در آستانه هفته پژوهش با حمید گورابی، رییس پژوهشگاه رویان گفت و گوئی انجام دادیم.
چرا انجام پژوهش و تحقیق در کشور از اهمیت خیلی بالایی برخوردار است؟ آیا تاکنون به امر پژوهش در ایران بها داده شده است؟
پژوهش یکی از اساسی ترین چیزهایی است که پس از انقلاب به ویژه در یکی دو دهه اخیر به آن توجه زیادی شده است زیرا امروزه اغلب کشورهای پیشرفته با متکی بودن پژوهش و نوآوری هایی خودشان در یک موضوع علمی خاص نسبت به سایر کشورها برجسته شده اند. این کشورها توانسته اند با تسلط کامل به این علوم و تولید فناوری نو و محصولی جدید حاکمیت خودشان را تحمیل سایر کشورهای دنیا کنند. قاعدتا اگر کشوری به نیروهای علمی خودش متکی باشد و تا مرحله کاربردی شدن تحقیقاتش را پیگیری و حمایت کند می تواند حرف زیادی برای گفتن داشته باشد و به لحاظ اقتصادی وضعیت مناسبی پیدا کند. یک کشور پیشرو می‌تواند محصول تولیدی اش را ابتدا مورد استفاده مردمش قرار دهد و مابقی کالاهایش را صادر کند. همچنین اگر نیازی به محصول سایر کشورها دارد می تواند با صادر کردن محصول های پژوهشی‌اش( نه منابع زیرزمینی و تجدید ناپذیر) کشور را اداره و مایحتاجش را فراهم کند. به نظر می رسد اگر ما بتوانیم در عرصه پژوهش نسبت به هدف گذاری های جمهوری اسلامی قوی تر عمل کنیم بتوانیم در بسیاری از زمینه ها خود کفا شویم. همچنین در زمینه هایی که خود کفا نیز نیستیم می توانیم با درآمد حاصل از تحقیقات و پژوهش نیازهای کشورمان را تامین کنیم.
هم اکنون وضعیت پژوهش ایران را نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه ای و جهان چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا توانسته ایم تاکنون به جایگاه
هوش ذاتی ایرانیان و داشتن جوانان مستعد برتری بسیار بالایی کشور ما نسبت به سایر کشورهایی پیشرفته غربی است( چه برسد به کشورهای منطقه)؛ مهمترین خصوصیتی که باید توجه زیادی به آن کنیم. متاسفانه گاهی جوانان مستعد ما مهاجرت کرده و به کشورهای دیگر می روند و این استعداد و هوش ذاتی شان را در خدمت پیشرفت سایر کشورها قرار می دهند. ما باید خودمان برای کشورمان هدف گذاری کنیم و حداکثر استفاده را از این نیروهای مستعد و با هوش کشور ببریم. قاعدتا اگر اینگونه عمل کنیم نسبت به بسیاری از کشورها سرآمد خواهیم بود. مسلما با سرمایه گذاری در این خصوص می توانیم گام های بزرگتری هم در این راه برداریم.
هم اکنون برای انجام تحقیقات و کارهای پژوهشی چه چالش ها و مشکل هایی پیش روی پژوهشگران کشورمان است؟
پژوهشگران حتما برای انجام کارهای تحقیقاتی شان نیازمند بستر مناسب هستند. هر ایرانی با هوش تحصیلکرده و فارغ التحصیل از دانشگاه ها می تواند به صورت بالقوه پژوهشگر بشود و در یک بخش صنعتی کاری را انجام بدهد یا فعالیتی در یک کار پژوهشی داشته باشد. همچنین می تواند در مدل خوب صنعت در کنار پژوهش، پژوهش در کنار صنعت(صنعت به مفهوم عام) به عنوان فرد صنعتگری شناخته شود و در کنار کارش به تحقیق و پژوهش نیز بپردازد و خدمات بخش صنعت نیز همواره مورد پشتیبانی امور پژوهشی قرار گیرد بنابراین پژوهشگر می تواند در یک بستر خوب حرکت های مناسبی را انجام بدهد و آنچه در ذهنش به عنوان نوآوری(طرح) است را دنباله گیری و پیگیری کند و به نتیجه دلخواهش برسد. پژوهشگران تنها در صورت وجود این بستر می توانند اوج بگیرند اما اگر این بستر به لحاظ بودجه، امکانات، دستگاه ها و تجهیزات و…. ناقص باشد، یک پژوهشگر به سختی می تواند حرکت کند بنابراین ممکن است در بعضی اوقات نا امید و به بخش‌های خدماتی و عادی متصل شود. هم اکنون اغلب پژوهشگران ما با وجود مشکل های مالی کشور از نظر تجهیزات و امکانات در اختیار قرار گرفته شان با کاستی روبرو هستند از اینرو مسوولان کشور باید سعی کنند در این بحث سرمایه گذاری بیشتری نسبت به سایر بخش ها داشته باشند تا زیر ساخت مناسبی در کشور ایجاد شود. قاعدتا باید وضعیت زندگی پژوهشگران ما در حد مناسبی باشد تا دغدغه انجام کار در چند پست مختلف را نداشته باشند؛ این افراد باید تمام فکر و ذهنشان روی موضوع تحقیقاتی‌شان باشد. ما هم اکنون شاهد پژوهشگرانی هستیم که حتی در منزل نیز دائما در حال مطالعه و انجام کارهای تحقیقاتی‌شان هستند زیرا کار یک پژوهشگر نسبت به افراد فعال در بخش خدماتی یا صنعتی متفاوت است. اغلب این افراد وقتی به خانه باز می گردند به کار و زندگی خود می پردازند. ساعت تفریح و استراحت دارند اما ذهن یک پژوهشگر مدام باید درگیر موضوع تحقیقاتی اش باشد بنابراین شایسته است کار این افراد به نحو شایسته ای مورد توجه قرار گیرد.
پژوهش یکی از اساسی ترین چیزهایی است که پس از انقلاب به ویژه در یکی دو دهه اخیر به آن توجه زیادی شده است زیرا امروزه اغلب کشورهای پیشرفته با متکی بودن پژوهش و نوآوری هایی خودشان در یک موضوع علمی خاص نسبت به سایر کشورها برجسته شده اند.
با وجود تمام این مشکل ها آینده پژوهش در ایران چگونه است؟
قاعدتا ما به افق نگاه می کنیم؛ افقی که تحریم ها برداشته شود و وضعیت اقتصادی کشورمان مناسب ترشود. وقتی چنین وضعیتی رخ دهد ما می توانیم ضمن سرمایه گذاری زیادتر در بخش پژوهش، امکانات بیشتری را فراهم کنیم. به امید خدا با برداشته شدن تحریم ها و بهبود وضعیت اقتصادی در وهله اول فروش منابع تجدید ناپذیر مان صورت خواهد گرفت. قاعدتا در این شرایط ما نباید به فکر واردات هرچیزی باشیم و ارز فراوانی از کشور خارج کنیم. ما باید سعی کنیم خیلی محدود نیازهای لازم و اولیه کشورمان را وارد کنیم و مابقی درآمدهایمان را به امر پژوهش و دستگاه ها و تجهیزات مورد نیاز این بخش اختصاص دهیم. این پژوهش ها باید هدف گذاری شوند و ماموریت هایی به پژوهشگران، پژوهشگاه ها، مراکز دانشگاهی و پژوهشی سپرده شود. پس از اتمام این هدف ها و طرح، ماموریت های بعدی انجام شود. این پژوهش ها باید محصول محور و مورد استفاده جامعه باشند. ما امیدواریم وضعیت پژوهشی کشورمان در آینده نزدیک خیلی بهتر از اکنون باشد. ما در بحران های سال های گذشته در این زمینه به خوبی عمل کردیم .به نظر می رسد ما بتوانیم در یک شرایط خوب هم با داشتن مدیریت کارآمد به همان خوبی عمل کنیم. لازم نیست همیشه کشورمان تحریم باشد تا دست به زانوی خودمان بگذاریم و بلند بشویم. ما می توانیم در شرایط خوب بعد از تحریم هم به همان نحو عمل کنیم و در دوران خوب و خوشی هم باز دست مان را روی زانو خودمان بگیریم و بلند شویم.
گفت و گو : فرزانه صدقی
No tags for this post.