امروزه رسانه‌ها در بعد ملی و بین‌المللی بر زندگی بشر امروز سایه افکنده‌اند. از سوی دیگر، پیام‌های رسانه‌ای چنان در تاروپود حیات فردی و اجتماعی انسان‌ها رخنه کرده‌اند که تولید و مصرف آن‌ها، همچون دیگر کالاها و خدمات موردنیاز بشر، با کمک پیروی از قوانین عام فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انجام می‌شود. صنعت رسانه‌ها بخشی مهم از فعالیت فرهنگی و هنری جوامع به‌ویژه جوامع توسعه‌یافته را به خود اختصاص داده است. تجزیه‌وتحلیل نقش رسانه‌ها در افکار عمومی گامی مهم در شناخت این موضوع است.
دکتر محمد سلطانی فر، رئیس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها معتقد است: رسانه‌ها در کشورهای درحال‌توسعه و ازجمله در کشور ما نقش کاملا متفاوتی در مقایسه با رسانه‌ها در کشورهای توسعه‌یافته ایفا می‌کنند و بنابراین باید با توجه به ویژگی‌ها و مسائل خودش مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد.
علاوه بر این، حسینعلی افخمی، عضو هیات علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، فرهنگ‌سازی در عرصه فرهنگ پژوهش را از ضروریات جامعه دانسته و می‌گوید: این مهم در جامعه به‌طور عام و در رسانه‌ها به‌طور خاص کمتر موردتوجه واقع‌شده است.
از سوی دیگر، نقش رسانه‌های صوتی و تصویری و مطبوعات در جامعه امروز قابل‌انکار نیست. امروزه رسانه‌ها باعث شده‌اند فرهنگ ترافیک در جامعه به‌صورت یک ارزش تلقی شده و برای تک‌تک اعضای جامعه مورداحترام باشد. نقش رسانه‌ها در معرفی محصولات مصرفی، عدم مصرف دخانیات و ورزش کردن بر هیچ فردی پوشیده نیست.
سلطانی فر دراین‌باره می‌گوید: رسانه‌های عمومی به‌خصوص رادیو و تلویزیون و مطبوعات باید در ایجاد انگیزه پژوهش، پژوهش محوری و معرفی پژوهش به‌عنوان کلید دانایی نقش نخست را عهده‌دار باشند. برای این منظور می‌توان برنامه‌هایی را طراحی کرد که حاوی کشفیات علمی جالب و قابل‌استفاده باشند. این برنامه‌ها باید به دو گروه تقسیم‌بندی شوند؛ برنامه‌هایی برای ترویج علم و روحیه تحقیق در بین مردم و دیگر برنامه‌های تخصصی برای طیف داناتر و فرهیخته‌تر جامعه.
وی می‌افزاید: نباید از برنامه‌هایی که به‌صورت مجله، فیلم و لوح فشرده و بازی‌های کامپیوتری برای کودکان و نوجوانان تهیه می‌شوند، غافل بود، چراکه تشویق غیرمستقیم این گروه به پژوهش می‌تواند نیروی انسانی قابل‌توجهی را برای آینده تحقیقات کشور فراهم کند
رسانه‌های عمومی به‌خصوص رادیو و تلویزیون و مطبوعات باید در ایجاد انگیزه پژوهش، پژوهش محوری و معرفی پژوهش به‌عنوان کلید دانایی نقش نخست را عهده‌دار باشند..
به نظر می‌رسد عدم علاقه بسیاری از افراد جامعه به پژوهش به‌ویژه دانشجویان، ناشی از عدم اطلاع دقیق آن‌ها از چگونگی شروع و روند تحقیق باشد. به‌گونه‌ای که حتی خود را از گام‌های اولیه پژوهش، بی‌اطلاع می‌بینند.
افخمی دراین‌باره می‌گوید: سعی در آشناسازی جامعه علمی کشور با روش تحقیق و پژوهش ضروری است. چگونه است که ما بزرگان ورزشی و هنری دنیا و کشور را در برنامه‌های مختلف تلویزیونی و صفحات کامل روزنامه‌ها به جوانان معرفی می‌کنیم، از رنگ مدال‌ها و موفقیت‌ها وزندگی آن‌ها سؤال می‌کنیم و عکس‌های آن‌ها را به‌صورت پوستر در مجلات چاپ می‌کنیم، اما به بزرگان علمی کشورمان توجه نمی‌کنیم.
وی می‌افزاید: فکر می‌کنید مسئولان برنامه‌ساز رسانه‌ها از مصاحبه با قهرمانان ورزشی بیشتر منتفع می‌شوند یا از مصاحبه با فرهیختگان علمی. ازاین‌رو، جا دارد رسانه‌ها مدال‌آوران المپیادی، نفرات اول کنکور، استادان نمونه، صاحبان کتاب‌های سال، مجریان طرح‌های پژوهشی برتر، برگزیدگان جشنواره‌های خوارزمی و رازی را با تأمل بیشتری معرفی کنند.
بنا به گفته این استاد دانشگاه، در تألیف کتب درسی به‌خصوص در مقطع دبیرستان به مقوله پژوهش و پژوهش محوری باید با دقت بیشتری توجه شود. ما به توسعه تحقیق و دانش دست پیدا نمی‌کنیم، مگر این‌که انسان توسعه‌یافته و توسعه‌خواه داشته باشیم. پژوهش توسعه‌طلبی هم فرهنگ خاص خود را نیاز دارد که در ترویج آن باید تلاش کرد.
گزارش: هانیه حقیقی
No tags for this post.