سنگهای رخنمون یافته در این زمینگان همگی، دگرگون شده هستند و سن آنها به ۳٫۵۸ تا ۴٫۰۳ میلیون سال می رسد که این قدیمی ترین سنگ دست نخورده زمین است.
این سنگها برای نخستین بار در سال ۱۹۸۹ بررسی شده و به خاطر نزدیکی به رودخانه اکاستا در بخش خاوری رودخانه گریت بیر (Great bear lake)، این نام بر روی آنها نهاده شد. گروه سنگی اکاستا در نزدیکی سکونتگاه قوم تلیچو Thicho قرار دارد.
سنگ مادر این سنگهای دگرگونی در حقیقت یک گرانیت بوده است که دانشمندان توانستند با بکارگیری سن سنجی بلور زیرکن، سن ۴٫۲ میلیارد سال را برای زیرکن ارزیابی کنند. زیرکن یک کانی آذرین است که در سنگهایی مانند گرانیت یافت می شود. این کانی به شدت در برابر دگرگونی‌های دما و فشار بالا مقاوم بوده و تحت شرایط دگرگونی، مانند دیگر کانیها، به تعادل مجدد نمی رسد. بنابراین می توان با ارزیابی سن زیرکن به سن سنگ مادر سنگ دگرگونی شده، پی برد. در حالی که ارزیابی سن توسط دیگر کانیهای سنگ دگرگون شده، به زمان تعادل مجدد یا همان زمان دگرگونی اشاره دارد.
گروه سنگی گنایس اکاستا، نقش مهمی در تاریچه شکلگیری پوسته قارهای زمین دارد. چرا که در جدول زمانی زمین شناسی، شکل گیری این سنگها در زمانی رخ داده است که ما به آن “پیشازیستی یا هادئن” می گوییم. این دوره که از ۴٫۶ تا ۴٫۰ میلیارد سال پیش را در بر می گیرد و ما عملا هیچ اطلاعاتی از این دوره که در حقیقت دوره کودکی زمین محسوب می شود نداریم. چرا که در این دوره هیچ گونه زیستی وجود نداشت و سنگهایی که در آن دوران شکل گرفته‌اند نیز در پی برخورد شخانه‌ها و یا آنگاه در پی فرایندهای زمین ساختی همچون فرورانش، زمین لرزه، دگرگونی سنگها و آتشفشانی در زمان چهار میلیار سال پس از آن دوره، تقریبا از بین رفته اند و دیگر در دسترس نیستند. پوسته زمین در آن دوران آنقدر نامتعادل بود که گفته می شود در این دوره، پس از برخورد یک شخانه بزرگ، ماه از زمین جدا شده و در مدار خود در ورای آسمانها جای گرفت. بنابراین نمی توان چشم داشت که بتوانیم سنگهای زیادی از آن دوران به دست یابیم و یافتن سنگهایی از بخشهای پایانی این دوره هم برای زمین شناسان، غنیمت گرانبهایی به حساب می آید.
البته در سال ۲۰۰۸، نیز سنگهای رخنمون یافته در منطقه‌ای در کبک کانادار( کمربند گرینستون نووگیتوک، در ساحل شرقی هودسون، ۴۰ کیلومتری اینوکجواک-کبک کانادا) نیز برای درستیابی به سن دقیق، مورد ازریابی پرتوسنجی قرار گرفت. سن بدست آمده برابر با ۴٫۲۸ میلیارد سال بود که البته عملا ما نمی دانیم این سن وابسته به خود سنگ است یا سن بدست آمده بازمانده سنگهای مادر پیشین این توده بوده اند. چرا که در گزارش این پژوهش نیامده که آیا از زیرکن یا دیگر کانیهای مقاوم نسبت به دگرگونی بهره برده اند یا خیر.
منبع:علمنا
No tags for this post.