ابتکار: از دست دادن زمان به معنای شرایط سخت تر برای تالاب انزلی است
سینا پرس : به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، معصومه ابتکار در جلسه بررسی و هماهنگی اقدامات احیای تالاب انزلی با تاکید بر لزوم ایجاد توازن میان شیب سرعت تخریب، فرسایش و رسوب گذاری تالاب و شیب اثرگذاری اقدامات احیا و نجات تالاب، تصریح کرد: مهمترین وظیفه ستاد احیا ، نظارت بر این بخش برای دستیابی به بهترین نتیجه و اثربخشی مثبت پروژه ها و آغاز اقدامات اجرایی در استان از سوی دستگاه های مرتبط است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: تنها هدف، احیاء و نجات تالاب انزلی از طریق حل چالش های موجود است و همراهی دولت و پروژه های پایلوت انجام شده با همکاری ﺁﮊﺍﻧﺲ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﮊﺍﭘﻦ ( جایکا ) از جمله فرصت های موجود برای رسیدن به این هدف است.
وی تاکید کرد: عمق سنجی دقیق برای دریافت نقشه مطمئن از وضعیت تالاب انزلی یکی از مهمترین ضروریات است.
همچنین 'مسعود باقرزاده کریمی' معاون امور تالاب های دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به پروژه های مختلف اجرا شده و در حال اجرا در تالاب بین المللی انزلی و میزان نتایج کسب شده از این پروژه ها، گفت: جاده سازی در ارتفاعات بالا و برداشت بسیار زیاد رسوبات در این مناطق، چرای بی رویه دام در پوشش های مرتعی و از بین رفتن آنها، دامداری غیر استاندارد و برداشت انسانی از پوشش های جنگلی، گسترش ناپایدار اراضی کشاورزی در جلگه و بهره برداری بی رویه از تالاب برای کشاورزی و در نهایت کاهش سطح آب دریای خزر در ساحل بخشی از چالش های موجود در حوضه آبریز تالاب انزلی است.
باقرزاده کریمی با نمایش قوت ها، ضعف ها و نقاط بینابین قوت و ضعف همچون گردشگری در حوزه تالاب انزلی، اظهار کرد: مراکز علمی و پژوهشی موثر و سطح علمی بالا در منطقه، توجه ویژه سازمان های بین المللی حاضر در منطقه به موضوع احیای تالاب های بین المللی، علاقه و فعالیت جامعه بومی و سمن های محیط زیستی منطقه برای احیای تالاب انزلی از جمله نقاط قوت در این حوزه است.
وی مشکلات تالاب را به چهار بخش عمده تقسیم کرد و افزود: آلاینده های مختلف از جمله فاضلاب ها، پساب ها و پسماندها، به خشکی گراییدن تالاب بر اثر عوامل پرکننده تالاب همچون رسوبات و کاهش سطح آب دریای خزر که منجر به بر هم خوردن تعادل آب میان تالاب و دریا شده است، کنارگذر تالاب انزلی، شفاف نبودن مرز و حریم تالاب، مهمترین چالش ها و مشکلات تالاب انزلی است.
*** جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و تثبیت رسوب از جمله راهکارهای مهم احیای تالاب انزلی
معاون امور تالاب های دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست جلوگیری از تغییر کاربری در بالادست، احیای مناطق تخریب شده و تثبیت رسوب را راهکارهای رفع خشکی تالاب برشمرد و تاکید کرد: اصلاح رویکردها کاری بسیار دشوار است.
باقرزاده کریمی اشاره ای هم به پروژه مشترک ایران و ژاپن برای احیای تالاب انزلی داشت و اضافه کرد: این پروژه که سال 1381 آغاز شد، در شش محور، شش برنامه مدیریتی مختلف را در دستور کار قرار داد که فاز اول آن بیشتر بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست بود ولی در فاز دو، سازمان حفاظت محیط زیست بیشتر در نقش تسهیلگر، پیگیر و ناظر به انجام وظیفه پرداخت.
وی ادامه داد: یکی از راهکارهای مهم برای احیای تالاب، ساماندهی مشاغل بومی به گونه ای است که علاوه بر حفظ و تامین معیشت مردم، از آسیب به تالاب جلوگیری شود.
معاون امور تالاب های دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست منابع اعتباری برای حفظ و احیای تالاب بین المللی انزلی را در سه دسته ملی، استانی و جایکا تعریف کرد و افزود: پروژه هایی همچون پروژه های تعریف شده با جایکا بیشتر بر محور پروژه های پایلوت برای اصلاح رویه های نادرست و ساختار سازی است.
بنابراین گزارش، 'قربانعلی محمدپور' مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان نیز ضمن ارائه گزارشی از روند تخصیص اعتبارات و مشکلات موجود، گفت: با تشکیل کارگروه استانی احیا و نجات تالاب بین المللی انزلی، پروژه تالاب در هفت محور از جمله عملیات نقشه برداری، ریشه کنی نیزارها، لایروبی محدوده، احداث ایستگاه پمپاژ، تدوین و عملیات اجرایی آغاز شده است.
محمدپور با اشاره به هماهنگی فرابخشی میان دستگاه های مسئول در استان، اظهار کرد: هماهنگی و عزم ایجاد شده در سطح ملی و میان دستگاه های استانی فرصتی بسیار مناسب برای احیاء و نجات تالاب انزلی است.
وی افزود: پروژه های مطالعات احیای رودخانه های زرجوب و گوهر رود نیز با همکاری متخصصان دانشگاهی با هدف رفع چالش های مختلف این دو رودخانه از جمله ایجاد مانع برای ورود فاضلاب به رودخانه ها و افزایش قدرت خودپالایی رودخانه ها، همچنین استقرار سیستم پایش مستمر رودخانه ها در حال انجام است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان توضیحاتی نیز در خصوص طرح ارائه شده توسط جایکا برای مرکز دفن زباله سراوان و معضل رشد بی رویه گیاه غیربومی سنبل آبی ارائه داد.
*** تقلیل کمی و کیفی شیرابه در محل دفن زباله سراوان در دستور کار طرح حفاظت از تالاب انزلی
'توموئو آئوکی' مشاور ارشد تیم کارشناسی جایکا نیز با ارائه گزارشی از روند پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی در فاز اول و دوم، گفت: در طرح جامع پیشنهادی برای حفاظت از تالاب انزلی، بخش های مختلفی همچون طرح مدیریت آبخیز، طرح مدیریت فاضلاب، طرح مدیریت پسماند جامد، طرح مدیریت اکولوژیک تالاب، طرح آموزش زیست محیطی و طرح نهادی تعریف شده است.
آئوکی تهیه دستورالعمل پایش برای مدیریت تطبیقی تالاب انزلی، طرح منطقه بندی تالاب انزلی، طرح آموزش زیست محیطی با استفاده از مراکز آموزش های زیست محیطی تالاب انزلی و طرح اجرایی اکوتوریسم تالاب انزلی را برخی از خروجی های موفق اجرای فاز اول پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی برشمرد.
مشاور ارشد تیم کارشناسی جایکا ایجاد مدیریت جامع تالاب برای تالاب انزلی، دخیل کردن تاثیرگذار ذینفعان را یکی از اهداف مهم پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی اعلام کرد و افزود: برای دستیابی به اهداف تعریف شده؛ مطالعه فراگیر اکوسیستم، پایش کیفی آب و کیفیت رسوب در تالاب انزلی و حوضه آبخیز آن، پایش محیط زیست طبیعی در تالاب انزلی، انجام فعالیت های منطقه بندی زیست محیطی و مدیریت کاربری اراضی از جمله مهم ترین اقدامات است.
آئوکی ردیابی ماهواره ای پرندگان مهاجر، فعالیت برای کنترل گونه مهاج گیاه غیربومی سنبل آبی، احیای پهنه آبی در مناطق در حال خشک شدن تالاب انزلی، مدیریت پیشروی پوشش گیاهی، نصب تجهیزات سنجش سطح آب در بخش های پایلوت تالاب را برخی دیگر از اقدامات مشترک جایکا با تیم ایرانی اعلام کرد.
وی توضیحاتی نیز در خصوص طرح تقلیل کمی و کیفی شیرابه در محل دفن زباله سراوان ارائه داد.
*** تالاب انزلی
تالاب انزلی یا مرداب انزلی با مساحتی حدود ۲۰ هزار هکتار در شمال ایران در استان گیلان قرار دارد. مرداب انزلی از جالبترین و بزرگترین زیستگاه های طبیعی جانوران ایران محسوب می شود و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران می آیند و به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ یک از تالاب های ایران قابل مقایسه نیست.
تالاب انزلی از نوع تالاب های ساحلی 'Coastal Wetland' است، حوضه آبریز تالاب دارای مساحتی حدود ۳۷۴ هزار هکتار است. این تالاب در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید.
کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۵ و سازمان بین المللی، حیات پرندگان این تالاب را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده است، تالاب انزلی جزو تالاب های طبیعی و آب شیرین کشور بوده و دارای ۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی است که پس از آبیاری مزارع و شالیزارها به همراه جریان های سطحی حوضه آبریز تالاب به آن وارد می شوند.
اکنون این تالاب با مشکلات زیادی مواجه است که کاهش عمق آب یکی از آنها است، ژرفای تالاب انزلی تا پیش از سال ۱۳۵۷، حدود ۸ متر بوده و امکان صید هفت تا هشت تن ماهی در آن وجود داشته است، اما اکنون به دلیل افزایش سطح رسوبات، عمق این تالاب به یک و نیم تا حداکثر دو متر رسیده است.
