دکتر بهزاد دماری در خصوص مصرف بی رویه سموم و آفت کش ها در محصولات کشاورزی به خبرنگار سیناپرس گفت:علی‌رغم روش‌های مختلف کنترل آفات مانند روش های کنترل بیولوژیک ، زراعی و فیزیکی متاسفانه هنوز در اکثر کشورهای جهان استفاده از سموم شیمیایی به عنوان روش غالب در کنترل آفات و افزایش تولیدات کشاورزی مطرح است.
وی تاکید کرد: مصرف سموم و آفت کش ها در کشورهای در حال توسعه 13برابر بیشتر از کشورهای توسعه یافته است و استفاده نادرست این مواد به دلیل ماندگاری بالا علاوه بر عوارض زیست محیطی ، سلامتی افراد مصرف کننده را نیز تهدید می کند.
رئيس گروه تحقیقات مولفه‌های اجتماعی سلامت عنوان کرد: متاسفانه شواهد نشان می‌دهد سموم و آفت کش ها با سرطان‌ها، اختلالات قلبی و عروقی، ناهنجاری‌های مادرزادی ، اختلالات تولید مثلی، عقیمی مردان و زنان و سقط جنین به خصوص در کودکان ،کشاورزان و خانواده آنها ارتباط دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: براساس گزارشات سازمان جهانی بهداشت هر ساله 4/7 میلیون سال عمر به علت بیماری های ناشی از سموم کشاورزی از دست می رود. طبق بررسی های آزمایشگاهی و اپیدمولوژیک وجود ارتباط بین انواع آفت کش ها و بروز انواع سرطان ها نظیر لنف، خون، ریه و پستان و پانکراس وجود دارد. دماری در ادامه افزود: بررسی ها نشان می دهد دراثر کاربرد آفت کش‌ها بروز بیماری لب شکری به میزان 3 برابر ، نقص در اندامهای حرکتی در کشاورزان به میزان 3 الی 4 برابر و برای افرادی که در منزل سمپاشی شده زندگی می کنند 2 برابر بیشتر است.
وی تاکید کرد: تومورهای سیستم عصبی مرکزی از جمله سرطان هایی است که اخیرا شیوع آنها 50 تا 100درصد در سطح جهانی افزایش یافته است.دراین میان استفاده از سموم کشاورزی بی کیفیت سبب آلودگی خاک و حیات جانواران می‌گردد و آبزیان نیز با خطرات جدی زیست محیطی روبه رو هستند .
استادیاردانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این واقعیت که این مشکل جهانی است و ریشه های متعددی در مراحل تولید ،واردات و دسترسی و دانش کشاورزان و نظارت وجود دارد، خاطر نشان کرد: رفع این معضل نیازمند اراده سیاسی مقامات کشور،حاکمیت علم و دانش بر فرآیند مصرف سموم وآفت کش ها و فرهنگ سازی است. در شرایط فعلی مواد قانونی برنامه پنج ساله پنجم ،مصوبات شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و تحرکات اجرایی در سازمان های مسئول نشانه حمایت سیاسی است اما این مهم در ادامه کار نیازمند تداوم این حمایت و رصد پاسخگویی سازمان های ذینفع است.
مصرف سموم و آفت کش ها در کشورهای در حال توسعه 13برابر بیشتر از کشورهای توسعه یافته است
دماری با اشاره به گزارش سازمان بین المللی خواربار و کشاورزی، متوسط خسارت آفات در جهان را 42% خواند و گفت: براساس این گزارش ،مبارزه با سموم وآفت کش ها به عنوان یک ضرورت در بخش کشاورزی محسوب می‌شود. بنابراین امروزه باتوجه به اثرات مخرب سموم شیمیایی بر محیط زیست و تهدید جدی سلامت انسان کاهش مصرف این سموم و آفت کش‌ها تاحد ممکن در اولویت اکثر کشورهای پیشرفته بوده و گسترش روش‌های جایگزین برای کنترل و درمان بیماریهای نباتی مورد توجه ویژه است.با این حال متاسفانه هنوز در اکثر کشورهای جهان استفاده از سموم شیمیایی به عنوان روش غالب در کنترل آفات و افزایش تولیدات کشاورزی مطرح است.
رئيس گروه تحقیقات مولفه‌های اجتماعی سلامت در موسسه ملی تحقیقات سلامت با اشاره به علل مصرف نادرست این سموم،تصریح کرد: 66%سموم مصرفی در ایران از کشورهای چین و هند وارد می شود که قیمت ارزان تر و کیفیت پایین‌تری دارند . همچنین عدم نظارت بر سیستم توزیع سموم به کشاورزان دچار مشکلاتی است . از سوی دیگر نبود و یا کمبود و عدم نظارت دقیق بر کلینیک های گیاه پزشکی و ادارات حفظ نباتات نیز از علل مصرف بی رویه این سموم است.
وی در ادامه تشریح کرد: متاسفانه دستگاه هایی که در مزارع برای سمپاشی از آنها استفاده می شود به لحاظ علمی و فنی قابل توصیه نیستند و آزمایشگاه های کنترل کیفیت و سموم عرضه شده مجهز نیستند.دراین بین نیز ضعف آگاهی کشاورزان از اصول دفع آفات ونبود سیستم حمل و نقل سموم و آفت کش ها در کشور نیز از دیگر علل این مصرف بی رویه است . به نظر می‌‌رسد که با نگاه فرایندی به مصرف سموم و آفت کش‌ها در کشور می توان اقدامات موثری انجام داد مرحله اول فرایند تعیین نیاز کشور به محصولات متنوع است سپس؛ تعیین نیاز به تولید و واردات سموم و آفت کش‌ها ویژه این محصولات ، و به ترتیب نظارت بر تولید و واردات ، ثبت کد سموم وآفت کش ها و ادوات آنها ، توزیع درست ، فروش مناسب وآگاهی کشاورز در مصرف در ادامه فرایند باید مد نظر باشد تا زمانی که محصول به دست خانوارها می رسد .
دماری همچنین در پایان افزود: از سال 93 در راستای اجرای ماده 37 قانون برنامه پنجم اجرای طرحی تحت عنوان پایش باقیمانده سموم کشاورزی و آفت کش ها در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برنامه ریزی شد که در این راستا 7 محصول پر مصرف با همکاری جهاد کشاورزی و سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفت
دستگاه هایی که در مزارع برای سمپاشی از آنها استفاده می شود به لحاظ علمی و فنی قابل توصیه نیستند و آزمایشگاه های کنترل کیفیت و سموم عرضه شده مجهز نیستند.
وی در مورد اسامی این محصولات گفت: در این طرح 4 محصول شامل خیار ، گوجه فرنگی ، سیب درختی و برنج از نظر آفت کش ها و باقیمانده سموم و 3 محصول سیب زمینی، پیاز و کاهو از نظر باقیمانده کودهای شیمیایی شامل نیترات و فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفت که مطابق این بررسی ها 10 درصد از نمونه های مورد آزمایش از نظر باقیمانده سموم کشاورزی بالاتر از حد معمول بوده است.
در همین ارتباط مستند حمایت طلبی از وضعیت مصرف سموم و آفت کش ها در گروه علوم بهداشتی و تغذیه ، فرهنگستان علوم پزشکی ایران تدوین شده است که در آن ساختار هماهنگی نظارت بر فرایند مصرف سموم و آفت کش ها پیشنهاد شده است . سیاست جامعی نیز از طرف شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور تدوین و در نوبت تصویب و ابلاغ ریاست جمهوری است . خلاصه اینکه مصرف منطقی سموم و آفت کش ها در کشاورزی یک شبه اتفاق نمی افتد و نیازمند کار جامع با پایش و دیده بانی فرایند در کل کشور است ، فراموش نکنیم که عوامل زیادی از جمله تحریم ها نیز بر این فرایند موثر بوده است و به همین دلیل ساختار هماهنگی در سطح ملی برای کنترل این مسئله نیاز است .
از دیدگاه پزشکی اجتماعی با اینکه این موضوع مورد توجه قانون گذار بوده است ولی به دلیل کم اطلاعی آحاد مردم هنوز اهمیت این معضل از نظر اقدام همگانی و ملی به حد اشباع نرسیده است ، به عبارت دیگر هنوز مانند معضل کمبود آب یا مصرف انرژی در اولویت جامعه نیست . شاید ایجاد رد پای مشارکت مردم از طریق شوراهای اسلامی شهر و روستا ، سازمان های مردم نهاد فعال در این حوزه و سایر میانجیان مشارکت مردمی موجبات پایداری و تداوم این سیاست در همه دولت ها را فراهم کند و رسیدگی به این مسئله مهم از دولتی به دولت دیگر دچار افت و خیر نشود .
گفت و گو : فرگل غفاری
No tags for this post.