بسیاری از افراد در فصل زمستان احساس خواب آلودگی می‌کنند اما گونه‌های جانوری اغلب یک گام پیش‌تر رفته و به خواب زمستانی فرو می‌روند.
برای مثال موش‌های زمستان‌خواب در این فصل به زیرزمین فرو می‌روند، خفاش‌ها با پناه بردن به زیر شیروانی یا غارها خواب زمستانی خود را آغاز می‌کنند، خرس‌ها برای خواب زمستانی به لانه‌های خود می‌روند و در واقع تمامی گونه‌های حیوانی از حشرات و دوزیستان گرفته تا پرندگان و میمون‌ها به خواب زمستانی می‌روند که به نظر برای آنها مفید است.
اما در فصل زمستان که هوا سردتر شده و روزها کوتاه‌تر می‌شوند چرا انسان‌ها نمی‌توانند برای طولانی مدت به خواب بروند. اگر این خواب طولانی مفید است چرا انسان‌ها از آن محروم هستند؟ برای درک این موضوع ابتدا بهتر است بدانیم که چرا حیوانات به خواب زمستانی می‌روند.
آشکارترین دلیل برای خواب زمستانی حیوانات محفوظ ماندن از سرماست. خواب زمستانی دوره طولانی حفظ انرژی است. بدن آرام می‌شود و میزان دمای بدن، سوخت و ساز و ضربان قلب کاهش می‌یابد. همچنین از آنجایی که در فصل زمستان پیدا کردن مواد غذایی برای جانوران سخت‌تر است بسیاری از آنها خود را در تابستان تامین کرده و در مدت زمان این خواب زمستانی از ذخایر چربی خود استفاده می‌کنند.
خواب زمستانی در مناطق نیم کره شمالی متداول‌تر است. بیشتر مناطق در نیمکره جنوبی به خط استوا نزدیک‌تر هستند و زمستان‌ها در این نیمکره معتدل‌تر است. هرچند مشاهده می‌شود برخی گونه‌های جانوری در اقلیم‌های گرم هم به خواب زمستانی فرو می‌روند که از آن جمله می‌توان به «لمور کوتوله سیبری» در ماداگاسکار اشاره کرد.
همچنین خواب زمستانی تنها به ماه‌های سرد محدود نمی‌شود. مطالعه انجام شده در سال 2015 روی موش‌های زمستان‌خواب نشان می‌دهد این جانوران حتی پس از به اتمام رسیدن فصل سرما هم به خواب زمستانی خود ادامه می‌دهند. برخی از جانوران در زیرزمین و برای مدت 11 ماه در سال به خواب زمستانی می‌روند.
«کلائودیا بیئبر»، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه دامپزشکی وین گفت: این دوره طولانی مدت غیبت به حساب می‌آید چراکه ماه‌های سرد تنها چهار تا پنج ماه است بنابراین باید دلایل دیگری برای خواب زمستانی وجود داشته باشد.
کارشناسان حیات وحش در مورد موش‌های زمستان‌خواب معتقدند که رفتار درختان «راش» محلی اروپا در خواب زمستانی این جانوران نقش دارد. این درختان دانه‌هایی تولید می‌کنند که منبع تغذیه موش‌های زمستان‌خواب به حساب می‌آیند. در برخی از سال‌ها تولید این دانه‌ها به بیشترین میزان می‌رسد. گاهی اوقات موش‌های زمستان‌خواب این وضعیت را پیش‌بینی می‌کنند و اگر عکس این وضعیت رخ داده و تولید دانه‌ها کاهش پیدا کند، موش‌ها در زیر زمین می‌مانند. البته منابع غذایی دیگری هم برای این جانوران وجود دارد اما موش‌های زمستان‌خواب برای تولید مثل نیاز دارند که دانه‌های بیشتری مصرف کنند. آنها می‌توانند از میوه‌هایی همچون سیب هم تغذیه کنند اما میوه‌ها تنها برای رفع گرسنگی مناسب هستند اما برای تولید مثل کافی نیستند.
«توماس راف» نیز از دانشگاه دامپزشکی وین گفت: تا همین اواخر افراد تصور می‌کردند خواب زمستانی تنها برای حفظ انرژی و دفاعی در مقابل هوای سرد و کمبود غذاست اما اکنون می‌توان اظهار کرد که این رفتار خاص، بیشتر جهت مقابله با حیوانات شکارچی است زیرا شانس بقا در مدت زمان خواب زمستانی نزدیک به 100 درصد است.
با این حال در مورد بدن انسان مشاهده می‌شود که فاقد برخی از این توانمندی‌های کلیدی است. به طور مثال قلب انسان زمانی که خیلی سرد باشد نمی‌تواند عملکرد داشته باشد. همچنین قلب در واکنش به کلسیم منقبض می‌شود و در اثر تجمیع آن در اطراف قلب سکته رخ می‌دهد. اما قلب حیواناتی که به خواب زمستانی می‌روند به هنگام اینکه دمای بدن به یک درجه سانتیگراد برسد همچنان ضربان دارد.
به گزارش ایسنا، به علاوه شاید این پرسش مطرح شود که چرا انسان‌ها فاقد این توانایی هستند؟ سبک زندگی می‌تواند یک عامل کلیدی باشد. انسان‌هایی که در آفریقای استوایی زندگی می‌کنند به ذخایر غذایی دسترسی دارند و در نتیجه لازم نیست برای فرار از این شرایط سخت به خواب زمستانی بروند. همچنین انسان‌ها از شکارچیانی به حساب می‌آیند که می‌توانند با حیوانات بزرگتر از خود هم مقابله کنند.
No tags for this post.