باید در همه حوزه های علمی به حد نصاب برسیم
برنامه "گفت‌وگوی علمی" با موضوع علت عملیاتی نشدن پژوهش های علمی و با حضور دکتر یعقوب فتح الهی نوروفیزیولوژیست و معاون علمی و فناوری دانشگاه تربیت مدرس، احمد رضا روشن عضو هیئت علمی موسسه علمی پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی کشور و دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه تهران و دکتر واشقانی معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی روانه آنتن شد.
دکتر یعقوب فتح الهی با اشاره به اهمیت موضوع پژوهش در خصوص عملیاتی نشدن پژوهش های علمی گفت: این موضوع مبتنی بر آمار و ارقام نیست. این نگاه به پژوهش ایران که اساساً به عنوان وظیفه ای دانشگاهی در کرسی های دانشگاه مطرح شده است، نگاه مبنی بر آمار نیست، یعنی این نظر که پژوهش های دانشگاهی در ایران به کاربرد نمی رسند، نگاهی کارشناسانه نیست.
وی افزود: بدنه علمی هر کشوری سه جزء دارد که هر سه در کنار هم و با یک برنامه مناسب و البته با یک حمایت مالی باید کار کند تا بتوانید آثار کارکرد علمی و پژوهشی دانشگاه ها را در زندگی مردم ببینید.
وی در بیان مفهوم کاربرد گفت: منظور این است که ساختار علمی کشوری بتواند شکل زندگی مردم و اشکال مختلف کار را برای آنها به ارمغان بیاورد. برای اینکه این اتفاق بیافتد، باید در حوزه پژوهش یک حد نصابی از تولید دانش را داشته باشید.
فتح الهی نسبت تولید علم به بدنه اقتصاد را مانند نسبت آب به حیات دانست و اظهار داشت: اگر اقتصاد زاینده و پویا بخواهد در جامعه شکل بگیرد، حتما عنصر و مولفه علمی آن باید دانایی و تکنولوژی که در وجود آدم ها رسوب کرده یا به شکل ابزار در اقتصاد به کار می آید، باشد.
معاون علمی و فناوری دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به نسبت آب و حیات بیان داشت: آبی که از یک چشمه برداشت می کنید باید مقدار مشخصی داشته باشد که به اندازه کافی داشته باشید تا کل جریان حیات را زندگی و طراوت دهید. اگر آب به میزان کمی باشد، جریان زندگی نیز ضعیف است ولی اگر به اندازه کافی باشد و از کیفیت خوبی برخوردار باشد، به حیات طراوت می دهد.
وی با طرح این پرسش که در ایران به چه اندازه علم تولید کرده ایم که انتظار داریم، این علم به بدنه اقتصاد طراوت ببخشد، گفت: آیا تاکنون به این موضوع اندیشیده ایم که از نصاب تولید فکر و اندیشه عبور کرده ایم و این انتظار را از بدنه علمی کشور داریم، زیرا موضوع کاربرد علم در بدنه اقتصاد به شرایطی نیاز دارد که در ایران اتفاق نیافتاده است.
این نوروفیزیولوژیست با بیان اینکه اگر بخواهیم به شکل جامع به اقتصاد ایران نگاه کنیم، باید از همه حوزه های علمی از یک حد نصاب عبور کنیم، اظهار داشت: به عنوان مثال اگر بخواهیم در بخش خودرو با تکنولوژی های مرتبط، در اقتصاد ایران و جهان حرفی برای گفتن داشته باشید، باید در حوزه فیزیک، شیمی، مهندسی و ریاضی از حد نصاب دانش عبور کنید.
در ادامه دکتر واشقانی، وظیفه دانشگاه را تولید علم و تبدیل علم به محصول و خدمات مفید برای بهزیستی مردم و شکوفایی اقتصادی دانست و اظهار داشت: ما نمی توانیم پژوهش کاربردی را فدای پژوهش علمی و یا پژوهش علمی را فدای پژوهش کاربردی کنیم، زیرا این دو موضوع تکمیل کننده یکدیگر هستند.
وی ادامه داد: اینکه نتوانستیم متناسب با رشد مقالات علمی کاربری آن را در اقتصاد ببینیم، به دلیل مشکل در ساختار اقتصادی مان است، نه به دلیل مشکل در پژوهش هایمان. اصولا بدون انجام پژوهش های بنیادین و بدون ذخیره و انباشته شدن دانش بومی نمی توانیم پژوهش های کاربردی موفقی داشته باشیم.
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: پژوهش های کاربردی زمانی موفق می شود که صنایع و اقتصادمان پژوهش محور باشد و اگر این اقتصاد بر مبنای معادلات دلالی پیش برود دچار سرخوردگی می شویم.
واشقانی با بیان اینکه نباید تولید مقاله را با تولید علم یکسان دانست، گفت: تولید علم مجموعه عواملی است که یکی از محورهای آن انتشار مقاله است که ضرورت تام دارد. در کنار آن باید به موضوع ثبت اختراع، تولید دانش فنی و بکار بری آن از طریق شرکت های دانش بنیان توجه کنیم.
در ادامه احمد رضا روشن با بیان اینکه همچنان که در دنیای پوشاک و لباس، مد داریم، در دنیای علم نیز مد داریم، عنوان داشت: در کشور یا جهان یک مسئله ای مد می شود و همه بدون نقد یا پرسشی درباره آن، پیگیری می کنند.
وی افزود: وقتی یک زمانی دیدگاه چپ در اقتصاد مسلط بود و بسیاری از روشنفکران به سراغ آن می رفتند یا در سال های اخیر بیشتر افراد دنبال آن می روند. در حوزه علم و آموزش عالی چیزی که الان مد شده است، پژوهش و دانشگاه کارآفرین است که بدون در نظر گرفتن جوانب مختلف آن، همه از این موضوع صحبت می کنند.
عضو هیئت علمی موسسه علمی پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی کشور، تجاری سازی پژوهش در کشور را به نفع کشور ندانست و اظهار داشت: ما اولویت های دیگری داریم. ایده سازی و نظریه پردازی مهمتر از کاربرد بازاری نتایج پژوهش است.
روشن با بیان اینکه هیچ تعریف دقیقی از کاربردی شدن پژوهش ها صورت نگرفته است، گفت: هنوز به صورت دقیق نمی دانیم چند درصد از تحقیقات کاربردی و یا عملیاتی شده اند. اگر تحولات علمی در دنیا را نگاه کنیم، هیچ کدام به بازار فکر نمی کردند و این ایده منجر به جریان های فکری و در نتیجه جریان های اقتصاد عظیمی شده است. بنابراین باید این موضوع را در نظر بگیریم که کاربردی بودن الزاما به این معنی نیست که بتوانیم در بازار از آن پول به دست بیاوریم.
شایان ذکر است، برنامه "گفت‌وگوی علمی" هر شنبه تا چهارشنبه شب ساعت 21 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و فایل صوتی آن برای علاقمندان در تارنمای شبکه موجود است.
No tags for this post.
