جایزه CMS جایگاه ایران را در سرن ارتقا می دهد
'اسماعیل اسکندری' دانشجوی مقطع دکترای پژوهشگاه دانش های بنیادی ایران روز دوشنبه (۱۶ آذر ماه ۱۳۹۴) موفق به دریافت جایزه بنیاد CMS فیزیک بنیادی از سوی مرکز تحقیقات هسته ای اروپا (سرن) شد.
اسکندری که متولد شیراز است، مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد را در رشته فیزیک-گرایش کیهان شناسی از دانشگاه صنعتی شریف گرفته و هم اکنون در مقطع دکتری در پژوهشکده ذرات و شتابگرهای پژوهشگاه دانش های بنیادی در رشته فیزیک ذرات تجربی مشغول به تحصیل است.
وی در گفت وگو با ایرنا با بیان این که ایران به طور قراردادی با مرکز تحقیقات هسته ای اروپا همکاری می کند، گفت: این گونه جوایز و دیگر فعالیت های علمی- پژوهشی پژوهشکده ذرات و شتابگر های پژوهشگاه دانش های بنیادی در زمینه فیزیک ذرات تجربی که به عنوان تنها مرکز مرتبط ایران با سرن شناخته می شود، در واقع میزان کیفیت پژوهش های علمی فرد و عیار علمی پژوهشکده و پژوهشگاه را نشان می دهد.
سرن (CERN) یا سازمان اروپایی پژوهش های هسته ای بزرگ ترین آزمایشگاه فیزیک ذره ای جهان است که در سال ۱۹۵۴ در بخش شمال شرقی شهر ژنو در کشور سوییس در مجاورت مرز فرانسه ایجاد شد. در حال حاضر20 کشور اروپایی عضو این سازمان هستند. فعالیت اصلی سرن ساخت افزارهای شتابدهنده ذرات و دیگر زیربناها و ابزارهایی است که برای پژوهش های فیزیکی در انرژی های بالا استفاده می شوند. چهار آشکار ساز بزرگِ سرن، حاصل همکاری های بین المللی می باشد که پژوهشکده ذرات و شتابگرها در آشکار ساز سی ام اس (CMS) به طور خاص به فعالیت می پردازد.
اسکندری ادامه داد: اعتبار و اهمیت این جایزه را از این جهت هم می توان سنجید که بهترین دانشگاه ها و موسسه های علمی دنیا مانند دانشگاه های ام آی تی، پرینستون، فلوریدا، ای تی اچ و امپریال کالج که کیفیت کار علمی آنها بر همگان آشکار است، هر سال در صف دریافت این جایزه هستند و تعداد متقاضیان و کیفیت رزومه علمی و پیشنهاد پژوهشی آنها در سطح بسیار بالایی قرار دارد.
وی تصریح کرد: بنابراین، رقابت سختی میان متقاضیان برای کسب این جایزه وجود دارد و از این لحاظ ما کار سختی را در پیش رو داشتیم که به مدد الهی به سرانجام رسید.
عنوان پروژه این محقق ایرانی، «Search for Resonant and Non-Resonant Higgs Pair Production in bbVV∗ Decay Channel through Semi-Letonic Final States» است.
این پروژه به دنبال تولید زوج ذره هیگز که به ۲ کوارک ته و ۲ بوزون پیمانه ای واپاشی است که از طریق حالت هایی که فقط یکی از شاخه های واپاشی به صورت لپتونی باشد، انجام می شود.
وی در توضیح پروژه اش ابتدا به مدل استاندارد اشاره کرد و گفت: 'مدل استاندارد' در حال حاضر بهترین و دقیق ترین نظریه علمی بشر است و این را می توان از میزان تطابق پیش بینی های نظری این مدل با نتایج تجربی به وضوح مشاهده کرد که گاها تا چندین رقم پس از اعشار با هم سازگاری کامل دارند.
اسکندری ادامه داد: این مدل به مطالعه ساختمان جهان می پردازد. دراین مدل ما به دنبال این هستیم که بفهمیم بنیادی ترین ذرات تشکیل دهنده این جهان چه هستند و چگونه با هم ارتباط دارند. برای فهم بهتر از مفهوم بنیادی بودن یک ذره می توان به ذره آشنای اکترون اشاره کرد.
دانشجوی ایرانی برنده جایزه مرکز تحقیقات هسته ای اروپا تصریح کرد: این ذره بنیادی است، یعنی به چیز دیگری تجزیه پذیر نیست و ساختار درونی ندارد. این مدل به دنبال آن است که تمامی ذرات تشکیل دهنده این جهان را که مانند الکترون بنیادی هستند، کشف و بررسی کند و همچنین نحوه ارتباط این ذرات با یکدیگر را که از طریق نیروهای بنیادی طبیعت که ۴ نیروی الکترومغناطیس، هسته ای ضعیف، هسته ای قوی و گرانش می باشد، دریابد. تاکنون ۳ نیروی اول را دانشمندان توانسته اند از طریق مدل استاندارد فرمول بندی کنند ولی جای نیروی گرانشی همچنان در این مدل خالی است.
اسکندری ادامه داد: این مدل مشکلاتی دارد و این مشکلات را می توان با گسترش دادن این مدل به مدل های ماورای مدل استاندارد حل کرد. یکی از این مشکلات این است که طبق شواهدی همه نیروهای طبیعت در لحظات اولیه خلق عالم یکی بوده اند، در حالی که همان طور که گفتم نه تنها نیروی گرانشی را در مدل استاندارد نداریم بلکه ۳ نیروی دیگر هم در این مدل وحدت ندارند.
وی گفت: همچنین ما در این عالم چیزی را کشف کرده ایم که نمی توانیم آن را ببینیم ولی از اثرات گرانشی آن بر اطرافش مطمئن هستیم که وجود دارد و به همین دلیل نامرئی بودنش، به آن 'ماده تاریک' می گویند و مدل استاندارد هیچ توضیحی برای این که این ماده از چه ساخته شده است ندارد. یکی از این مدل های ماورای مدل استاندارد و البته بهترین و امیدوار کننده ترین آنها 'مدل ابر تقارن' است که می تواند همه مشکلات ذکر شده و نیز دیگر ابهامات مدل استاندارد را رفع نماید.
وی اظهار داشت: این مدل با اضافه کردن نوعی تقارن فضا-زمانی جدید به تقارن های مدل استاندارد به معرفی کردن ذرات جدیدی می انجامد که کشف هر یک از ذرات پیش بینی شده توسط این مدل گواهی بر درستی آن و گشوده شدن دریچه ای جدید رو به دنیای علم فیزیک می باشد.
وی افزود: پروژه ای که من برای پایان نامه دکتری خود در حال اتمام آن هستم جستجو برای این مدل 'ابر تقارن' است که به مفهوم جستجو برای کشف یکی از ذرات این مدل می باشد.
اسکندری از تلاش های دکتر سعید پاک طینت عضو هیات علمی پژوهشکده ذرات و شتابگرها به عنوان استاد راهنما، دکتر حسام الدین ارفعی ریاست پژوهشکده، دکتر جواد لاریجانی ریاست پژوهشگاه دانش های بنیادی، دکتر اردلان و دکتر منصوری تشکر و قدردانی کرد.
جایزه فیزیک بنیادی CMS که از سال 2013 اعطا می شود، شامل یک بورس تحقیقاتی و نیز جایزه «شناسایی استعداد خاص سی ام اس» (Special Recognition Awards CMS Fundamental Physics Scholars) می باشد که در سال 2015 این جایزه به اسماعیل اسکندری و محققانی از دانشگاه های هلسینکی فنلاند و دهلی نو هند اعطا شد.
