شیوع دیابت در میان افراد، به دلیل عوارض وخیم آن بسیار نگران کننده بوده و از آن جهت که این بیماری ،در گروه بیماریهای خاموش قرار گرفته و مدتها پس از ابتلا بی علامت رو به وخامت می‌گذارد ،آشنایی با عوامل موجد آن وپیشگیری در ارتباط با آن بسیار حائز اهمیت است؛از طرفی شناخت عوامل افزاینده این بیماری در حال حاضر کمک بسیاری به کاهش آمار افراد مبتلا به آن خواهد کرد.
نقش پررنگ تغذیه در ابتلا به دیابت
دکتر سید ضیا الدین مظهری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص نقش رژیم غذایی در ابتلا به دیابت گفت: تغذیه یکی از عوامل مهم در ابتلا یا عدم ابتلا به دیابت است. تغذیه نامتعادل منجر به تغییر در وزن افراد شده و ایجاد چاقی می‌کند. چاقی زمینه ساز بروز دیابت است و متأسفانه دیابت یک بیماری موذی است که در ایران بر طبق آمار پنج تا شش میلیون نفر را مبتلا کرده است ؛این در حالی است که عده زیادی از این افراد از بیماری خود خبر نداشته وبیماری در آنها رو به گسترش است. راه تشخیص بیماری تنها از طریق آزمایش خون ممکن است که بر طبق آن قند ناشتا و قند دو ساعته فرد بررسی می‌شود.در گذشته فرض بر این بود که عدد این تست بین 65 تا 105 نرمال است ولیکن در حال حاضر این عدد باید زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد و افرادیکه از این میزان فراتر باشند، به پیش دیابت مبتلا هستند. اگر این عدد تا 126 میلی گرم باشد می‌توان با تغذیه و فعالیت بدنی و تغییر عادات بد غذایی از گسترش آن جلوگیری کرد و در همین مرحله پیش دیابت آن را کنترل کرد. مبتلا شدن به دیابت در زمانی است که قند خون ناشتا با دوبار کنترل از 127 به بالا باشد و در این حالت لوزالمعده نمی‌تواند عمر طولانی داشته باشد و از کار افتادن گیرنده‌های انسولین و فشار روزمره جلوگیری کند.
افراد در معرض خطر
وی در ادامه افزود: به دلیل خاموش بودن بیماری و رشد و گسترش سریع آن کنترل دقیق بیماری ضرورت دارد. دیابت عوارض اجتناب ناپذیری دارد که همانطور که گفته شد در مراحل اولیه قابل پیشگیری است. این عوارض عبارتند از:تخریب مویگرها و شریانها، از کار افتادگی کلیه ،کم سویی و کوری چشم و بروز حمله های قلبی و مغزی.
لازم به ذکر است که افراد در معرض خطر کسانی هستند که در درجه نخست اضافه وزن دارند و خصوصا این اضافه وزن در ناحیه شکمی است. هرچه قطر شکم بیشتر از 80 سانتیمتر در خانمها و در آقایان بیشتر از 89 سانتیمتر باشد،میزان خطر شدیدتر است. دومین دسته از افراد در معرض خطر کسانی هستند که در سنین بالای 45 سال هستند و در خانواده پدری و یا مادری آنها ژن دیابت وجود دارد. این افراد باید تا حد ممکن از سایر عوامل محیطی موجد دیابت دوری کنند.
استفاده از لب تاپ و کامپیوتر در کودکان و بروز دیابت
نایب رئیس انجمن علمی پیشگیری ودرمان چاقی ایران در پاسخ به این پرسش که مهمترین عامل افزاینده آمار مبتلایان به دیابت چیست عنوان کرد: یکی از اصلی ترین دلایل افزایش آمار دیابت تغییر در منش زندگی افراد و نوع تغذیه است. با پیشرفت تکنولوژی فعالیت بدنی افراد کمتر شده است وهراندازه فاصله ها به دلیل افزایش جمعیت بیشتر می‌شود،افراد برای انجام فعالیتهای اجتماعی اعم از کار و تحصیل فرصت پیاده روی پیدا نکرده و اغلب با وسایل نقلیه تردد می‌کنند.از طرف دیگر مواد غذایی مصرفی که در گذشته سرشار از چربیهای مفید و غلات و میوه جات و سبزیجات بود جای خود را به غذاهای فست فود که سرشار از چربی ،نمک و روغنهای اشباع شده و ترانس هستند داده اند. یکی دیگر از رفتارهای غلطی که پایه گذار بیماریهای گوناگون از جمله دیابت در افراد است کاهش فعالیتهای جسمی است بطوریکه اغلب کودکانی که در گذشته بازیهای پرتحرک داشتند این روزها سرگرم بازی های کامپیوتری هستند و هیچ گونه فعالیت جسمی ندارند.این عادت غلط از بدو زندگی زمینه ساز بروز بیماریهای پر عارضه در آنها می‌شود.علاوه بر این کودکان این روزها با مصرف تنقلات لطمه بزرگی به لحاظ سلامت خورده و متأسفانه مصرف شکلات و شیرینی و سایر تنقلات مضر گاهی به عنوان پاداشی از سوی بزرگترها در نظر گرفته می‌شود،بی آنکه متوجه عوارض نامطلوب آنها بر سلامت کودکان باشند واین درحال است که بردن کودکان به فضاهای باز و پرداختن به فعالیتهای بدنی بهترین تشویق برای آنها است.
یکی از اصلی ترین دلایل افزایش آمار دیابت تغییر در منش زندگی افراد و نوع تغذیه است. با پیشرفت تکنولوژی فعالیت بدنی افراد کمتر شده است
رژیم غذایی افراد دیابتی
دکتر مظهری در خصوص رژیم غذایی مبتلایان به دیابت گفت: اولین توصیه به مبتلایان رعایت نظم در خوردن،خوابیدن وحرکت است. استفاده بهینه از گروههای مختلف هرم غذایی نکته مهم دیگری است که باید در نظر گرفته شود. اگر چه در برنامه غذایی این افراد مصرف میوه درنظر گرفته شده است. لیکن توصیه بر این است که از مقدار معین فراتر نرود زیرا میوه‌ها،گرچه ساکاروز کمی دارند و حتی برخی از آنها قند ندارند،لیکن در افراد مبتلا به دیابت باعث بالا رفتن تری گلیسرید شده و این مسأله باعث افزایش میل به مصرف آبیموه های صنعتی و غیر صنعتی را در آنها افزایش می‌دهد.افراد مبتلا به دیابت باید در چارچوب میزان انرژی خود از گروههای غذایی مصرف کنند. انرژی این افراد باید 50 درصد از منابع کربوهیدراتها که شامل غلات و حبوبات وسبزیجات و میوه‌جات تأمین شود و نه قند و شکر معمولی و بین 15 درصد از گروه پروتئینها خصوصا ماهی و مرغ استفاده کنند و مقدار قابل توجهی از سبزیجات در رژیم این افراد باید گنجانده شود.مصرف شیر لبنیات کم چرب به میزان کافی و تخم مرغ در هفته سه یا چهار عدد در صورتیکه مبتلا به کلسترول نباشند مشکلی ایجاد نمی‌کند.
چاقی مهمترین عامل ابتلا به دیابت
مدیر گروه تغدیه واحد علوم وتحقیقات در انتها افزود: مصرف زیاد منابع قندی علی رقم وجود نداشتن ژن دیابت احتمال ابتلا به دیابت را بالا می‌برد. در این حالت توان تولید انسولین بالا می‌رود وهرچه مقدار انسولین زیادتر شود بدن نسبت به انسولین عکس العمل کمتری نشان می‌دهد و حتی افرادیکه ژن ابتلا را ندارند شرایط محیطی و عدم تحرک و زیاده روی در مصرف قند دیابت را در آنها ایجاد می‌کند.
در مورد نقش تحرک در ابتلا به دیابت باید گفت که اولین نیاز بشر برای زیستن انرژی است که این انرژی از راه مصرف درشت مغزی‌ها،قندها و پروتئین تآمین می‌شود. مجموعه انرژی که فرد نیاز دارد باید بصورتی باشد که تمام ارگانهای بدن کار کنند .اگر فراتر از میزان انرژی مورد نیاز حتی 100 کالری بیشتر مصرف کنیم این میزان بصورت چربی ذخیره می‌شود و می‌تواند ایجاد چاقی کند. این وضعیت نه تنها اندام را تغییر شکل می‌دهد بلکه قادر است بیماریهای گوناگونی بوجود آورد که دیابت تنها یکی از آنها است. پس برای پیشگیری از ابتلا به بیماریها افراد باید از تغذیه‌ای پیروی کنند که سه اصل تنوع ،تعادل و تناسب در آن رعایت شده باشد.
گفتگو: اعظم صفائی
No tags for this post.