارم میانگین جهانی است، ساخت این همه سد جای سوال دارد.
در حال حاضر بالای 90 درصد دریاچه ها و تالاب های کشور به دلیل عدم رعایت حقابه های طبیعی در بالادست حوضههای آبریز، در معرض نابودی قرار دارند.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست، افزود: تاکنون بیش از 1250 سد در کشور ساخته شده که جای تاسف است. ساخت این همه سد و ابنیه هیدرولیکی، نشان دهنده آن است که به منابع پایین دست آنها کمتر توجه شده است. در بین رودخانه هایی که به یک تالاب یا دریاچه منتهی می شوند، به ندرت رودخانه ای پیدا می کنید که مطالعات حقابه محیط زیست برای آن انجام شده باشد. بعد از آنکه سد به بهره داری رسید، باز هم اندک مواردی یافت می شود که حقابه محیط زیست را رها می کنند. اگر حقابه های محیط زیست رعایت می شد، به طور قطع وضعیت دریاچه های ارومیه، پریشان، نیریز و… به شکل امروزی نبود. اما در حال حاضر می توان گفت که بالای 90 درصد دریاچه ها و تالاب های کشور به دلیل عدم رعایت حقابه های طبیعی در بالادست حوضههای آبریز، در معرض نابودی قرار دارند.
فتحی در پاسخ به این پرسش که شمار دریاچه ها و تالاب های در معرض خطر چقدر است؟ گفت: شما فرض را بر این بگذارید که ما دریاچه یا تالابی نداریم که در معرض خشک شدن یا نابودی نباشد. محدود دریاچه ها و تالاب هایی وجود دارد که به دلیل عدم فعالیت انسانی در بالادست آنها، می توان گفت در شرایط طبیعی قرار دارند ولی تعداد آنها انگشت شمار است. به عنوان مثال دریاچه های تار و هویر، دو دریاچه بسیار کوچک هستند که در ارتفاعات منطقه دماوند واقع شدند و منابع آب مورد نیاز آنها از کوه های اطرافشان تامین می شود. چون در بالادست این دریاچه ها هیچ سد یا ابنیه هیدرولیکی یا فعالیت انسانی مشخصی وجود ندارد، طبیعتا شرایط مطلوبی دارند. اما دریاچه هایی که حوضه آبریز بزرگی دارند و رودخانه های زیادی به آنها منتهی می شود، به دلیل سدسازی های بی رویه، متاسفانه وضعیت خوبی ندارند.
وی، استفاده بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی در مجاورت دریاچه ها و تالاب ها را، باعث شورشدن آنها دانست و خاطرنشان کرد: هر آبخوانی که در مجاورت یک جبهه آب شور قرار گرفته باشد، چه این جبهه آب شور یک حوضچه تالابی و دریاچه ای باشد، چه ساحلی و یا کویری، به صورت بالقوه در معرض خطر شورشدن قرار دارد. به طور طبیعی چون سفره های آب شیرین زیرزمینی، وزن مخصوص کمتری نسبت به آب شور دارند، روی این آب ها قرار می گیرند. این تعادل به صورت طبیعی در هنگام تشکیل سفره آب زیرزمینی ایجاد می شود. بهره برداری بیش از حد از منابع آب شیرین سفره های زیرزمینی، باعث بروز پدیده ای می شود به نام نفوذ آب شور. این نفوذ ممکن است از دریاچه ها و مناطق ساحلی اتفاق بیفتد و یا از مناطق کویری و خشک. این یک پدیده برگشت ناپذیر است و می تواند به شور شدن منابع ارزشمند سفره های آب زیرزمینی بینجامد.
No tags for this post.