یکی از راهکارها برای حل این مشکل کاشت گیاهانی است که عملکرد بالایی دارند و در مقابل آفات و بیماری‌هایی که می‌توانند به گیاهان آسیب برسانند مقاوم هستند. گیاهان تراریخته یا گیاهانی که ساختار آن‌ها از طریق روش‌های مبتنی بر مهندسی ژنتیک اصلاح‌شده باشد گیاهانی با عملکرد بالا و مقاوم در برابر آفات و بیماری‌ها هستند. اگرچه مهندسی ژنتیک و تولید گیاهان تراریخته افق‌های جدیدی را درزمینه رفع مشکلات و محدودیت‌های مطرح در حوزه کشاورزی گشوده است اما باید توجه داشت که این فناوری نیز مانند بسیاری از فناوری‌های نوین و امروزی می‌تواند مانند یک تیغ دو لبه باشد. به‌عبارت‌دیگر محققان بر این باورند که باید درزمینه پیامدهای احتمالی ناشی از مصرف محصولات تراریخته تحقیقات بیشتری انجام شود. ممکن است این گروه از محصولات که بر اساس روش‌های مبتنی بر مهندسی ژنتیک در ساختار آن‌ها تغییراتی ایجاد می‌شود در کنار مزیت‌هایی که دارند با پیامدهای نامطلوبی همراه باشند که تهدیدی جدی برای سلامت بشر و محیط‌زیست باشد. در نظر نداشتن چنین پیامدهایی می‌تواند معضلات و مشکلاتی را به همراه داشته باشد که می‌تواند سلامت انسان‌ها را در معرض خطر قرار دهد؛ بنابراین تردیدی نیست که مطرح‌شده موضوع گیاهان تراریخته با انتقاداتی از سوی مخالفان همراه باشد.
مخالفان تراریخته در توضیح علت مخالفت خود با تولید این محصولات به دلایل مختلفی اشاره می‌کنند. از بین رفتن منابع زیستی ارزشمند، اثرات منفی این محصولات بر اکوسیستم و جوامع زنده و همچنین احتمال آسیب رساندن به گونه‌های غیر هدف ازجمله دلایل مطرح‌شده از سوی مخالفان است که از سوی منتقدان به‌عنوان اثرات نامطلوب ناشی از تولید محصولات تراریخته مطرح می‌شود. در کشور آمریکا مخالفان تراریخته ضمن هشدار به قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران این کشور، از دیگر کشورها خواسته‌اند از تجربه ناموفق آمریکا درزمینه تولید محصولات تراریخته درس بگیرند و در این مسیر قدم نگذارند. در حقیقت منتقدان محصولات تراریخته بر این باورند تولیدکنندگان محصولات تراریخته به وعده‌های خود برای افزایش عملکرد و کاهش استفاده از آفت‌کش‌ها عمل‌نکرده‌اند و محصولات تقلبی به بازار مصرف عرضه کرده‌اند که می‌تواند سلامت جامعه و محیط‌زیست را با خطرات جدی مواجه کند.
این در حالی است که بسیاری از دیگر کشورها در تلاش هستند از آنچه در آمریکا به‌عنوان یک فناوری شکست‌خورده از آن نام‌برده می‌شود برای افزایش عملکرد محصول و تأمین امنیت غذایی بهره گیرند. اگرچه تاکنون شواهدی مبنی بر تأیید مضرات و خطرات ناشی از تولید و مصرف محصولات تراریخته ارائه نشده است اما مخالفان بدون در اختیار داشتن تأییدیه‌ای برای نظرات خود همچنان بر عقیده‌ای که دارند پافشاری می‌کنند تا هر طور شده با تولید این محصولات مخالفت کرده و روند تولید محصولات تراریخته را در سطح دنیا متوقف سازند. در سال‌های اخیر در کشور ما نیز مباحث مختلفی پیرامون تولید محصولات تراریخته مطرح‌شده است و در حقیقت می‌توان گفت موضوع کشت و مصرف محصولات تراریخته به یکی از داغ‌ترین و جنجالی‌ترین مباحث مطرح در حوزه مواد غذایی تبدیل‌شده است. در کشور ما نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر در مقابل عده‌ای از افرادی که در زمینه تولید محصولات تراریخته تحقیق می‌کنند عده‌ای به‌عنوان مخالف در تلاش هستند با ارائه دلایل علمی مبنی بر تأیید خطرات احتمالی ناشی از تولید و مصرف این گروه از محصولات کشاورزی از پیشرفت و توسعه روند تولید محصولات تراریخته در سطح کشور ممانعت به عمل‌آورند. اختلاف نظرها میان سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان نهاد متولی تولید محصولات تراریخته در کشور موجب پیچیدگی بیشتر این ماجراها شده است.
بدون تردید آگاهی عمومی جامعه نسبت به ماهیت مواد غذایی و آشامیدنی و مخاطرات احتمالی آن‌ها در همه جوامع یک حق طبیعی است که همه باید از آن برخوردار باشند و مسئولان موظف هستند در تولید و استفاده از محصولات تراریخته تا انجام بررسی‌ها و آزمایش‌های دقیق، نگرانی‌های مطرح‌شده از سوی نهادهای مختلف را جدی بگیرند تا سلامت جامعه در معرض خطر قرار نگیرد. درباره بسیاری از مضرات احتمالی محصولات تراریخته مانند سرطان‌زا بودن این محصولات هنوز مستندات علمی کافی ارائه نشده است و بر این اساس نمی‌توان به‌طور قطعی در این زمینه اظهارنظر کرد. به نظر می‌رسد بهترین راهکار این است که مخالفان و موافقان محصولات تراریخته از طریق یک مناظره نظرات و انتقادات خود را پیرامون محصولات تراریخته مطرح کنند تا در این زمینه به یک نتیجه‌گیری منطقی برسند و بتوان در یک راستا در این مسیر قدم بردارند.
فرانک فراهانی / روزنامه نگار علم
No tags for this post.