ایستاده است بارها بالای سر یک گیاه در شیب تند یک کوه، کنار یک صخره، از روشنایی صبح تا تاریکی هوا، پیش رویش همیشه خاک بوده و گیاه؛ دانه بوده و بذر. عمرش را برای حفظ و احیای بذرهای مختلف کشورمان گذاشته و با 25 سال سابقه، حالا مسئول سردخانه‌ها و قرنطینه بذرها در بانک ژن منابع طبیعی ایران است.
این اما همه مسئولیتی نیست که محمود امیرخانی برای حفظ گیاهان برعهده داشته است. او سال‌های زیادی از عمرش را برای پیدا کردن و جمع‌آوری بذرها به نقاط مختلف کشورمان سفر کرده است؛ برای رسیدن به بذر، همین بذرهای به ظاهر ساده خطرات زیادی را تحمل کرده و وظیفه‌ای را که به‌عهده داشته انجام داده؛ وظیفه‌ای که کم‌کم به علاقه شخصی تبدیل شده است.
جمع‌آوری بذر کار سختی است؟
در ظاهر کار ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما اصلا ساده نیست. مثلا احتیاج به فیزیک بدنی بالا دارد، یک انسان عادی اگر برای تفریح یا ورزش در هفته یک بار به کوه صعود می‌کند، من به عنوان کارشناس جمع‌آوری بذرها، در طول یک روز باید چهار بار از کوه بالا بروم تا برای حفظ ساختار ژنتیک از همه بذرهای یک منطقه نمونه جمع کنم. در بیشتر ماموریت‌ها، ماشین پایین دامنه کوه می‌ایستد و ما ابزارهایمان را برمی‌داریم و تا ارتفاع زیادی بالا می‌رویم، از بذرها نمونه‌برداری می‌کنیم و بعد دوباره پایین می‌آییم و 100 کیلومتر آن طرف‌تر دوباره از کوه بالا می‌رویم. این کار از شش صبح شروع می‌شود و تا 11 شب ادامه پیدا می‌کند.
چه ابزارهایی با خودتان می‌برید؟
داس‌های مخصوص، قیچی باغبانی، کوله‌پشتی، پاکت برای قراردادن بذر، نردبان قابل حمل آلومینیومی. به جز اینها که ابزار اصلی کار ماست، باید از نظر لباس و کفش هم مجهز باشیم. حتی داروهای مختلف مار و عقرب گزیدگی باید همراهمان باشد چون خیلی وقت‌ها وقتی دستمان را به سمت یک بوته می‌بریم مورد حمله مار یا عقربی که زیر بوته لانه داشته قرار می‌گیریم. باید بتوانیم خودمان را سریعا درمان کنیم چون تا رسیدن به درمانگاه و بیمارستان ساعت‌ها راه است.
به‌جز کوه‌ها و صخره‌های مرتفع، در چه جاهایی دنبال بذر بوده‌اید؟
تقریبا هرجایی که بذرو گیاهی باشد ما حضور پیدا می‌کنیم. حتی در مناطق مین‌گذاری شده. شاید برایتان جالب باشد اما مدتی پیش، یکی از ماموریت‌های من در نقطه صفر مرزی بود. وقتی با همکارم بین بوته‌ها دنبال بذر می‌گشتیم، صدای مرزبان‌ها در آمد که اینجا مین‌گذاری شده است، شما اینجا چه کار می‌کنید؟ ما هم گفتیم که اینجا گیاهی است که ما می‌خواهیم بذرش را داشته باشیم.
بعد از برداشتن بذر دیگر چه وظیفه‌ای دارید؟
باید در هر ماموریت همه نقاط محدوده‌ای را که برای جمع آوری بذر در نظر گرفته‌ایم از نظر شیب،جهت ارتفاع نوع خاک و طول و عرض جغرافیایی ثبت کنیم.
وقتی که بذرها به بانک ژن می‌رسند، چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از جمع‌آوری خالص‌سازی بذرها اهمیت زیادی دارد. خالص‌سازی هم به صورت دستی انجام می‌شود و کار بسیار دشواری است. در نهایت بذرها در سردخانه‌ها نگهداری می‌شوند. یکی از این سردخانه‌ها که اینجا لقب کشتی نوح گیاهان را دارد، جایی است که بذرها را در دمای 18 ـ درجه نگهداری می‌کنیم. این سردخانه جزو حوزه‌های کاری من است و به عنوان مسئول در طول روز چندین بار به این سردخانه تردد می‌کنم. بارها شده که 45 دقیقه متوالی داخل سردخانه ایستاده و کار کرده‌ام ومتوجه گذشت زمان نشده‌ام. حتی یک بار دیدم روی صورتم تار عنکبوت بسته. با خودم گفتم عنکبوت اینجا چطور تار بسته و بعد دیدم از سرما جلوی پلک‌هایم تارهای یخی بسته شده است.
خانواده‌تان چطور با این ماموریت‌ها و شرایط کاری کنار آمده‌اند؟
خوشبختانه همسرم یک‌جورهایی همکار خودم است. قبلا در همین بانک ژن مسئولیت ثبت اطلاعات و شناسنامه این بذرها را به عهده اشت، الان هم در کمیته فنی اصلاح بذر کرج مشغول کار است و با سختی‌های کار من آشناست.
به عنوان یک کارشناس منابع طبیعی، قطعا بیشتر از انسان‌های عادی با بذر و گیاه سروکار داشته‌اید، حستان به این بذرها و گیاهان چیست؟
نه فقط من که همه بچه‌های بانک ژن با عشق کار می‌کنند و نسبت به بذری که در دست می‌گیرند، حس دارند. بذر برای من یک موجود زنده است که حق حیات دارد و برای ادامه حیاتش هرکاری که از دستم بر بیاید، انجام می‌دهم.
منبع:جام جم آنلاین