زنی که از ابتدای تولد از توانایی ادراک درد برخوردار نبود، توانست برای نخستین بار دردی را حس کند. او به لطف استفاده از نوعی دارو که معمولاً برای موارد مصرف بیش از اندازه موادمخدر تجویز می‌شود توانست درد را برای نخستین بار تجربه کند. این یافته میتواند در آینده برای کاهش دردهای مزمن نظیر درد ناشی از آرتروز بکار رود.
در جهان، فقط تعداد انگشت شماری انسان وجود دارند از که همان بدو تولد، توانایی احساس درد را ندارند. این افراد در طی دوره نوزادی و کودکی معمولاً با انبوهی از مشکلات روبرو هستند. برای نمونه، نوزدانی که دچار این اختلال ژنتیکی نادر هستند ممکن است انگشتان دست و پا و لب‌های خود را آن قدر بجوند که خون از آن جاری شود. همچنین کودکان دارای این عارضه ژنتیکی نیز ممکن است در معرض آسیب ناشی از برخورد با انواع اجسام تیز و برنده اطراف خود باشند.
در جهان، فقط تعداد انگشت شماری انسان وجود دارند از که همان بدو تولد، به خاطر نوعی اختلال ژنتیکی نادر، توانایی احساس درد را ندارند.
این اختلال به خاطر یک جهش ژنتیکی بسیار نادر روی دهد. این جهش ژنتیکی سبب می‌شود که تعداد کانال‌های یونی انتقال دهنده سدیم در مسیرهای عصبی حسی کاهش یابد. این کانال‌ها در اصطلاح فیزیولوژیک Nav1.7 نام دارند. سلول‌های عصبی بدون این کانال‌ها قادر به انتقال پیغام درد نیستند.
پس از شناسایی دلیل ایجاد این اختلال ژنتیکی، تیم‌های مختلف پژوهشی به فکرمتوقف کردن فعالیت کردن این گیرنده‌ها به منظور کاهش درد در افراد معمولی دارای درد مزمن افتادند و انواع گوناگونی از داروها را طراحی کردند. با این وجود فقط تعداد اندکی از این داروها توانست میزان درد مزمن را در افراد کاهش دهد.
اما به تازگی گروهی از پژوهشگران یافته‌های خود را در زمینه این اختلال ژنتیکی نادر و راهکاری برای مقابله با آن منتشر کردند. این تیم به سرپرستی جان وود (استاد دانشگاه کالج لندن) به بررسی موش‌هایی پرداختند که به ساختار ژنتیکی آنها دستکاری شده بود و از نظر تعداد کانال‌های Nav1.7 محدودیت داشتند. این حیوانات قادر به ادراک درد نبودند و هیچ واکنشی به قرارگیری دم خود در معرض گرما یا سرمای شدید نشان نمی‌دادند.
بررسی دقیق‌تر نشان داد که در بدن این موش‌ها، بیان ژن مربوط به پپتید مواد مخدر به شدت افزایش یافته بود. گفتنی است این ماده نوعی ضددرد طبیعی است که توسط بدن ساخته می‌شود. در واقع عدم احساس درد احتمالا به خاطر تولید بیش از اندازه این ماده بود.
اگر این احتمال درست باشد، در این صورت ماده‌ای که بتواند فعالیت پپتید مواد مخدر را کاهش دهد میتواند روند اختلال را معکوس کند. این پژوهشگران به همین دلیل به موش‌های دارای اختلال ژنتیکی عدم درک درد، ماده دارویی «نالوکسون» (naloxone) دادند. این دارو برای متوقف کردن فعالیت گیرنده‌های مربوط به مواد مخدر استفاده می‌شود. در حال حاضر این دارو برای کسانی که مرفین یا هروئین را بیش از اندازه مصرف کرده‌اند تجویز می‌شود. جالب اینجا بود که پس از مصرف این دارو توسط این موش‌ها، دوباره توانایی احساس درد در آنها ایجاد شد.
ماده دارویی «نالوکسون» (naloxone) میتواند برای درمان افراد دارای عارضه ژنتیکی عدم ادراک درد به کار رود.
افزون بر این، آزمایش این شیوه بر روی افرادی که دارای اختلال ژنتیکی عدم حس درد بودند نیز مثبت بود. وقتی زنی 39 ساله که هرگز در زندگی خود دردی را حس نکرده بود داروی نالوکسون دریافت کرد، توانست برای نخستین بار درد ناشی از لیزر داغ را بر روی بدن خود حس کند. این خانم امیدوار است که این شیوه درمانی بتواند برای درمان کودکانی که دارای این اختلال ژنتیکی هستند به کار رود.
این پژوهش امیدها برای شناخت بهتر درد و نیز درمان دردهای مزمن را افزایش می‌دهد.
البته کاربرد گسترده این ماده دارویی برای درمان این اختلال ژنتیکی با محدودیت‌هایی روبروست و اصلی‌ترین دلیل آن نیز عوارض جانبی ناشی از مصرف آن است. افزون بر این، شناسایی این سازوکار درد و عدم احساس آن میتواند برای درمان برخی دردهای مزمن نیز سودمند باشد.
این پژوهش در نشریه Nature Communications منتشر شده است.
No tags for this post.