توافق بزرگ در پاریس
سال‌های طولانی است که کشورهای جهان، هرسال دریکی از کشورهای سیاره زمین جمع می‌شوند تا به توافقی جامع و قابل‌قبول همگان برای مقابله‌ای جهانی با گرمایش زمین دست پیدا کنند. آخرین باری که این تلاشی به نتیجه رسید سال 1997 و در کیوتو ژاپن بود. توافق کیوتو اگرچه به امضای بسیاری از کشورها رسید اما در عمل تجربه‌ای ناموفق بود. دولت وقت آمریکا که به رهبری کلینتون-ال گور نقشی کلیدی در تصویب آن داشت از ترس رد این توافق هرگز آن را به کنگره نفرستاد و کشورهایی مانند کانادا و چین یا آن را امضا نکردند و یا به‌سرعت از آن خارج شدند.
از آن زمان تاکنون تلاش‌ها هر بار با شکست مواجه بوده است. آخرین بار در کپنهاگ بود که امیدها به درجه بالایی رسید اما درنهایت هیچ توافقی حاصل نشد. بعد از شکست نشست لیما در سال گذشته همه نگاه‌ها به پاریس دوخته‌شده بود.
پاریس تنها چند هفته بعد از حملات تروریستی میزبان رهبران سیاستمداران، دانشمندان و فعالان زیست‌محیطی شد و پس از دو هفته بحث و بررسی سرانجام در آخرین ساعات روز شنبه به‌وقت محلی، تقریبا همه کشورهای عضو متن پیش‌نویس توافق را پذیرفتند.
خلاصه‌ترین بیان این توافق این است که کشورهای جهان به‌صورت الزام‌آور و داوطلبانه برنامه‌هایی را به اجرا خواهند گذاشت که درنهایت دمای میانگین زمین بیش از 2 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا نکند. البته در این سند تاکید شده است که باید تلاش‌ها برای هدف جاه‌طلبانه یک و نیم درجه باشد اما مرز نهایی و قانونی توافق دو درجه افزایش نسبت به دوران پیش از صنعتی است. این اتفاقی است که امشب در پاریس همه کشورها و عمده سران کشورها آن را جشن گرفته‌اند اما باوجوداین نگرانی‌های جدی نیز درباره کافی نبودن این متن وجود دارد.
به گزارش نیویورک‌تایمز در آخرین ساعات روز شنبه و پس از هفته‌ها بحث و مذاکره، وزیر خارجه فرانسه متن نهایی پیش‌نویس را برای نمایندگان 195 کشور جهان قرائت کرد و از مخالفان خواست تا مخالفت خود را اعلام کنند. پس‌ازآنکه هیچ نماینده‌ای با طرح مخالفت نکرد این پیش‌نویس به‌عنوان توافق 195 کشور جهان اعلام و معرفی شد.
این توافق اما نتوانست نظر مساعد همه دانشمندان و البته برخی از کشورهایی که درخطر بیشتر قرار دارند را جلب کند اما درنهایت گامی ابتدایی و مهم برای ساختن تلاش‌های بیشتر بر پایه آن ارزیابی می‌شود. مسیری که درنهایت می‌تواند به تلاش کشورهای برای حرکت به‌سوی سوخت‌های بدون آلایندگی دی‌اکسید کربن و مقابله با روندهایی منجر شود که سیاره زمین را غیرقابل زیست می‌کند.
این توافق پیش از آنکه نهایی شود لازم است از تصویب سیستم‌های قانون‌گذاری کشورهای امضاکننده پیش‌نویس عبور کند و بنابراین می‌توان انتظار داشت راهی طولانی و دشوار تا پیش از عملیاتی شدن آن در پیش باشد.
بان کی مون ،دبیر کل سازمان ملل متحد درباره این توافق گفته است این بهترین توافقی است که می‌توان به آن دست یافت و ما هیچ نقشه جایگزین و طرح اضطراری در صورت شکست این توافق در اختیار نداریم.
اما این گفته‌ها باعث نشده است تا همه از نتیجه این توافق راضی باشند.
نمایندگان برخی از کشورهای توسعه‌یافته نگرانی‌هایی را درباره اجرایی کردن آن ابراز کرده‌اند کشورهای فقیرتر تلاش می‌کنند تا کشورهای توسعه‌یافته را وادار به قبول کمک سالانه 100 میلیارد دلاری به کشورهای درحال‌توسعه برای اجرایی کردن اهداف مبارزه با گرمایش زمین در این توافق کنند. اما در متن نهایی این عدد تنها به‌عنوان مقدمه مورداشاره قرارگرفته است و هیچ ضرورت حقوقی برای تأمین آن ذکر نشده است.
در این طرح درعین‌حال تاکید شده است که کشورهای امضاکننده هر 5 سال یک‌بار باید گردهم جمع شوند تا با مرور دست آوردهای خود نقشه‌ها و طرح‌های مؤثرتر و سخت‌گیرانه‌تری را موردبحث قرار دهند. همچنین این توافق همه کشورهای را ملزم کرده است تا از سیستم یکسانی برای گزارش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود استفاده کنند اگرچه به کشورهای درحال‌توسعه این فرصت را داده است تا زمانی که بتوانند چنین سیستمی را برقرار کنند جزییات کمتری از انتشار گازهای گلخانه‌ای را منتشر کنند.
باوجود همه نگرانی‌ها و مخالفت‌ها درنهایت باید پذیرفت این بهترین اتفاقی است که در سال‌های اخیر درزمینه اجماعی بین‌المللی برای مبارزه با گرمایش زمین رخ‌داده است. اگرچه باید دید راه تصویب و اجرایی شدن این توافق در پایتخت‌ها چطور سپری می‌شود. یکی از معضلاتی که می‌تواند بر اجرای جهانی آن تأثیر بگذارد کنگره ایالات‌متحده است که با توجه به اکثریت جمهوری خواهان در آن احتمال بالایی وجود دارد که این توافق در آن به دام بیفتد.
از سوی دیگر حجم زیادی از مذاکرات و مکانیسم‌های اجرایی باید توسعه یابد تا کشورها را ملزم به اجرای چنین توافقی کند.
امشب در پاریس، وقت جشن گرفتن این توافق است اما از فردا کار دشواری برای اجرایی کردن همین توافق نه‌چندان سخت‌گیرانه آغاز خواهد شد.
No tags for this post.
