محیط آموزشی نیز به عنوان یکی از مهم ترین پایگاه های اجتماعی می تواند با بهره گیری از طنز تحولات مثبتی را شاهد باشد، منوط به این که معلمان شوخ طبع، ابعاد مختلف استفاده از این پدیده را به درستی بدانند.

برای طنز تعاریف متفاوتی وجود دارد. تعریفی که برخی از محققان برجسته علوم ارتباطات از این مقوله دارند عبارت است از این که «طنز، حاصل رفتارهای کلامی و غیرکلامی آگاهانه است که سبب بروز پاسخ مثبت مانند خنده و شادی در شخص دریافت کننده آن می شود». کارکردهای این پدیده لطیف انسانی، حوزه های متفاوتی از زندگی ما انسان ها را در بر می گیرد که حوزه آموزش نیز یکی از مهم ترین این حوزه ها است.

در همین رابطه محققی از «مدیریت پژوهش های راهبردی شورای عالی آموزش و پرورش» کشورمان در مقاله ای تحقیقی-مروری، کاربرد طنز آموزشی را در فرایند یاددهی-یادگیری به خصوص برای یادگیرندگان زبان دوم مورد بررسی قرار داده است.

در این مقاله جالب که در فصل نامه «تعلیم و تربیت» سال 30 شماره 4 به چاپ رسیده، دکتر علی ضیایی مهر موضوع کاربرد طنز در آموزش و تاثیرات استفاده از این مقوله را در کلاس های درس از دیدگاه های مثبت و منفی مورد ارزیابی قرار داده است.

اثرات مثبت: بررسی های انجام شده در مقاله فوق الذکر نشان می دهد که به طور کلی اثرات مثبت طنز در کلاس را می توان در سه حوزه دسته بندی کرد: 1) تاثیر بر یادگیری و حفظ مطلب 2) تاثیر بر جو کلاس و ارتباط بین معلم و فراگیر 3) تاثیر بر نگرش و تصور یا برداشت دانش آموزان.

نتایج مطالعات بررسی شده در این مقاله نشان می دهد که طنز تاثیر مثبتی بر میزان یادگیری و بازآوری محتوای تدریس می گذارد.

محققین معتقدند که با استفاده از طنز مناسب، می توان اثرات مثبتی بر جو کلاس گذاشت. طنز می تواند کیفیت رابطه دانش آموز و معلم را بهبود بخشیده و استرس و اضطراب را کاهش دهد و ضمنا به ایجاد محیط لذت بخش تر کمک نماید. همچنین استفاده از طنز می تواند موجب کنترل و تسلط بهتر مدرس به محیط کلاس شود. تحقیقات نشان می دهند دانش آموزانی که به خنده رو بودن تشویق می شوند اغلب کمتر رفتارهای اختلال آمیز از خود نشان می دهند. هنگامی که فراگیران تصور می کنند معلمان آن ها خنده رو و شوخ طبع هستند، تمایل بیشتری به دوست داشتن و اعتماد به آن ها از خود نشان می دهند.

طنز محبوبیت و قابل اعتماد بودن معلمان را بالا می برد، فضایی مثبت و تفاهم آمیز در روابط معلم و دانش آموز به وجود می آورد و کلاس درس را به مکانی مناسب تر برای یادگیری تبدیل می کند. برخی محققین معتقدند معلمان باید همانند طبیبان، اعتماد دانش آموز را به دست آورند تا روابط معناداری برای آموزش موفقیت آمیز داشته باشند.

 

محیط آموزشی به عنوان یکی از مهم ترین پایگاه های اجتماعی می تواند با بهره گیری از طنز تحولات مثبتی را شاهد باشد، منوط به این که معلمان شوخ طبع، ابعاد مختلف استفاده از این پدیده را به درستی بدانند.

اثرات منفی:در سوی دیگر قضیه، مواردی وجود دارند که کاربرد آن ها می تواند اثرات مفید طنز را از بین برده و نتایج معکوسی به بار آورد.

بررسی های ضیایی مهر نشان می دهد که اظهارات نژادپرستانه، خصمانه یا مرتبط با امور جنسی، حتی اگر برای برخی خنده دار باشد، پیامدهای منفی در فضای درس و یادگیری به همراه خواهند داشت. بنا بر این در محیط کلاس بایستی از تمسخر و شوخی های قومی، نژادی و جنسیتی با مضامین منفی جدا خودداری کرد.

استفاده بیش از حد از طنز در محیط آموزش سبب می شود که یاددهنده به جای ارائه مطلب و یاددهی، به سرگرمی و تفریح بپردازد. از این دیدگاه، معلم مربوطه ممکن است به جای یک معلم حرفه ای، تصویری از یک دلقک را در ذهن دانش آموزان به وجود آورده و سبب از دست رفتن حرمت و ارزش خود نزد دانش آموزان شود.

محققین معتقدند طنز نباید به قیمت جریحه دار کردن احساسات دانش آموزان تمام شود. به علاوه اگر طنز مورد استفاده با موضوع درسی در حال ارائه مرتبط نباشد، ممکن است زمان ارزشمند کلاس به هدر رفته و مدیریت کلاس تضعیف گردد.

در کل، بیشتر یافته های بررسی شده در این مطالعه نشان می دهند که طنز قابلیت زیادی در آماده سازی محیط آموزشی برای یاددهی-یادگیری دارد. هر چند، همان گونه که برخی از محققین اظهار نموده اند، این «شمشیر دولبه» نیازمند توجه ویژه در به کارگیری است. طنز، در صورت به کارگیری بجا و با در نظر گرفتن اموری نظیر موارد ذکرشده در این مقاله، می تواند فرصت های ارزشمندی برای یاددهی و یادگیری در اختیار معلمان و فراگیران، چه برای آموزش زبان دوم و چه برای سایر دروس قرار دهد.

 

No tags for this post.