فراز و نشیب های خرید تا صیقل بهترین آینه تلسکوپی منطقه

 طرح رصدخانه ملی ایران در سال 1377 به عنوان نخستین طرح کلان پژوهشی کشور به تصویب شورای پژوهش های علمی کشور رسید و مکان یابی رصدخانه در سال 1379 با اعتباری اندک آغاز شد.

طرح رصدخانه ملی در اواخر سال 1382 به عنوان نخستین طرح کلان علمی کشور به تصویب هیات وزیران رسید و از سال 1385 اجرای آن به پژوهشگاه دانش های بنیادی – وابسته به وزارت علوم – محول شد. با توصیه مقام معظم رهبری در بهار 1388، حمایت از این طرح در دولت به طور جدی دنبال شد و از آن زمان تاکنون، ضمن اتمام مکان یابی رصدخانه، طراحی مقدماتی و مفهومی تلسکوپ انجام شده، بیش از 50 درصد طراحی جزئی انجام شده و 80 درصد جاده رصدخانه تا ارتفاع 3600 متری قله گرگش – محل احداث رصدخانه – قابل بهره برداری شده است.

تاکنون بیش از 30 درصد از این طرح کلان ملی فناوری با حمایت های ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شده است.

دکتر سپهر اربابی، مدیر توسعه طرح رصدخانه ملی ایران در گفتگو با خبرگزاری علم و فرهنگ (سیناپرس)، این آینه از ماده ای به نام شیشه-سرامیک ویژه فعالیت هایی نظیر اندازه گیری های بسیار دقیق ساخته شده است چرا که ماده لازم برای ساخت آینه‌های نجومی باید از شیشه یا جنسی انتخاب شود که به هیچ وجه تحت تاثیر اختلاف دما و گرم و سرد شدن تغییر شکل ندهد

تاکنون بیش از 30 درصد از طرح رصدخانه ملی ایران با حمایت های ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شده است.

وی افزود: درنهایت جنس آن از نوعی شیشه سرامیک با نام تجاری زرودور از کارخانه شوت آلمان که تنها تولید کننده این نوع آینه است انتخاب شد که معمولا از این نوع جنس برای آینه های رصدخانه های بزرگ و ابزارهای اندازه گیری دقیق استفاده شده است و تجربه خوبی از آن در سایر رصدخانه‌های دنیا وجود دارد.

به گفته دکتر اربابی البته در این زمینه دو شرکت سازنده این نوع شیشه ها هم وجود دارند که یکی آمریکایی بود که اصلا به سراغ آنها نرفتیم و دیگری یک شرکت روسی بود که تولیدکننده یک نوع شیشه به نام سیتال بود ولی از نظر کیفیت و اندازه قابل رقابت با کالای ساخت شوت نبود.

وی با بیان اینکه آماده سازی ماده اولیه آینه تلسکوپ برای صیقل حدود یک سال زمان می برد،تصریح کرد: خوشبختانه ماده اولیه شیشه مورد نیاز ما قبلا فرآیند تولید را گذرانده بود اما یکی از دلایل طولانی شدن خرید شیشه از شرکت شازنده آلمانی جزئیات فنی، حقوقی و مالی خیلی زیادی بود که به خصوص در شیوه پرداخت هزینه و خارج کردن آینه از آلمان با آن مواجه بودیم. بنابراین حدود یک سال و نیم زمان برد تا قرارداد خرید ماده اولیه آینه تلسکوپ منعقد شود.

دکتر اربابی با تاکید برای کسب مجوز خروج شیشه از کشور آلمان از بزرگان نجوم کشورهای اروپایی توصیه نامه دریافت شد، خاطرنشان کرد: در نهایت مجوز خروج یک ساله اخذ شد و در این زمان موفق شدیم شیشه را از آلمان خارج کنیم اما پس از انعقاد قرارداد، نظام بانکی آلمان به دلیل تحریم اعلام کرد که نمی توانند پول آینه را دریافت کنند و بلاخره با سختی فراوان هزینه شیشه به دست شرکت سازنده رسانده شد. در نهایت شرکت سازنده ماده اولیه آینه تلسکوپ را به حالت هندسی که ما سفارش داده بودیم تراش دادند و آینه خام به کشور فنلاند برای صیقل ارسال شد.

وی در ادامه به مشکلات انتقال آینه به کشور فنلاند اشاره کرد و گفت: در زمان ارسال دوباره با مشکلاتی مواجه شدیم به طوریکه دریای بالتیک یخ زد و کارگران بندر اعتصاب کردند، در نهایت با تلاش شبانه روزی از طرف ما و آلمانی ها بلاخره آینه 5 سال پیش در چنین روزی به کشور فنلاند منتقل شد.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی قم خاطرنشان کرد: شرکت فنلاندی به مرور حدود 5 سال کار صیقل را آغاز کرد؛ ابتدا برجی ساخت تا بتواند آینه را تست کند و نزدیک به 4 سال آینه زیر دستگاه صابیده شد و حدود یک سال هم تست آینه زمان برد؛ البته به دلیل اندازه گیری های دقیق از سوی کارشناسان طرح ، شرکت صیقل دهنده مجبور شد به دقت ما تن دهد و ابزاری را تهیه کند و سایش مجدد را طبق اندازه گیری های درخواستی مجددا انجام دهد.

به گفته وی از نظر فنی برای کارشناسان طرح رصدخانه ملی ایران شاهکاری بود که آینه را با مشخصات فوق العاده که شاید در بین تمام تلسکوپ های این اندازه نمونه باشد، تهیه کنیم.

مدیر توسعه طرح رصدخانه ملی ایران در ادامه این گفتگو با بیان اینکه برای ساخت آینه ثانویه هنوز به توافق نرسیدیم و در مرحله بررسی و تامین بودجه است،گفت: خوشبختانه طراحی تلسکوپ به اتمام رسیده و آماده ساخت است و به محض اینکه بودجه تامین شود می توان ساخت آن را آغاز کرد.

 

No tags for this post.