توفان «ال نینو» شاید وقتی دیگر!

به گفته کارشناسان زمستان امسال در مقایسه با سال‌های گذشته یک تفاوت عمده دارد که موجب می‌شود زمستان بی‌سابقه‌ای را تجربه کنیم. تاکنون 21 دسته از چهار یا پنج گونه توفان گرمسیری در نیمکره شمالی در سال 2015 میلادی تشکیل‌شده است که در مقایسه با 18 توفان سال گذشته، یک رکورد به‌حساب می‌آید. الگوهای آب‌وهوایی با این ویژگی فقط سال 1980 میلادی تکرار شده بود.

قوی‌ترین ال‌نینو که در اقیانوس آرام و به دلیل گردش امواج میانی روی تمام زمین شکل‌ می‌گیرد، اواخر سال 1197 تا اوایل 1998 ثبت‌شده است که پیش‌بینی می‌شود از نظر شدت با پدیده‌ای که امسال در راه است برابری می‌کند. وقوع پدیده ال‌نینو در همین سال، به افزایش شیوع بیماری همه‌گیر و ویرانگر مالاریا را در سراسر منطقه آفریقا ازجمله شمال شرقی کنیا منجر شد. الگوهای آب‌وهوایی بین‌المللی نشان می‌دهد قدرت پدیده ال‌نینو به‌احتمال‌زیاد تا پایان سال میلادی جاری رفته‌رفته تقویت خواهد شد. بر اساس گزارش واشنگتن‌پست، مجموعه‌ای از چهار یا پنج گونه توفان‌هایی که در راه است، شدیدترین توفان‌ها و کولاک‌ها را تشکیل خواهند داد. گرم شدن کره زمین نیز به‌طور مستقیم در شدت این توفان‌ها اثرگذار است. دمای اقیانوس‌ها در نیمکره شمالی در مقایسه با میانگین کل 4/1 درجه سانتی‌گراد افزایش‌یافته است.

بر اساس پیش‌بینی اداره ملی اقیانوس‌شناسی و هواشناسی آمریکا، پدیده ال‌نینو که اکنون در حال شکل‌گیری است، از سال 1950 (زمان پیدایش ال‌نینو) شدیدتر است

بر اساس پیش‌بینی اداره ملی اقیانوس‌شناسی و هواشناسی آمریکا، پدیده ال‌نینو که اکنون در حال شکل‌گیری است، از سال 1950 (زمان پیدایش ال‌نینو) شدیدتر است. این پدیده را قدرتمندترین چرخه آب‌وهوایی 50 سال گذشته می‌دانند که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌ تحت عنوان «نوسانات جنوبی» از آن نام‌برده می‌شود. ال‌نینو درواقع مخفف ElNino Southern Oscillation است.

سازمان هواشناسی استرالیا اعلام کرد الگوهای هواشناسی نشان می‌دهد پدیده ال‌نینو در اواخر سال جاری میلادی یا به عبارتی آبان و آذر به اوج خود می‌رسد اما به‌سرعت و طی سه ماه بعد فروکش خواهد کرد. بر اساس پیش‌بینی این سازمان پدیده ال‌نینو به بالا آمدن سطح آب دریاها طی ماه‌های آینده و ایجاد موج‌های بزرگ منجر شده و جریانات دریایی بزرگی را به راه می‌اندازد که حتی به سواحل آمریکای جنوبی خواهد رسید. مایک هالپرت معاون مرکز پیش‌بینی آب‌وهوای آمریکا معتقد است که ال‌نینو قوی‌تر از همیشه در راه است و تأثیرات عظیمی بر شرایط دمایی زمستان امسال در سراسر جهان خواهد داشت. نمودارهای دمایی حاکی از آن است که در فصل سرما شاهد جریان‌های برفی خواهیم بود. با این حال، فرکانس، تعداد و شدت این سوانح طبیعی را نمی‌توان در زمان‌بندی فصلی تعیین کرد.

طبق آخرین گزارش سازمان جهانی پیش‌بینی آب‌وهوا، وابسته به سازمان ملل متحد، اختلاف دو درجه‌ای در دمای سطح دریا در آب‌های اقیانوس هند و اقیانوس آرام نسبت به میزان متوسط، حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی آب‌وهوایی را در سراسر خاورمیانه ایجاد خواهد کرد. باوجود این‌که پدیده ال‌نینو برای آمادگی حداکثری جهت مقابله با اثرات آن موردتوجه محققان و سازمان‌های ذیربط کشورها قرارگرفته است، اما از زمان مطرح‌شدن ال‌نینو، در ایران نظرات و دیدگاه‌های متفاوت و گاه متناقض بین محققان و مسئولان به‌خصوص از سوی سازمان هواشناسی کشور را به دنبال داشته است. درحالی‌که معصومه ابتكار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از بروز سیلاب و توفان در ایران به دلیل وقوع پدیده ال‌نینو خبر داده است و هلال‌احمر و مدیریت بحران هم برای مقابله با خسارات احتمالی ناشی از ال‌نینو آماده‌باش اعلام كرده‌اند، دكتر مجتبی ذوالجودی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی وزارت علوم معتقد است: ال‌نینو كه در اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد تأثیر مستقیم روی اقلیم ایران ندارد و به‌طور غیرمستقیم ممكن است روی برخی شاخص‌ها مانند بارندگی اثر بگذارد؛ اما این‌که بگوییم ایران تحت تأثیر ال‌نینو قرار می‌گیرد، حرف درستی نیست.

همچنین مجید آزادی مدیر گروه پژوهشی و هواشناسی دینامیک و هم‌دیدی پژوهشکده هواشناسی و علوم جوی گفت: ال‌نینو گاهی موجب افزایش بارش و گاهی نیز منجر به کاهش بارش می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان درباره تأثیر ال‌نینو بر بارش با قطعیت سخن گفت. به گفته آزادی با این حال تجربه رخ دادن ال‌نینو نشان داده است هرگاه این پدیده بروز پیداکرده، بارش‌ها نیز افزایش پیداکرده است. او همچنین تأکید دارد که با این حال نمی‌توان ال‌نینو را به‌تنهایی دلیلی بر افزایش بارش‌ها در کشور دانست. طبق آمار سال آبی 94-93، بارندگی کاهش چشمگیری داشت. در این سال 4/201 میلی‌متر بارندگی ثبت‌شده است. این در حالی است که سال گذشته 2/219 میلی‌متر باران بارید.

به گفته رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی بارندگی در سال آبی 94-93 نسبت به سال قبل 8 درصد و در قیاس با چند دهه اخیر 16 درصد کاهش داشته است. بر اساس اعلام مرکز ملی اقیانوس‌شناسی آمریکا NOAA در تاریخ 9 جولای 2015، احتمال وقوع پدیده بزرگ‌مقیاس ال‌نینو در طی زمستان نیمکره شمالی 16- 2015 به بیش از 90 درصد افزایش‌یافته است. یکی از دیگر سازمان‌هایی که به دنبال پیش‌بینی جهانی توفان ال‌نینو به زیرمجموعه خود هشدار جدی داده است، وزارت نیرو است، به‌طوری‌که وزیر نیرو برای آمادگی صنعت برق کشور با آثار پدیده ال‌نینو نامه‌ای به معاون برق و انرژی خود نوشت. حتی معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور پس از نامه وزیر نیرو عنوان کرد: پس از صدور نامه وزیر نیرو درباره هشدار در زمینه بروز «ال‌نینو» مراتب لازم برای آمادگی‌ها به استان‌ها و 14 کارگروه وزارتخانه‌ها ابلاغ شد.

ممکن است ال‌نینو فقط بر نوسانات جوی مناطق دیگر تأثیر گذاشته و موجب بارش باران در مناطق مختلف شود.

وی ادامه داد: همچنین با رویکرد مقابله در برابر این حادثه با ابلاغ بخشنامه که دارای 22 پیوست است تمهیداتی لحاظ می‌شود تا کانال‌ها و رودخانه‌ها رصد شود تا اگر لایروبی نیاز داشتند این کار انجام شود، همچنین، هرگونه توان پاسخگویی برای مقابله با بروز «ال‌نینو» در نظر گرفته خواهد شد. درعین‌حال داوود پرهیزگار رئیس سازمان هواشناسی کشور نیز درباره وقوع پدیده ال‌نینو در ایران معتقد است: اخیرا در رسانه‌ها مباحث زیادی در خصوص ورود این پدیده به کشور مطرح‌شده است درحالی‌که این پدیده در اقیانوس آرام قرار دارد و فقط ممکن است بر نوسانات جوی مناطق دیگر تأثیر گذاشته و موجب بارش باران در مناطق مختلف شود. وی درباره تأثیرگذاری این پدیده در کشور افزود: انتظار داریم تا نیمه ابتدایی زمستان بارش باران و برف در مقایسه با نیمه دوم زمستان افزایش پیدا کند و در نیمه دوم زمستان به سبب افزایش دما شاهد بارش باران در مقاطعی خواهیم بود و بارش برف کمتری پیش‌بینی می‌شود.

همچنین «سیدمحمدجعفر ناظم السادات» استاد بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز ضمن تعریف پدیده ال‌نینو به‌عنوان رخداد گرم شدن آب‌های نزدیک ساحل تا نزدیکی اقیانوس آرام و ایجاد ناهنجاری در اقیانوس، شناسایی فرایند ذخیره انرژی اقیانوس هند، آرام و اطلس را با توجه به موقعیت بارشی که برای کشور ما ایجاد می‌کنند، اساسی دانست. وی با بیان این‌که بسیاری از شرایط آب‌وهوایی در کشور قابل پیش‌بینی است، به ‌احتمال وقوع پدیده ال‌نینو در کشور ایران در طول پاییز و زمستان امسال اشاره کرد و افزود: این پدیده در برخی کشورها سبب خشکسالی می‌شود، اما خوشبختانه در کشور ما پدیده بارش را به دنبال دارد و وقوع این پدیده فرصتی مناسب در زمینه مدیریت صحیح بارش، کنترل سیلاب و ذخیره آب‌های سطحی برای استان فارس به وجود می‌آورد.

شاید جالب‌ترین اظهارنظر درباره توفان ال‌نینو، نظرات مطرح‌شده از سوی استاد ایرانی مرکز سیاست محیط‌زیست دانشگاه سلطنتی لندن باشد که اخیرا از سوی اتحادیه علوم زمین اروپا به‌عنوان یکی از چهار دانشمند جوان برجسته در علوم زمین در سال 2015 معرفی شده است. کاوه مدنی در گفتگو با روزنامه ایران و در پاسخ به سؤالی درباره اینک ه برخی منابع اعلام کرده‌اند در «ال‌نینو» سرمای سختی خواهیم داشت، گفت: چرا باید با مطرح کردن چنین موضوعاتی رعب و وحشت ایجاد کرد. اساسا ضرورتی ندارد این اطلاعات را به مردم بدهیم. فقط یک دلیل وجود دارد؛ مسئولان دستگاه‌های مرتبط آماده پاسخگویی نیستند و می‌خواهند به مردم بگویند اگر مشکلی اتفاق افتاد، نگویید که ما نگفته‌ایم.

وی درباره چگونگی برخورد کشورهای دیگر با ال‌نینو ادامه داد: در کشورهای این اطلاعات را به مردم نمی‌دهند، اطلاعات را برای دستگاه‌ها جمع‌آوری می‌کنند. همین هفته پیش یک جلسه در کالیفرنیا بود که در آن به این نتیجه رسیده بودند ال‌نینو جدی است. سؤال اساسی آن‌ها این بود که چطور از آن بهره‌برداری کنیم؟ به اینجا رسیدند که اگر در این مناطق بارندگی اتفاق افتاد از آن برای تغذیه آبخوان‌ها استفاده کنیم. بر اساس آنچه تاکنون از نظر میزان بارش‌ها در ایران رخ‌داده است، شاید بتوان گفت ال‌نینو بر آب‌وهوای ایران اثر گذاشته است اما درباره صحت‌وسقم آن باید محققان و نهادهای مرتبط نظر بدهند اما به‌هرحال ضرورت داشتن آمادگی همیشگی در برابر حوادث و پدیده‌های طبیعی انکارناپذیر است و مسئولان کشور باید نسبت به آن حساس باشند.

 

 

No tags for this post.