مطالعات جهانی از افزایش روزافزون این بیماری ها در میان جمعیت سالمند در جوامع مختلف دنیا نشان دارد و گفته می شود در حال حاضر 36 میلیون نفر مبتلا به آلزایمر و 4.3 میلیون نفر مبتلا به پارکینسون در سراسر جهان هستند.
پیش بینی ها حاکی است که با توجه به افزایش جمعیت سالمند در جهان، آمار مبتلایان به آلزایمر تا سال 2050 به 115 میلیون نفر و مبتلایان به پارکینسون به 9 میلیون نفر خواهد رسید.
** آلزایمر
بیماری آلزایمر نوعی اختلال مغزی مزمن پیشرونده و ناتوان کننده است که بر روابط بین فردی و اجتماعی تاثیر نامطلوبی دارد.
میزان بروز آلزایمر به طور هشداردهنده ای در تمام کشورها به ویژه در کشورهای دارای جمعیت سالمند یا رو به سالمندی در حال افزایش است و به عنوان یک دغدغه اجتماعی به شمار می رود.
بر اساس آمار جهانی، در حال حاضر 36 میلیون نفر در جهان مبتلا به آلزایمر هستند و تا سال 2050 این تعداد به 115 میلیون نفر می رسد.
همچنین بیش از نیمی از این جمعیت مبتلا به آلزایمر، از بیماری خود اطلاعی ندارند در نتیجه به دلیل تاخیر در شروع درمان، روند درمان به کندی پیش می رود و نتیجه مطلوبی درپی ندارد.
بر اساس این آمار، در کشورهای صنعتی 20 تا 50 درصد بیماران از تشخیص به موقع بهر ه مند می شوند اما در کشورهای درحال توسعه این مساله حدود 10 درصد بیماران را شامل می شود.
از دست دادن حافظه، دشوار شدن انجام امور زندگی و کارهای روزانه، مشکلات زبانی، سردرگمی زمانی و مکانی، کاهش قوه قضاوت، مشکل در تفکر انتزاعی، قرار دادن اشیاء در جای غلط، تغییر در رفتار و خلق و خو و از دست دادن قوه ابتکار و نوآوری از جمله علائم اولیه آلزایمر است که توجه به آنها می تواند به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند.
علاوه بر این تشخیص به موقع آلزایمر، می تواند بار مالی هزینه های درمانی آن را که بر دوش خانواده ها و نظام سلامت کشور سنگینی می کند، کاهش دهد؛ از این رو، دایر کردن کلینیک های تخصصی تشخیص آلزایمر، آموزش پزشکان و بهبود تبادل اطلاعات میان بخش های مختلف سیستم های بهداشت و درمان ازجمله راهکارهایی است که در این زمینه مطرح می شود.
علت اصلی بروز این بیماری تاکنون به طور دقیق شناخته نشده است اما گفته می شود که عواملی همچون افزایش سن و پیشینه خانوادگی می تواند در این زمینه موثر باشد؛ سن بیشتر افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند، بیشتر از 65 سال است با این حال افرادی هستند که در سنین 40 یا 50 سالگی به این بیماری مبتلا شده اند.
آمار دقیقی از مبتلایان به آلزایمر در ایران وجود ندارد اما بر اساس تخمین های جهانی مبنی بر این که بیش از 400 هزار نفر در هر جامعه به این بیماری مبتلا هستند، می توان گفت که در ایران نیز همین تعداد بیمار مبتلا به آلزایمر وجود دارد.
دکتر محمد تقی جغتایی رئیس انجمن علوم اعصاب ایران در گفت و گو با ایرنا در مورد لزوم توجه به پیشگیری از شیوع بیشتر این بیماری اظهار کرد: جمعیت ایران با شیب تند رو به سالمندی است و از آنجا که افزایش سن یکی از دلایل اصلی آلزایمر به شمار می رود، می توان گفت در صورت نبود برنامه ریزی های کلان برای پیشگیری از این بیماری، در سال های آتی با تعداد زیادی از بیماران مبتلا به آلزایمر مواجه خواهیم بود.
پرهیز غذایی در دوران سالمندی مانند پرهیز از مصرف غذاهای سودا زا مانند عدس، بادمجان، گوشت گاو، گوشت خشک شده، غذا های شور یا نمک سود و غذاهای بلغم زا مانند ماهی، هندوانه و خیار برای پیشگیری از بروز آلزایمر از سوی متخصصان تغذیه توصیه می شود.
همچنین مصرف موادغذایی مانند مغز بادام، فندق، نارگیل، گردو، انجیر خشک و مویز سرخ در برنامه غذایی سالمندان توصیه شده است.
** پارکینسون
بیماری پارکینسون یک بیماری دستگاه عصبی مرکزی است که بیشتر در سالمندان دیده می شود؛ این بیماری هنگامی رخ می دهد که نواحی خاصی از مغز توانایی خود در تولید دوپامین (ناقل عصبی مغز) را از دست می دهند.
به گفته رئیس انجمن علوم اعصاب ایران، پارکینسون از جمله بیماری های مغز و اعصاب در سنین بالای 60سالگی است که بر اساس آمار جهانی از هر 100نفر دارای سن بالای 60سال، یک نفر به آن مبتلا می شوند.
جغتایی اظهار کرد: پارکینسون پس از آلزایمر شایع ترین بیماری سیستم عصبی دوران سالمندی به شمار می آید اما نمی توان گفت که این بیماری مختص سالمندان است چراکه در افراد جوان تر نیز دیده شده است و بر اساس آمار جهانی پنج تا 10درصد مبتلایان به این بیماری کمتر از 55 سال هستند.
بر اساس آمار جهانی، در حال حاضر 4.3 میلیون نفر در جهان به پارکینسون مبتلا هستند که در ادامه این روند تعداد مبتلایان تا 25 سال آینده به 9 میلیون نفر خواهد رسید.
لرزش دست و پا در حالت استراحت، کندی حرکات دست و پا، خشک شدن دست و پا و نداشتن تعادل، قامت خمیده، از بین رفتن حالت چهره، اختلال بلع، آبریزش دهان، ضعیف و بم شدن صدا و در نتیجه آنها افسردگی و عصبی بودن ازجمله علائم و عوارض این بیماری به شمار می رود.
علل بروز پارکینسون نیز مانند آلزایمر همچنان به طور دقیق شناخته شده نیست اما محققان معتقدند که بیماری پارکینسون ممکن است نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد؛ بر این اساس گفته می شود که ژن ها در ارتباط با بروز پارکینسون هستند، اما هنوز به طور قطعی نقش توارث در بروز این بیماری تایید نشده است.
رئیس انجمن علوم اعصاب ایران گفت: در کشورهای پیشرفته به جهت اینکه جمعیت سالمند آنها بسیار زیاد است، از سال های گذشته اقدامات زیرساختی برای پیشگیری از روند روبه رشد آلزایمر و پارکینسون آغاز شده است.
جغتایی افزود: در ایران به جهت آنکه هنوز جمعیت کشور جوان است، این بیماری ها در نظام سلامت کشور چندان مورد توجه نیست اما لازم است دست اندرکاران این حوزه به این مهم توجه داشته باشند که جمعیت ایران روبه سالمندی است و اقدامات پیشگیرانه در مورد بیماری های دوره سالمندی مانند آلزایمر و پارکینسون از هم اکنون باید آغاز شود تا از تحمیل هزینه های سنگین اجتماعی و اقتصادی بر جامعه در آینده جلوگیری شود.
وی به توانایی علوم عصب شناسی و دستاوردهای این علم در این زمینه اشاره کرد و گفت: در این زمینه متخصصان و محققان علوم اعصاب می تواند به کمک برنامه ریزان آیند و آنها را در زمینه بهبود این روند یاری رسانند.