ماهواره‌های سنجش از دور چگونه زندگی بشر را متحول کرده‌اند؟
از مهمترين فواید استفاده از داده‌هاي ماهوارهاي در مطالعات پديده‌هاي طبيعي و شناخت كره زمين و معضلات آن، صرفه جويي در وقت و افزايش دقت است.
پيشرفت‌هاي علمي در عصر جديد تحولات گسترده‌اي را در زندگي بشر ايجاد كرده و به زندگي اجتماعي انسان ابعاد نويني بخشيده است. بشر امروز راه خود را به سوي جهان فناوری گشوده و براي تسلط و برتري بر طبيعت و حتي همنوعان خويش، روش‌هاي جديد فني را به خدمت گرفته كه ابداع اين روش‌ها هر يك زمينه ساز مرحله جديدي بوده‌اند.
از مهمترين اختراعات بشر در قرن بيستم هم ماهواره است كه در اثر سال‌ها تلاش به وجود آمده و نقطه اوج پيشرفت فني بشر به حساب می‌آید. امروزه ماهواره‌ها انبوهي از اطلاعات متنوع را در باره سياره زمين در اختيار کارشناسان قرار مي‌دهند که كاربرد اين اطلاعات نيز توسعه زيادي يافته است.
از كاربردهاي عمده ماهواره‌ها در حوزه دفاعی مي‌توان به تامين اطلاعات استراتژيك، ارسال اطلاعات ويژه، استفاده در اطلاعات و عمليات، توسعه آماج‌ها، تك‌هاي استراتژيك، كاربرد در عمليا‌ت‌هاي زميني، دريايي و هوايي، كاربرد در حفظ امنيت ملي و غيره اشاره کرد.
سنجش از دور چیست؟
سنجش از فناوری كسب اطلاعات و تصويربرداري از زمين با استفاده از تجهيزات هوانوردي مثل هواپيما، بالون يا تجهيزات فضايي مثل ماهواره است. به عبارت ديگر سنجش از دور علم و هنر به دست آوردن اطلاعات در مورد هر موضوع تحت بررسي به وسيله ابزاري است كه در تماس فيزيكي با آن نباشد.
سنجش از دور و زمين‌شناسي
شناخت اشكال سطحي زمين، ارزيابي بافت زمين، بررسي گسل‌ها و آتشفشانها، تعيين زاويه و جهت فرورفتگي لايه‌ها، تركيب و ساختار داخلي سنگ‌ها، مشخصات طيفي سنگ‌ها، تهيه نقشه‌هاي زمين‌شناسي و نقشه‌هاي خاك و شيب زمين، كشف معادن و بررسي كاني‌ها، مطالعات ژئوفيزيكي، بررسي زمين‌‌لرزه‌ها و لغزش زمين و غيره از مواردي است كه مي‌تواند با كمك ماهواره‌ها، بررسي و مورد ارزيابي قرار گيرد. با استفاده از سنجش از دور و تصاوير ماهوارهاي مي‌توان نشت مواد نفتي را بر پهنه درياها و اقيانوس‌ها شناسايي و آن‌ها را رديابي کرد.
همچنین با استفاده از داده‌هاي ماهوارهاي مي‌توان مرزهاي بسياري از سازندهاي زمين شناسي را از يكديگر تفكيك كرد، گسل‌ها را مورد مطالعه قرار داد و نقشه‌هاي گوناگون زمين شناسي تهيه كرد. از جمله نقشه‌هاي زمين شناسي گوناگون كه با استفاده از داده هاي ماهوارهاي مي توان تهيه كرد، نقشه گسله‌ها و شكستگي‌ها، نقشه سازندهاي سنگي مختلف، نقشه خاكشناسي و نقشه پتانسيل ذخاير تبخيري سطحي را مي‌توان نام برد. افزون بر اين با توجه به گستره بسيار وسيع زير پوشش هر تصوير ماهوارهاي، چنين تصاويري براي مطالعات كلان منطقه اي براي زمين شناسان بسيار مفيد است.
کاربرد سنجش از دور در کشاورزی و جنگل‌داری
بررسي مواردي همچون طرح‌هاي آبخيزداري، مرتع‌داري، سلامت كشت و شناخت گياهي، پيش‌بيني برداشت محصول در واحد سطح، بررسي نوع محصول، تفكيك اراضي كشاورزي ديمي و آبي، ارزيابي وسعت مزارع به‌منظور اخذ ماليات، تعيين ميزان خسارت به اراضي كشاورزي در شرايط بلاياي طبيعي و مصنوعي و تعيين مقدار تعلق بيمه از طرف بيمه‌گذار، تهيه نقشه‌هاي كشاورزي و غيره كه از طريق تفسير و پردازش تصاوير ماهوارهاي صورت مي‌گيرد، به تحليل‌گران در جهت سرعت و دقت بخشيدن به مطالعات و ارزيابي‌هاي موردنظر، كمك شاياني مي‌كند.
همچنین با استفاده از داده‌هاي ماهوارهاي، بدون‌نياز به مطالعات ميداني گسترده مي‌توان مواردي همچون پيشرفت و پس‌رفت جنگل‌زدايي، تعيين مناطق جنگلي، تهيه نقشه جنگل‌ها و طبقه‌بندي جنگل‌ها از نظر تراكم و نوع درخت‌ها، جنگل‌كاري مصنوعي، آتش‌سوزي جنگل‌ها، تسطيح جنگل‌ها و قطع درختان و غيره را مورد ارزيابي و مطالعات كارشناسي قرار داد.
کاربرد سنجش از دور در نقشه‌برداري
تهيه نقشه‌هاي مختلف موضوعي، كاربري اراضي، پوشش اراضي، قابليت اراضي، شيب، زمين‌شناسي، توپوگرافي، راه‌ها، خاك، باستان‌شناسي و غيره از طريق پردازش تصاوير ماهوارهاي و فتوگرامتري فضايي، قابل حصول است. در ایران هم سازمان نقشه‌برداري كشور و سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح با استفاده از تصاوير و عكس‌هاي ماهوارهاي و عكس‌هاي هوايي، سال‌هاست كه به تهيه نقشه‌هاي مختلف پرداخته‌اند.
کاربرد سنجش از دور در ارزيابي بلاياي طبيعي
مطالعات مربوط به اثرات زلزله و ساير بلاياي طبيعي بر روي زمين، پهنه‌بندي سيل و اولويت‌بندي مناطق درمعرض خطر سيل، آتشفشانها و حركت گدازه‌ها، آتش‌سوزي جنگل‌ها و شهرها و لغزش زمين، از موارد كاربرد داده‌هاي ماهوارهاي با توان تفكيك فضايي متوسط است.
سنجش از دور و مطالعات شهري
روند رشد فيزيكي شهر، طرح‌هاي عمراني شهري، كشف تغييرات شهري، تعيين بافت شهري، مطالعه پوشش سبز و پارك‌هاي شهري، مكان‌يابي جهت انجام پروژه‌هاي جي.آي.اس، ارزيابي آب‌پخشان‌هاي شهري و كانال‌هاي آبي و غيره ازجمله مواردي است كه با كمك تصاوير ماهوارهاي قابل بررسي و ارزيابي است. به‌عنوان مثال بخش جي.آي.اس شهرداري تهران علاوه بر تهيه نقشه تغييرات شهر تهران طي چند سال متوالي، بر روي فضاي سبز شهري نيز مطالعاتي انجام داده است.
کاربرد سنجش از دور در حمل و نقل
ارتباطات جاده‌اي كه از شاخص‌هاي رشد اقتصادي يك كشور به‌حساب مي‌آيند، با استفاده از داده‌هاي ماهوارهاي تا حد زيادي قابل ارزيابي است. خصوصا در مواردي كه نياز به تهيه اطلس راه‌ها و به‌هنگام كردن نقشه راه‌ها باشد، اين امر بارزتر جلوه مي‌كند. درحال حاضر، وزارت راه و ترابري از اين طريق در حال تهيه اطلس راه‌هاي ايران مي‌باشد.
سنجش از دور مي‌تواند ارتباط بين مديران و برنامهريزان شهري و مديران فرودگاه را برقرار نمايد كه در اين راستا مي‌تواند ابزار مفيدي در موارد مختلف باشد.
توسعه راه‌هاي ارتباطي و نياز فرودگاه‌ها، تعيين الگوهاي توسعه و تغييرات محيطي، تعيين عوارض خاص مربوط به فرودگاه، تعيين محل احداث ساختمان‌ها، تراكم و ارتفاع منطقه مسكوني حاشيه فرودگاه، نظارت بر پوشش گياهي (پوشش گياهي كه جاذب پرندگان است)، تناسب مسير توسعه، تهيه نقشه مبناي فرودگاه و به روز رساني نقشه فرودگاه، ارزيابي اثرات فرودگاه بر روي كاربري اراضي و سيستم حمل و نقل اطراف فرودگاه، تصويرسازي نواحي ساخت، جاده و توسعه زمين كه با عمليات فرودگاهي تداخل دارند و كمك به برنامهريزي محيط اطراف فرودگاه، از جمله این موارد هستند.
در کشورهایی مثل آمريكا تكنولوژي‌هاي سنجش از دور براي موفقيت‌هاي نظامي و جاسوسي بسيار مورد توجه بوده و بكار برده می‌شود. سرويس‌هاي نظامي و انجمن جاسوسي، ماهواره‌ها را براي نظارت بر فعاليت‌هاي نظامي بين‌المللي و نظارت بر آماده‌سازي آرايش سربازان به‌كار مي‌برند. بدين منظور آمريكا از تصاوير ماهواره‌هاي در جنگ‌های مختلف جهت تهيه نقشه استفاده بسياري كرده است تا آنجا كه در طول اين جنگ‌ها، ميليون‌ها دلار براي تصاوير ماهواره‌ای خرج كرده است.
No tags for this post.