آسمان سفید رنگ است با ته رنگی که به آبی میل می‌کند! این یعنی به قدری ترکیبات غیرمجاز و مولکول‌های مختلف ناشی از سوخت‌های فسیلی و فعالیت کارخانجات در جو زیاد شده است که به جای رنگ آبی، بخش سفید نور خورشید در آسمان پخش می‌شود. سرمای هوا و وارونگی دمایی این وضع را تشدید می‌کند.
در چنین هوای ناسالمی برخی گروه‌ها بیشتر در خطر هستند. دکتر علیرضا اسلامی‌نژاد، فوق تخصص ریه و استادیار مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی مسیح دانشوری در گفت‌وگو با جام‌جم در مورد افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند به موضوع سن اشاره می‌کند و می‌گوید: افراد در سنین پایین و خیلی بالا، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به خطرات آلودگی هوا دارند. همچنین بانوان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های خاص نیز مستعد ابتلا به عوارض ناشی از آلودگی هوا هستند. مثل کسانی که بیماری‌های مزمن ریوی، قلبی، کبدی دارند یا به دلایل مختلف ناتوان هستند. همین‌طور بیماران مبتلا به سرطان و کسانی که به علت مصرف داروها به نقص سیستم ایمنی دچار هستند بیشتر از آلودگی هوا آسیب می‌بینند.
از دستگاه تصفیه هوا در خانه استفاده کنیم؟
در سال‌های اخیر در فروشگاه‌ها و داروخانه‌های عرضه‌کننده محصولات بهداشتی، انواع دستگاه‌های تصفیه هوا با قابلیت‌ها و قیمت‌های مختلف عرضه می‌شوند. دکتر اسلامی‌نژاد معتقد است اولین توصیه هنگام شدت یافتن آلودگی هوا این است که از منزل خارج نشویم. وی درباره کارایی دستگاه‌های تصفیه هوا می‌گوید: هنوز مقاله علمی ثابت شده‌ای وجود ندارد که با استناد به آن به مردم توصیه کنیم از این گونه دستگاه‌ها استفاده کنند. اما اگر کسی چنین دستگاهی خریده، استفاده از آن ضرری ندارد. ولی توصیه نمی‌کنیم مردم به علت آلودگی هوا از این دستگاه‌ها بخرند. دکتر اسلامی‌نژاد در پاسخ به این که آیا در منزل خودشان از دستگاه تصفیه هوا استفاده می‌کنند یا خیر می‌گوید: این روزها خودم و خانواده‌ام سعی می‌کنیم کمتر در هوای آزاد و آلوده شهر تردد کنیم و پنجره‌ها را محکم بسته‌ایم.
این پزشک فوق‌تخصص ریه در‌خصوص کاربرد دستگاه بخور درکاستن از اثرات خشکی هوا افزود: در روزهایی که هوا آلوده است و هوای اتاق به سبب استفاده از بخاری خیلی خشک شده است، استفاده از بخور می‌تواند مفید باشد. بین بخور سرد و گرم تفاوتی وجود ندارد و در استفاده از بخور فقط هدف این است که هوای اتاق تا حدودی مرطوب شود. حتی استفاده از وسایل ابتدایی مانند قرار دادن یک ظرف آب روی بخاری منزل هم می‌تواند تا حدودی همان اثر را در مرطوب کردن هوای خانه داشته باشد.
ماسک تنفسی و نکات مهم در استفاده
در روزهای آلوده خیلی‌ها را می‌بینیم که در خیابان ماسک به صورت زده‌اند. دکتر اسلامی‌نژاد درباره اهمیت استفاده از ماسک در روزهایی که آلودگی هوا در وضع ناسالم قرار می‌گیرد، می‌گوید: در شرایط ناسالم لازم است از ماسک استفاده کنیم. باید ماسک از نوع فیلتردار باشد و ورودی هوای آن به‌جز از قسمت فیلتردار از جای دیگری نباشد. از این‌رو باید ماسک روی صورت بنشیند و محکم باشد و منفذ ورودی خاصی نداشته باشد. هر ماسکی طول عمر مشخصی دارد که کارخانه تولیدکننده، مدت استفاده از آن را که در حد چند ساعت است روی ماسک درج می‌کند و پس از آن ماسک باید عوض شود. این متخصص ریه با اشاره به شرایط ویژه نگهداری ماسک‌ها تأکید می‌کند: ماسک تنفسی باید در محل خشک نگهداری شود و نباید تا بخورد. بهتر است یک جعبه مقوایی داشته باشیم و زمانی که ماسک را استفاده نمی‌کنیم در آن جعبه قرار دهیم. نباید ماسک را در ظرف پلاستیکی نگه‌داریم. وی در‌خصوص انواع ماسک‌های تنفسی موجود در بازار و چگونگی انتخاب آنها می‌گوید: مثلا ماسک نوع N95 تا 95 درصد از ذرات معلق هوا را جذب می‌کند و ماسک N99 تا 99 درصد این کار را انجام می‌دهد که بالطبع کیفیت و قیمت بالاتری دارد. اما استفاده از همان ماسک N95 نیز با شرایطی که ذکر شد کفایت می‌کند.
کمک‌های اولیه در زمان بروز تنگی نفس
دکتر اسلامی‌نژاد معتقد است مهم‌ترین روش پیشگیری از بروز عوارض آلودگی هوا، نرفتن در هوای آزاد است و تنها روش مؤثر درمان نیز خارج کردن فرد از محیط آلوده است. یعنی هر گاه احساس تنگی نفس کردیم باید سریع خود را به منزل یا هر جای دیگری که ما را از هوای آزاد دور می‌کند، برسانیم و استراحت کنیم. اگر هم دیدیم در فضای آزاد کسی دچار تنگی نفس شدید و ضعف و بی‌حالی شد، چنانچه دسترسی به کپسول اکسیژن وجود داشته باشد، استفاده از کپسول و ماسک اکسیژن توصیه می‌شود و در غیر این صورت باید فرد را به جایی آرام که هوای مناسبی دارد، منتقل کنیم و بیشتر از آن شامل اقدامات اورژانسی می‌شود که باید توسط کادر درمانی انجام شود.
عوارض آلودگی هوا
دکتر اسلامی‌نژاد، عوارض ناشی از آلودگی هوا را در دسته‌بندی‌های مختلف قابل بررسی می‌داند و می‌گوید: آلودگی هوا روی همه سیستم‌های بدن اثر منفی می‌گذارد و صرفا سیستم تنفسی را درگیر نمی‌کند. معمولا سوزش، قرمزی و خشکی چشم‌ها، سوزش قفسه سینه، تنگی نفس، کلافگی و بی‌قراری از شایع‌ترین علائم حاد آلودگی هوا به شمار می‌آیند و بیشتر مردم آن را احساس می‌کنند. اما در بررسی‌های انجام شده اثر منفی و مزمن آلودگی هوا بر سیستم قلبی ـ عروقی و عملکرد غدد مختلف بدن اثبات شده است. بی‌خوابی، تغییر خلق و خو و کاهش سطح توانایی و هوشی افراد از دیگر عوارض آن است. به‌جز اینها، آلودگی هوا موجب ایجاد التهاب مزمن در بدن می‌شود که از طریق آزاد شدن واسطه‌های التهابی در بدن خود را نشان می‌دهد و در طولانی مدت، موجب افزایش حمله‌های قلبی می‌شود.
منبع:جام جم آنلاین